Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük ve en önemli kentlerinden biri olmasına rağmen Van, olması gereken yerin çok uzağında yer almaya devam ediyor. Her açıdan yüksek potansiyele sahip olan Van Türkiye’de en düşük gelire sahip il oldu. 1980-1990 yıları arasında Tarım ve hayvancılık, turizm sanayi alanlarda yıldızı parlayan Van son yıllarda beklenen çıkışı yapamıyor. Verilere göre TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari bölgesinde içinde son sıralarda yer aldı. Sınır kenti olmasına rağmen ihracatta Türkiye’de son 20’lerde olan, gelişmişlikte birçok ilin gerisinde kalan, üretimde beklenen çıkışı yapamayan ve genç nüfusunun büyük bölümünü göç veren kentte buna bağlı sorunlar da aralıksız sürüyor.
GELİRİ EN DÜŞÜK İLLER ARASINDA YİNE VAN VAR!
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “Gelir dağılımı istatistiklerini” açıkladı. TRB2 Bölgesi (Van, Hakkari, Muş Bitlis) diğer illere göre son sıralarda yer aldı. Verilere göre TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) fert geliri 41 bin 385 TL ile en düşük iller arasına girdi. Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye'de yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2023 yılında 90 bin 116 TL iken, İBBS 2. Düzey bölgeleri itibarıyla en yüksek olduğu bölge 124 bin 723 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 115 bin 758 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 107 bin 583 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesi izledi. TÜİK’in açıkladığı bir veri ile Van en düşük gelire sahip kent oldu.
GELİR EŞİTSİZLİĞİNDE DE VAN VE BÖLGE İLLERİ ÜST SIRALARDA!
Son yapılan araştırma sonuçlarına göre toplumun en yüksek gelir elde eden %20'sinin elde ettiği payın en düşük gelir elde eden %20'sinin elde ettiği paya oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranında ise Türkiye'de oran 7,9 olarak sunuldu. Bu değerin en düşük olduğu İBBS 2. Düzey bölgesi 4,9 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) olurken bu bölgeyi 5,0 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) ve 5,1 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgeleri izledi. P80/P20 oranının en yüksek olduğu İBBS 2. Düzey bölgeleri ise 8,1 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), 7,8 ile TR51 (Ankara) oldu. Bir önceki yıla göre son %10'luk grupta olanların %67,3'ü aynı gelir grubunda kaldı. Öte yandan eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre sıralı %10'luk gelir grupları itibarıyla fertlerin bir önceki yıla göre yüzdelik geçişleri incelendiğinde; bir önceki yılda birinci %10'luk grupta olan fertlerin 2023 yılında %52,1'inin, son %10'luk grupta olan fertlerin ise %67,3'ünün gelir grubu değişmedi. Ayrıca 2022 yılında birinci %10'luk grupta olan fertlerin %26,4'ünün 2023 yılında gelir grubu birden fazla yükseldi. Son %10'luk grupta olan fertlerin ise %12,1'inin gelir grubu birden fazla düştü.
IRAK: 1970'Lİ YILLARDA VAN TÜRKİYE'DE YILDIZI PARLAYAN BİR ŞEHİRDİ
Van'ın yoksulluğuna değinen İş İnsanı Feridun Irak, “Van 50 yıl öncesin ile kıyasladığımız zaman her yıl bir önceki yılla oranla geriye sardığımızı görüyoruz. 1970'li yıllarda Van Türkiye'de Yıldızı parlayan bir şehirdi. O yıllarda üretimiyle, kültürüyle sosyal ekonomik yaşamıyla, Doğu Anadolu'da Güneydoğu Anadolu'da ilk sırada gelen bir ildi. Türkiye ortalamasına baktığımız zaman da ortalarda bir yerde seyrederdi. Milli gelirde, eğitimde, sağlıkta, ortalarda yer alırdık. Gerçekten de ve hızla da gelişen bir ildi.” İfadelerini kullandı.
“POTANSİYELİMİZ YÜKSEK AMA DEĞERLENDİREMİYORUZ””
Her yıl sürekli geriye sardıklarının belirten Irak, “2019-2020 yıları arasında 79’uncu sırada yer alırken 2023 yılında 81’inci sıraya geriledik. Potansiyeli yüksek olan ilimiz en yoksul kent haline gelmiş durumda. Komşu illerimizle mukayese ettiğimizde belki bir ilçemiz olmayacak bu iller bizden çok daha iyi yerlerdeler. TRB2 bölgesinde yer alan Hakkâri, Bitlis, Muş bile bizden öndeler. 81 ilin içinde son sıralarda yer almak çok kötü bir durum.” Dedi.
“MEMLEKETİN SORUNLARI İLE KİMSE İLGİ DEĞİL”
Şehrin bütün dinamikleri bu sorunla ilgilenmesini dile getiren Irak, “Siyasetçiler, meslek kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları üstüne düşen bu görevi yerine getirmeliler. Memleketin sorunları ile kimse ilgi değil. Potansiyeliyle yüksek olan kentimiz bu sıralarda yer alması kentin dinamikleri bu konu ile ilgilenmeliler. Van Ticaret ve Sanayi Odası bu konunun gelişmesi için bir araştırma başlatacak. Yapılacak bu çalışma kent için önemli bir adım olacak.” Şeklinde konuştu.
“AVRUPALI TURİSTLERİN YÜZDE 10’U VAN’I TERCİH EDERDİ”
Van 1980’li yıllarda 45- 50 sırada yer aldığı söyleyen Irak, “Van o yıllarda 8 milyon koyunu besleyen bir ildi. Bugün bu rakamlardan bahsetmek mümkün değil. Ülkenin nüfusu ilin nüfusu artmış ama buna rağmen bizim koyun varlığımız geriye gitmiş. Bir diğeri ise 1980 yılarda turizme baktığımızda Türkiye ye gelen turistlerin yüzde 10’u Van’da konaklıyordu. Bugün ise baktığımızda Türkiye’ye gelen 50 milyon turistin 5 milyonu Van’a gelmesi gerekiyordu. Maalesef onu da koruyamadık. Bugün Van’a gelen Avrupalı turistlerin yüzde 2-3’üne kadar korusaydık bugün gelirimiz bu denli sıralarda olmazdı.” Dedi.
IRAK: TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK TESİSLERİ VAN’DA KURULDU
Van sanayileşmemede de geri kaldığını belirten Irak, “Türkiye’nin en büyük tesisleri Van’da kuruldu. Van’da VanET, Yüniplik, Akü Fabrikası, Kundura fabrikası vardı. 40 yıl önce Van sanayi, tarım ve hayvancılık kentiydi. O yıllarda orta doğu ülkelerine canlı hayvan ve et ihraç ederdik. Sanayileşmede de en büyük tesislerin kurmayı başarmış bir kenttik. Dolaysıyla o yıllarda sosyo-eokonomik olarak ortalarda yer alıyorduk. Van Parlayan bölgede parlayan bir yıldızdı. Günümüzde ise son sırada yer almak kent adına çok üzücü bir durum.” Şeklinde konuştu.