Çözüm sürecinin bitmesi ile yeniden başlayan savaş hem Van’ı hem de Vanlıyı zor durumda bırakarak ekonomik sıkıntı yaşattı. Van’a önemli bir gelir kaynağı sunan Kapıköy Sınır Kapısı’nın kapanması İranlıların gelmesini engellemiş ve geçen yıla göre Van’a gelen turist sayısında büyük bir düşüş yaşandı. Van Kültür ve Turizm Müdürü Muzaffer Aktuğ, 2014’e göre Van’a gelen turist sayısında müthiş bir düşüşün yaşandığını dile getirerek, “Maalesef bir takım olumsuzluklar karşısında turizm en çabuk etkilenen sektör olduğu için sorunlar yaşadık. Ekonomisinde, ticaretine sanayisinden, birçok sektörden ziyade, turizm sektörü yaşanan olumsuzluklardan dolayı aynı gün tepki veren ve dibe vuran bir sektör oldu.” Dedi.
Türkiye'nin cari açığının finansmanında en büyük kalemlerden biri olan turizm gelirlerindeki düşüş devam ediyor. Gelirler, IŞİD ve Rusya-Ukrayna sorunları başta olmak üzere jeopolitik endişelerin etkisiyle üçüncü çeyrekte, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 azalışla 12,3 milyar dolar oldu. Turizm gelirleri yılın ilk çeyreğinde yüzde 1,3 artışla 4.87 milyar dolar, ikinci çeyrekte de yüzde 13,8 düşüşle 7.73 milyar dolar olmuştu. Bununla birlikte 7 Haziran genel seçimlerin ardından askıya alınan çözüm süreci ile çatışmalar yeniden başlayınca bacasız sanayi konumunda olan turizm de durma noktasına geldi. Van başlayan savaştan kaynaklı en çok olumsuz etkilenen kentlerin başında geliyor. Kapıköy Sınır Kapısı kapanınca İran’dan gelen turistlerde gelmemeye başlamıştı. Bununla birlikte ekonomide dibe vurarak esnafı zor durumda bırakmıştı.
AKTUĞ: 1 MİLYON TURİST BEKLİYORDUK
2015 yılında, yılsonuna kadar 1 milyon ziyaretçi ve turist beklediklerini ifade eden Muzaffer Aktuğ bu sayının olumsuzluklardan dolayı yakalanmadığını ifade etti. Aktuğ ilk olarak şu ifadelere yer verdi: “Van 2014 yılının verilerine bakıldığında 847 bin gibi bir rakam var önümüzde. Bu önceki yıllar için çok umut verici bir rakamdı. 2015 başlarında biz verileri sizle paylaştığımızda ben şunları ifade etmiştim, ‘Şu anki verilerimiz 481 bin bu 481 binlik sayı yılsonunda 1 milyonu bulur’ temennisinde bulunmuştum. Maalesef bir takım olumsuzluklar karşısında turizm en çabuk etkilenen sektör olduğu için sorunlar yaşadık. Ekonomisinde, ticaretine sanayisinden, birçok sektörden ziyade, turizm sektörü yaşanan olumsuzluklardan dolayı aynı gün tepki veren ve dibe vuran bir sektör oldu. Turizm bu şekilde etkilendiği zaman tüm sektörleri de etkilemiş oldu. Turizm 50 kapıya hizmet eden bir bacasız ekonomidir. Memlekette yaşayan her insan bu sektörden olumlu anlamda faydalanıyor ama olumsuz anlamda da etkileniyor ne yazık ki.”
1 AYDA 10 BİN ÜZERİNDE TURİST KAYBETTİK
Ağustos ayında Van’ı 13 bini aşkın yabancı turisttin Van’ı ziyaret ettiğini ifade eden Aktuğ, Eylül ayında ise bu sayının 5 bine kadar düştüğünü belirtti. Aktuğ, “Netice itibariyle en son Eylül ayı istatistiki verilerimiz elimizde bulunuyor. Ağustos ayında toplam 67 bin 129 yerli ve yabancı turist bize gelmiş. Bunun 53 bini yerli 13 bin 800 ise yabancı turistlerden oluşuyor. Daha sonra Eylül ayına bakıldığı zaman 58 bin 749’luk toplam bir sayı var elimizde. Bunun 53 bini yine yerli 5 bin 556 kadar düşmüş. Yani Ağustos ayı ile Eylül ayı arasında yabancı turist sayısı 13 binden 5 bine kadar düşmüş durumda. Yaşanan olumsuzluklardan dolayı sektör çok kötü bir şekilde etkilendi. Sınır kapımız kapanmıştı, kapımız şu anda açıldı. Van’ı ayakta tutan en önemli yerlerden bir tanesi İran kapısıdır. Kentte ki herkes bunu artık çok iyi biliyor ve aynı kanıya varmış durumda. Van’ın turizmini ayakta tutan sektör İran’dan gelen potansiyeldir. İranlı Van’a geldiği sürece hem ticaret anlamında hem de ziyaret etmek anlamında sektöre büyük katkılar sağlıyor ve Van’a döviz bırakıyor.” Dedi.
