Aslında uzun yıllardır mücadelesini veriyoruz, konuşuyoruz ve anlatıyoruz. Katıldığımız tüm platformlarda dikkat çekiyor ve ciddi mücadeleler veriyoruz. Van Gölü etrafında bulunan tüm illeri ve bu havzada yaşayan bizleri ilgilendiren çok önemli bir talebimiz var: Van Gölü Alan Başkanlığı.
Niyetimiz bu. O halde başlıktaki sorumuzu bir kez daha tekrarlayalım:
Neden Van Gölü Alan Başkanlığı?
Çünkü:
Van Gölü ve Havzasının kurtuluşu Alan Başkanlığına bağlı da ondan...
Nedir bu Alan Başkanlığı?
Alan Başkanlığı: Bir alanın korunması, bu alandaki tarihi değerleri, kültürel zenginlikleri, doğal kaynakların korunması, yaşatılması, geliştirilmesi, tanıtılması, gelecek kuşaklara aktarılması, planlanması, yönetilmesi, denetlenmesi, alan içindeki turizm faaliyetlerinin planlanması, geliştirilmesi ve teşvik edilmesini sağlamak şeklinde genel bir tanımlama yapılabilir.
Van Gölü ve Havzası için nasıl bir katkısı olacak?
Van Gölü Havzası, Van ve Bitlis illeri, 9 ilçe, irili ufaklı birçok köy ile bir milyona aşkın nüfusu ile geniş bir alanı kapsayan, tarihi, kültürel ve doğal zenginlikleri ile binlerce yıldır bölgede önemli bir merkezdir.
Böylesi büyük ve önemli değerleri barındıran Van Gölü Havzası, korunması, sürdürülebilir olması, koruma/kullanma dengesinin gözetilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması da oldukça önemli ve bir o kadar da zordur.
Van Gölü Havzası ile ilgili, iki valilik ve bağlı kurumları (kaymakamlıklar, çevre şehircilik ve iklim değişikliği müdürlüğü, DSİ, karayolları vb.) ile bir Büyükşehir Belediyesi, 9 ilçe belediyesi ile Van Gölü Havzasının sürdürülebilir olması için onlarca paydaş bir çalışma içerisinde hareket ediyor.
Son yıllarda bu paydaşlar her ne kadar “Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı ve Uygulama Programı” kapsamında birlikte hareket etse de sorunların çözümü istenen seviyede olmamıştır.
Onlarca kurum/kuruluş yerine, örnek modelleri olan ve bir elden yönetimin Van Gölü Havzası için ‘Van Gölü Alan Başkanlığı’nın’ uygun olacağını düşünüyoruz.
Şu an uygulamadaki; Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı, Kapadokya Alan Başkanlığı, İstanbul Tarihi Alan Başkanlığı, Uludağ Alan Başkanlığı örnek olarak alınabilir.
Alan başkanlıkları, genel bütçeden yapılan hazine yardımları ve kapsadıkları alanlarda birçok farklı gelir türüyle ekonomik kaynakları olan büyük bir bütçeye sahiptirler.
Bir örnek olarak, Kapadokya alan başkanlığı 2024 yılı merkezi bütçeden 349 milyon TL destek almış ve yıllık toplam gelirleri 500 milyon liradan fazla olduğu görünüyor.
Alan yönetiminde, karşılaşılan sorunlar ve sürdürülebilir bir alan için ihtiyaç duyulan harcamaları kendi bütçesinden karşılayabilmesi, hızlı ve etkin çözüm sağlayarak büyük bir avantaj sağlamaktadır.
Alan başkanlıkları, kendine ait bütçesinin yanında, bağımsız bir birim olarak, uzman teknik ve idari personelleri ile kapsadığı alanı bir kurum olarak profesyonelce yönetme kabiliyetine de sahiptir.
Konu oldukça uzun ve detaylı olduğundan siz kıymetli okurlarımızı yormama babında kısaca, sadece bir örnekle neden Van Gölü için alan Başkanlığı zarureti doğuyor, size açıklayıp son sözlerimle bitirmek istiyorum.
2019 yılında Cumhurbaşkanlığı kararıyla koruma altına alınan Van’ın Edremit ilçesinde bulunan, yeşil doğası ve 450’ye yakın kuş türüne ev sahipliği yapan Dilkaya Deltası, bilinçsiz müdahaleler ve çevresel faktörler nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Mayıs ayında (2024) göletin doğal akışına müdahale edilmişti. Sosyal medya, yazılı ve görsel medyada gündeme gelen sorun kurumların müdahalesi ile düzeltilmişti. Aynı sorun Kasım ayının (2024) ortasında tekrar başladı. Yaklaşık bir aydır sorun çözülmedi ve bizler de elimiz kolumuz bağlı bu doğa harikasının göz göre göre yok olmasını bekliyoruz. Aldığımız bilgilere göre, ilgili kurumlarca bir toplantı yapıldığı ve alana müdahale noktasında kurumlar arasında yazışmaların devam ettiği yönünde ama üzerinden yaklaşık bir ay geçmesine rağmen henüz çözülmedi.
Tam da değinmek istediğimiz nokta burası, çoklu kurum ve sahiplik karmaşası olmadan, ‘Van Gölü Alan Başkanlığı’ gibi bir kurumumuz olsaydı; mevcut sorun, benzer sorunlar, sorunların önlenmesi ve hatta yatırımlar hemen yapılarak çözüme kavuşturulacaktı.
Van Gölü Havzası gibi özel bir yerin bir elden ‘Van Gölü Alan Başkanlığı’ ile yönetilmesi fikrinin kamuoyunca sahiplenmesi dileklerimle, hoşça kalın….
