Van son yıllarda ekonomik açıdan sıkıntılı bir süreçten geçerken, bu durumdan en çok etkilenenlerin başında kentteki esnaf geliyor. Pandemi sonrası toparlanma sürecine giren Vanlı esnaf bu defa yeni sorunlarla karşılaştı. Artan maliyetler ve borç yükü gibi sorunlarla mücadele eden Vanlı esnafın dayanacak gücü kalmadı. Yüksek kira artışları, doğalgaz ve elektrik faturalarındaki artışlar, kredi borçları ve SSK ile BAĞ-KUR primlerinin yüksekliği, Vanlı esnafın belini büküyor. Van’daki esnaf, son yıllarda yaşadığı ekonomik zorluklarla mücadele ederken, kış mevsiminin gelmesiyle birlikte yükü daha da arttı. Kışın gelmesiyle derdi büyüyen Vanlı esnafın yaşadığı sorunlarla ilgili Şehrivan’a konuşan Van Esnaf ve Sanatkârlar Odalar Birliği (Van ESOB) Başkanı Cabir Görmüş, Van’da küçük esnafın zor günler yaşadığının altını çizerek, “Van’da esnaf kışı nasıl atlatacağını kara kara düşünüyor” dedi.
BAŞKAN GÖRMÜŞ: VANLI ESNAFIN DAYANACAK GÜCÜ KALMADI
Başkan Görmüş, Van esnafının yaşadığı sorunları dile getirerek, “Van, tarih boyunca ticaretin ve kültürel alışverişin önemli duraklarından biri oldu. Ancak son yıllarda esnafın ekonomik zorlukları giderek artmaktadır. Pandemi sonrası esnafımız büyük bir toparlanma çabasına girdi ancak bu süreçte birçok yeni sorunla karşılaştık. Özellikle kira artışları, hammadde fiyatlarının yükselmesi ve müşteri sayısındaki azalma en büyük sıkıntılarımız arasında yer alıyor. Kira ve faturalar esnafı çok zorluyor. Vanlı esnafın dayanacak gücü kalmadı. Bir zamanlar herkes esnaflık yapmak isterken şimdi ise insanlar yıllardır yaptıkları işi bırakıyor, kepenk kapatıyor” dedi.
VANLI ESNAF KARA KARA DÜŞÜNÜYOR: KIŞI NASIL ATLATACAĞIZ?
Kışın gelmesiyle Vanlı esnafın yükünün arttığını dile getiren Görmüş, “Van kışların çetin geçtiği bir il. Soğuk havalar ve artan maliyetler karşısında, birçok esnaf iş yerlerini kapatma riskiyle karşı karşıya. Kira ve faturalarını ödemekte zorlanan küçük işletmeler, hem mevcut borçlarını hem de yeni sezon maliyetlerini karşılamakta güçlük çekiyor. Birçok esnaf, “Kışı nasıl atlatacağız?” diye endişeleniyor. Kış aylarının gelmesiyle birlikte, özellikle ısınma ve enerji giderlerinin artmasıyla esnafın maliyetleri daha da yükseldi. Kışın soğuk ve zorlu şartları altında iş yerlerini açık tutmak, Van’daki küçük işletmeler için gittikçe zorlaşıyor. Çoğu esnaf, mevcut giderleri karşılamak için daha fazla borçlanmak zorunda kalıyor” şeklinde konuştu.
“VAN’DA KÜÇÜK ESNAFIN DERDİ BÜYÜK”
Başkan Görmüş, kira fiyatlarının yüksek olmasının Vanlı esnafı olumsuz etkilediğinin altını çizerek şunları söyledi: “Van’da esnafımız her anlamda zor günler yaşıyor. Van’da küçük esnafımızın derdi büyük. Özellikle kira fiyatlarının yüksek oluşu esnafımızı çok etkiliyor. Bizim esnafımızın en büyük sorunlarından birisi yüksek kira fiyatları. Van’da özellikle ticaretin yoğun olduğu bölgelerde kira bedelleri esnafımızın ekonomik yükünü artırıyor. Ayrıca elektrik, su ve doğalgaz gibi giderlerin artması da esnafımızı çok zorluyor. Van’da küçük işletmeler ayakta kalmakta güçlük çekiyor.”
