ŞEHRİVAN ÖZEL - Türkiye’nin en kadim kentlerinden biri olan Van, tarihsel zenginliği ile birlikte birçok alanda kıymetli bir mirasa sahip. Yerleşim tarihi milattan önce 7 bin yıllarına kadar dayanan kentet bu zamana kadar yaşayan medeniyetler önemli kalıntılar bırakırken kentte önemli de bir hafıza oluşturdu. Bu hafızayı yansıtan en önemli unsurlardan biri de türküler. Sözlü kültürün, ozanlığın, dengbejliğin ve diğer aktarımların yoğun olduğu kentte birbirinden önemli türküler var.
Tüm Türkiye’ye mal olmuş önemli türkülerin yazıldığı seslendirildiği bir kent olan Van’ın bu türküleri son zamanlarda çokça dinleniyor ve konuşuluyor. Özellikle TRT’nin arşiv görüntülerini paylaştığı, Arzu Zorer Üzan’ın “Heybeler Bellerde” türküsü ile gündeme gelen Van’ın zengin bir türkü envanteri bulunuyor.
Çok zengin bir geçmişieve eşsiz doğasıyla bilinirken, kültürel mirasıyla da dikkat çeken bir Van şehrinde türkülerin kökeni de uzun bir zamana dayanıyor. Kültürel aktarımın ve hafızanın en önemli dinamiği olan Van Türküleri kentin geçmiş yaşantısından da izler taşıyarak günümüze sunuyor. Her biri bir hikâye barındıran bu türküler, yüzyıllardır Van halkının sevinçlerini, acılarını ve umutlarını ezgilere dökerek nesilden nesile aktarılıyor.
KADİM BİR COĞRAFYANIN SESİ: VAN TÜRKÜLERİ
Urartu Krallığı’ndan Osmanlı İmparatorluğu’na kadar birçok uygarlığın iz bıraktığı Van, türküleriyle bu tarihî mozaiği günümüze taşıyor. Van türkülerinin kökeni, bu bölgenin tarih boyunca ev sahipliği yaptığı farklı medeniyetlerin kültürel zenginliğinden besleniyor. Halk, dağların rüzgarını, Van Gölü’nün sakinliğini ve yaylaların huzurunu, türkülerle dile getiriyor. Bu türküler arasında da birbirinden ilginç hikayelerle örülmüş besteler yatıyor. Van türkülerinin temel temaları arasında aşk, hasret ve doğa önemli bir yer tutuyor. Aynı zamanda kahramanlık hikayeleri, Valilere yakılan ağıtlar, Türkiye’ye mal olmuş Urfa’ya Paşa Gelmiş gibi türküler Van türküleri olarak öne çıkıyor.
KÖY ODALARINDAN TRT REPERTUARI’NA TAŞINDILAR
Van türküleri, uzun yıllar boyunca sözlü gelenekle taşınmıştır. Köy odalarında, yaylalarda ve düğünlerde yankılanan bu ezgiler, bugün modern kayıt teknikleriyle ölümsüzleştirilmiş durumda. TRT Repertuarı’nda yer alan Van türkülerinin kayıt altına alınması, bu kültür hazinesinin korunmasına önemli bir katkı sağlamıştır. Şu sıralar ise TRT’nin derlemesi ile müzik severlerin ilgisine sunuluyor. Van türkülerine olan ilgi, hem yerel hem de ulusal düzeyde artarken TRT bu türküleri kenti platformlarında derleyip müzikseverlerle paylaşıyor. Peki, TRT’nin arşivinde en çok öne çıkan Van Türküleri hangileri? İşte o liste…
Van yöresine ait birçok eski ve meşhur türkü bulunmaktadır. İşte bunlardan bazıları:
• “Her Sabah Gel Geç Buradan”
• “Şirin Nar Ağacı”
• “Bizim Eller Ne Güzel Eller”
• “Çimende Sürü Gazlar”
• “Yeni Hamamın Üstündeyim”
• “Urfa’ya Paşa Geldi”
• “Su Gelir Millendirir”
• “Kara Yer Kara Yerde”
• “Kalenin Bedenleri”
• “Göyden Bir Çift Suna İndi”
• “Toycular Yar Can”
• “Arpa Ektim Biçemedim”
• “Çorabı Çektim Dizime”
• “Elinde Oya”
• “Karşıdan Yar Geliyor”
• “Mendil Aldım Bir Deste”
• “Bahçeye Gel ki Görem”
Bu türküler, Van’ın kültürel mirasını yansıtan önemli eserler olarak öne çıkarken TRT’nin müzik platformu olan TRT Dinle’nin “İl İl Türkülerimiz Van” listesinden dinlenebiliyor.