“HİÇBİR TURİSTTİN BURNU KANAMADI”
Van’a gelen yeri ve yabancı turistlerin yaşanan olaylardan dolayı zarar görmediğini sözlerine ekleyen Aktuğ şöyle devam etti: “Ağustos ayına oranla 10 bin civarında bir düşüş yaşamış durumdayız. Bu çok fazla değil. Çünkü bir Mart, Nisan, Mayıs ayında bakıldığı zaman bu veriler çok daha yüksek. Tabi ki gönül isterdi ki sektör bu tür olumsuzluklardan bu kadar fazla etkilenmesin ama olumsuzluklardan yana insanların kafasında bir güveni problemi oluşuyor. İnsanlar Van’a gelmeyi düşündükleri zaman acaba ne ile karşılaşırız sorunu soruyorlar kendilerine. Ben her zaman izah etmeye çalışıyorum, şu ana kadar Van’a gelen yerli-yabancı hiçbir turistin burnu dahi kanamamıştır. Fakat çevredeki olumsuzluklar bölge itibariyle düşünüldüğünde memleketimizin etkilenmemesi mümkün değil. Orta Doğu coğrafyasının ne durumda olduğu zaten ortada. Memleketi bilen, memleketin güven sorunu yok düşüncesiyle memlekete ziyarete gelen yerli turistler zaten geliyorlar. Fakat yabancı turist geldiği zaman bölgenin konumuna bakıyor ve ister istemez tercihini kafasında daha güvenli bulduğu, güvenlik konusunda sorunlar yaşamayacağız yerlerden yana kullanıyor.”
AKTUĞ: TÜM ÜLKE ETKİLENDİ
Sadece Van’ın olumsuzluklardan ve olaylardan etkilenmediğini söyleyen Aktuğ tüm Türkiye’de sayının ve turizm gelirinin azaldığını aktardır. Aktuğ, “Doğu ve Güneydoğu illerinin yanı sıra Akdeniz, Marmara, Ege TÜİK verilerine göre son birkaç ay içerisinde turist sayısında ve turizm anlamında ister istemez bir düşüş yaşıyor. Gidişat ortada, alınan istatistiki veriler açık bir şekilde ortada. Temennimiz yaptığımız seçimin ardından gelen rahatlıkla birlikte güven ortamında insanlarımız Van’a geleme konusunda bir tedirginlik yaşamayacaklardır ve Van’ı tercih edecekleridir. Van gerçekten görülmeye değer bir kenttir. Turizm potansiyeli açısında çok zengin bir memlekettir. Dışardan bakıldığı gibi değil. Keşke bu olumsuzluklar hiç yaşanmasaydı. Yıllardır ulusal, uluslararası fuarlara gidiyoruz. Bu anlamda güzel mesafeler kaydettik. Ancak bu tür olumsuzluklarda sektör bir anda dibe vurabiliyor. Temennimiz bundan sonra çok daha iyi olmasıdır. Kapıların açılması, insanları buraya gelerek güvenden yana bir sorunun olmadığını ve gittikleri yerlerde bunu anlatmaları gerekiyor. Bunun içinde bu insanları bu memlekete çekmek gerekiyor. Tercihlerini Van’dan yana kullandırmaları gerekiliyor. Bundan sonra bize düşen bu yapılan çalışmaların daha fazlasını yapmaktır. Memleketin güvenli bir şehir olduğunu, öne çıkan değerlerinin daha fazla tanıtılmasından yana herkes inanıyorum ki bundan sonra üzerine düşeni daha iyi bir şekilde yapacaktır.” İfadelerini kullandı.