“ZİNCİR MARKETLER KÜÇÜK ESNAFI ZOR DURUMDA BIRAKIYOR”
Görmüş, kentte açılan zincir marketlerin küçük esnafı zor durumda bıraktığını aktararak şunları söyledi: “Van’da zincir marketler, mahalle aralarına kadar girmiş durumda ve bu durum küçük esnafı gerçekten zor durumda bırakıyor. Bakkallar, manavlar ve küçük işletmeler bu rekabet karşısında dayanamıyor. Zincir marketlerin haftanın her günü ve geç saatlere kadar açık olması, fiyat politikaları ve indirim kampanyaları küçük esnafın iş yapmasını engelliyor. Burada bir düzenlemeye ihtiyaç var. Zincir marketlerin açılma kriterleri yeniden gözden geçirilmeli ve küçük esnaf korunmalı.”
VANLI ESNAF KREDİYE ULAŞAMIYOR!
Yüksek faiz oranlarının esnafı zor durumda bıraktığını belirten Görmüş, “Kredi ve finansman desteği konusunda esnafların durumu kötü. Krediye ulaşmak birçok esnafımız için hâlâ zor bir süreç. Bankaların uyguladığı yüksek faiz oranları ve kredi değerlendirme kriterleri, küçük esnafı zor durumda bırakıyor. Ayrıca birçok esnafın kredi borcu pandemi döneminde birikti ve yeni kredi alamıyorlar. Bu noktada devlet tarafından düşük faizli veya faizsiz kredi desteklerinin sağlanması hayati önem taşıyor. Böyle bir destek esnafımızın borç yükünü hafifletecek ve işletmelerin sürdürülebilirliğini artıracaktır” şeklinde konuştu.
“SSK VE BAĞ-KUR PRİMLERİNİN YÜKSEKLİĞİ ESNAFIMIZIN SIRTINDAKİ YÜKÜ DAHA DA ARTIRIYOR”
SSK ve BAĞ-KUR primlerinin yüksek oluşunun esnafı olumsuz etkilediğini belirten Görmüş, “Bunun yanında SSK ve BAĞ-KUR primlerinin yüksekliği esnafımızın sırtındaki yükü daha da artırıyor. Birçok esnaf, prim borçlarını ödeyemediği için sigorta kapsamı dışında kalıyor ve bu durum iş yeri kapatmalarını artırıyor. Devletimizden küçük esnaf ve sanatkârlar için düşük SSK ve BAĞ-KUR prim düzenlemeleri yapılmasını bekliyoruz. Bu tür bir destek, esnafımızın ekonomik yükünü hafifletecek ve işletmelerin ayakta kalmasına yardımcı olacaktır” ifadelerini kullandı.
İRANLI TURİSTLER VANLI ESNAFA CAN SUYU OLUYORDU AMA…
Görmüş, İranlı turistlerin bu sene kentte çok kalmamasının esnafı olumsuz etkilediğini belirterek, “İranlı turistler sayesinde bir dönem Vanlı esnafımız ciddi gelir elde ediyordu. Ancak son zamanlarda daha az İranlı geçişi var. Esnafımız bundan olumsuz etkileniyor çünkü İranlılar esnafımız için can suyu oluyor. Umuyoruz ki yılbaşına yakın İranlılar yeniden Van’a akın eder. Van’da çarşılarımızın altyapısı yetersiz kalıyor. Özellikle otopark sorunu, düzensiz trafik akışı ve kaldırım işgalleri esnafı ve müşteriyi olumsuz etkiliyor. Ayrıca bazı çarşılarımızda temizlik ve güvenlik gibi temel hizmetlerde de eksiklikler var” diye aktardı.
“VAN GÖLÜ ORTA ÖLÇEKLİ SANAYİ SİTESİ’NİN BİR AN ÖNCE TAMAMLANMASI LAZIM”
Çözüm önerilerinde bulunan Görmüş, “Öncelikle esnafımıza yönelik uzun vadeli destek programlarına ihtiyaç var. Faizsiz ya da düşük faizli krediler, vergi muafiyetleri ve kira yardımları gibi çözümler hayata geçirilmeli. Özellikle esnafın borçlarını yeniden yapılandıracak ve finansal yüklerini hafifletecek kredi paketleri çok önemlidir. Ayrıca Van’ın ticari potansiyelini artırmak için turizm ve sınır ticaretinin önündeki engeller kaldırılmalı. Yapımı devam eden Van Gölü Orta Ölçekli Sanayi Sitesi’nin bir an önce tamamlanması lazım. Büyük zincir marketlerin küçük esnafı darda bırakmaması için yasal düzenlemeler yapılmalı ve mahalle aralarındaki kontrolsüz yayılmanın önüne geçilmeli. Altyapı iyileştirmeleri ve şehir planlamasında esnafların ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulması da büyük önem taşıyor” dedi.