Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın fahiş kira artışına karşı yasal düzenleme mesajının ardından gözler 8 milyon kiracıyı korumaya alacak adımlara çevrildi. Kira artışına yasal fren çalışması Adalet Bakanlığı koordinasyonunda ilgili bakanlıkların katkılarıyla yürütülecek. Mevcut sistemde kira artışında temel alınan TÜFE'nin 12 aylık ortalaması yerine üst sınır getirilmesi seçenekler arasında bulunuyor. Sabah'ın haberine göre, Taşınmazın yaşı, metrekaresi, bulunduğu kat, konumu, niteliği dikkate alınarak bölge değerleri belirlenecek.
YASAL DÜZENLEME YAPILACAK
Hükümetin kiracıları korumak için uygulamaya aldığı yüzde 25'lik tavan uygulaması temmuz ayında sona erecek. Yasal düzenlemeye rağmen özellikle ev sahipleri eski kiracılarına "ya fiyatı artır ya da evden çık" baskısı yapıyor. Mevcut yasada kira artışlarında 12 aylık TÜFE ortalaması dikkate alınıyor. Kira artışlarına üst tavan sınırının devam etmesi, 5 yılı dolan kiracıdan rayiç bedel isteme süresinin uzatılması masadaki seçenekler arasında bulunuyor. Gayrimenkul Hukuk Derneği Başkanı Ali Güvenç Kiraz, batı ülkelerinde olduğu gibi kiraya üst sınır uygulamasında taşınmazın konumu, metrekaresi, taşınmazın yaşı, niteliği (daire, ofis işyeri gibi) kriterlerin de yer aldığı bölge değerinin dikkate alınması gerektiğini söyledi.
FIRSATÇILIKLA MÜCADELE
Kiraz, "Bu uygulama 5. katta, 100 metrekarelik bir dairenin bölge rayici ve ortalaması 10 bin liraysa 4 bin lira bedelle verilsin anlamına gelmiyor. O bölgede 20 bin liraya verilmesine müsaade edilmeyerek fırsatçılıkla mücadele edilmiş oluyor. Bakanlık tarafından toplanan verilerle sokak, mahalle rayiçleri belirleniyor. Bir sokakta 20 yıllık daireyle 5 yıllık daire için ya da zemin katla üst kat için aynı değer belirlenmiyor. Bu sistem geçerli olursa 12 aylık TÜFE ortalamasıyla değil emlak vergisinde var olan sistem gibi 4 yılda belirlenen değer ve bu süre içinde de devam eden yıllarda yeniden değerleme oranında artış şeklinde olacaktır" dedi.
Kiracı ve kiralayan arasındaki anlaşma, kiracının hakları mevcut sistemde Borçlar Kanunu'na göre belirleniyor. Kanuna göre, kira sözleşmelerinde kira bedelinin belirlenmesi dışında kiracı aleyhine herhangi bir değişiklik yapılamıyor. Konut ya da işyeri kiralarında kiracı, sözleşme süresinin bitiminden en az 15 gün önce bildirimde bulanmazsa sözleşme aynen devam eder. Yenilenmeyen kontratlar aynı şekilde 1 yıl süreyle daha geçerli olur. Bu durumda mal sahibi, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez.
SINIFLANDIRMA VE PUANLAMA SİSTEMİ
Dünyada kira kontrolü amacıyla en yaygın yöntem olarak sınıflandırma ve puanlama yöntemi ön plana çıkıyor. Hollanda'da uygulanan puanlama sistemi ile de konutların kira bedelleri bir değerlendirme ile tespit ediliyor. Konutlar boyutu, yaşı, oda sayısı, mutfağı, banyosu, bahçesi, enerji verimliliği gibi çok sayıda farklı kriterle bir puan alıyor. Bu unsurlar sonucu ortaya çıkan puanın toplamı belirli sınırın altında kalıyorsa ev "sosyal konut" kapsamına giriyor.
YÜKSEK KİRA BEDELİ AVRUPA'DA DA SORUN
İsviçre, Portekiz başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde de konut fiyatlarının yüksekliği nedeniyle protesto gösterileri gerçekleşti. Hollanda'da kira artışlarına tavan sınırlaması getirildi. Avusturya, toplu konutlarda yaşayanların kira bedeli olarak gelirlerinin üçte birinden fazlasını vermelerini yasakladı. Ayrıca, "sosyal fon" aracılığıyla kiralarını ödeyemeyen ve işsizlere yardım yapılıyor.
KAYNAK: SABAH GAZETESİ