“HERKES TURİZM SEKTÖRÜNDEN EKMEK KAZANIYOR”
2014 yılının son 3 ayı ile 2015 yılının son 3 ayı arasındaki değişimi de değerlendiren Aktuğ son olarak şunları kaydetti: “Geçtiğimiz yılın son 3 çeyreği ile bu yıl ki son 3 çeyrek arasında farklılıklar var. Bu Van’a elbette ki olumsuz yansıdı. Daha önce ki dönemlere baktığımız zaman, her girdiğiniz lokanta, otel, kahvaltı salonları, giyimcilere kadar aklınıza ne geliyorsa bunların hepsinde İranlı vatandaşları görebiliyordunuz. Bu elbette ki memleketin ekonomisi ve ticaretine çok olumlu bir şekilde yansıyor. Son dönemlerde esnafı ayakta tutan sektör gibi görünüyor ve herkes te bunu söylüyordu. Ancak şu anda aynı hareketliliği görmek mümkün değil. Az önce bahsettiğim gibi bu olumsuzlukların şehrimize de yansımış olmasıdır. Bundan sonra ne olur? Temennimiz kapıların açılması, insanların Van’a geliş-gidişlerinin hızlanmasıyla ve insanların Van’a geldikten sonra güvenlik anlamında bir sorunun olmadığını diğer yerlerde anlatmasıyla zannediyorum üzerimizdeki bu kara bulutlar dağılacaktır. Van tekrar eski cazibeliğine kavuşacaktır ki bu olması gereken bir şeydir. Neticede bu sektör ekmek yemek zorunda. 5,4,3 yıldızlı toplamda 12 işletme belgeli otelimiz var. Memlekette bu sektörden ekmek yiyen çok sayıda sektör var. Bu sektörün kapılarına zincir, kilit vuracak halimiz yok. Bu sektörü yeniden canlandırmak ve insanları buraya çekmek gerekiyor. Bu sadece Kültür Turizm Müdürlüğü’yle de olacak bir şey değil. Özel sektörden tutun STK’lara kadar aklınıza gelen tüm yerler Van’ı eski günlerine kavuşturmak adına herkesin elini taşın altına koyması ve üzerine düşenin fazlasını yapması gerekiyor.”
TÜM TÜRKİYE OLUMSUZLUKLARDAN ETKİLENDİ
Özelde Van olmak üzere tüm ülkede turizm sektöründe sorunlar yaşandı. İşte ülke geneli yaşanan sorunlar ve önceki yıla oranları. ABD ve AB ülkelerinin Ukrayna krizi nedeniyle Rusya'ya uyguladığı yaptırımlar Rus para biriminin değer kaybetmesine neden olurken, halkın yurtdışında satın alma gücünü de azaltıyor. Sektör temsilcileri, açıklamalarında Rus turist sayısındaki düşüşün önümüzdeki aylarda da devam etmesinin beklendiğini; Avrupalı turistlerin de IŞİD meselesinden tedirgin olduğunu belirtiyorlar. Turizm Bakanlığı tarafından açıklanan veriler ise yabancı ziyaretçi sayılarında Rusya haricinde en büyük düşüşlerin Japonya, Fransa İtalya gibi kişi başına milli geliri yüksek ülkelerden geldiği dikkat çekiyor. TÜİK'in verilerine göre, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarından oluşan üçüncü çeyrekte ziyaretçilerin kişi başına ortalama harcaması da düşüşünü sürdürdü.
YABANCI TURİST SAYISI DÜŞTÜ
Bu çeyrekte yabancıların ortalama harcaması 670 dolar, yurt dışında ikamet eden vatandaşların ortalama harcaması ise 881 dolar oldu. İlk çeyrekte 911 dolar, ikinci çeyrekte 719 dolar olan ziyaretçilerin kişi başına ortalama harcaması ise üçüncü çeyrekte 706 dolara geriledi. Turizm gelirinin (cep telefonu dolaşım ve marina hizmet harcamaları hariç) yüzde 80,9’u yabancı ziyaretçilerden, yüzde 19,1’i ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi. TÜİK verilerine göre Türkiye'den çıkış yapan ziyaretçi sayısı da 2015 yılı üçüncü çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1,9 artarak 17.41 milyon kişi oldu. Bunların yüzde 84,8’ini yabancılar, yüzde 15,2’sini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın internet sitesinde yer alan verilere göre de Türkiye'ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı Eylül'de yüzde 2.31 düşüşle 4.25 milyon kişi olurken, yılın ilk dokuz ayında yabancı ziyaretçi sayısı da yüzde 1,1 azalışla 29.76 milyon olarak gerçekleşti.
ŞEHRİVAN TURİZM: MERAL YILDIZ/ÖZEL
