Karasal iklimin etkisi altında sert kışlarıyla bilinen Van’da son yıllarda küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkisiyle mevsim döngülerinde gözle görülür değişiklikler yaşanıyor. Kış aylarında beklenen yoğun kar yağışları yerini uzun süreli kuraklığa bırakırken bahar ve yaz aylarında ise yağışlar görülüyor. Bu değişimler ölçümlere de yansırken Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) yayımladığı son verilere göre, Türkiye genelinde Şubat ayı yağışları, 1991-2020 dönemi ortalamasına göre yüzde 33 azalma gösterdi. Van bu düşüşten en fazla etkilenen illerden biri olurken verilere göre, 2025 yılı Şubat ayında kentteki yağış miktarı ortalamanın yüzde 60 altında gerçekleşti. Kentin her anlamda su fakiri olma yolundaki endişeli süreci devam ederken konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Van YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, Van’da Şubat ayında yağışların normalin yüzde 60’ından fazla azalmasının özellikle yaz ayları için büyük bir tehdit oluşturduğunu belirtti.
AKKUŞ: VAN’DA YAĞIŞLARIN AZALMASI YAZ İÇİN ENDİŞE VERİCİ NİTELİKTE
Akkuş, Van’da şubat ayında yağışların normalin yüzde 60’ından fazla azalmasını değerlendirerek, “Son aylarda bölgemizde yaşanan yağış azlığı, kuraklığın yalnızca geçici bir sorun olmayıp bölgemizin değişmez bir gerçeği olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Özellikle Şubat ayında Ege, Akdeniz, Marmara bölgeleri ve İç Anadolu'nun batısı ile birlikte Hatay, Artvin, Erzurum, Ardahan, Bingöl, Van ve Mardin çevrelerinde yağışların normalin yüzde 60’ından fazla azalması, önümüzdeki yaz için endişe verici niteliktedir. Bu endişe, Van Gölü Havzası gibi kapalı bir ekosistemde daha da büyük bir sorundur” dedi.
VAN GÖLÜ HAVZASI ALARM VERİYOR
Van Gölü Havzası’nda yaşanan kuraklık tehlikesine dikkat çeken Akkuş, “Van Gölü Havzası, kapalı bir havza olması bakımından, dışarıya su çıkışı olmayan ve tüm su bütçesi havzaya düşen yağışlara bağlı bir havzadır. Bu nedenle, kaçınılmaz olarak, havzada görülen yağışların azalması, havzanın doğal dengesinde çok hızlı ve ciddi değişimlere sebep oluyor. Aslında kuraklık bizim değişmez gerçeklerimizden biridir. Van Gölü Havzası'nda yaşayan bizler için kuraklık, hayatımızın ayrılmaz bir parçası ve kaçınılmaz bir gerçeğidir. Bölgemizde zaman zaman yaşanan kurak dönemler, tarih boyunca insanların yaşamını, ekonomik faaliyetlerini ve bölgenin eşsiz ekolojik dengesini derinden etkilemiştir. Bizler için kuraklıklar sadece tarihsel kayıtlarda yer alan bir olgu değil, aynı zamanda günümüzün de kaçınılmaz bir parçasıdır” ifadelerini kullandı.
VAN GÖLÜ HAVZASI İÇİN YAĞIŞ HAYATİ ÖNEMDE!
Akkuş, bölgenin dışarıya su çıkışı olmayan kapalı bir havza olması nedeniyle yağışlara doğrudan bağımlı olduğunu vurgulayarak, “Van Gölü Havzası’nın kapalı bir havza olması, kuraklığın etkilerini daha da ağırlaştırmaktadır. Havzadan dışarıya herhangi bir su çıkışı ve dışarıdan su girişi olmadığı için, göl su seviyesi, çevresindeki ekolojik denge ve tarımsal üretim üzerinde yağışlar en önemli faktördür. Yağış miktarındaki küçük bir düşüş bile kısa sürede büyük sonuçlar doğurmakta, gölü besleyen akarsu ve derelerin kurumasına, toprak, bitki örtüsü ve inci kefali göçünün zarar görmesine neden olmaktadır” diye konuştu.
“KURAKLIK BÖLGEMİZİN DEĞİŞMEYEN BİR GERÇEĞİ”
Akkuş, yağışların azalmasının havzanın doğal dengesinde çok hızlı ve ciddi değişimlere neden olduğunu belirterek, “Fakat kuraklığın sadece bir sonuç olduğunu unutmamalıyız. Küresel iklim değişimi, yağışların azalması ve yanlış su kullanımı, kuraklığı ortaya çıkaran etkenlerden bazılarıdır. Bizler suyu etkili kullanmazsak, kuraklığın sonuçlarını acı bir şekilde yaşamaya mahkûmuz. Tarihsel süreç içerisinde değişime ayak uyduramayan toplumlar, bunun bedelini ekonomik ve sosyal olarak çok acı bir şekilde ödemişlerdir. Unutmayalım ki kuraklık, bölgemizin tarih boyunca yaşadığı ve gelecekte de karşılaşmaya devam edeceği bir gerçektir. Bu gerçekle yüzleşip önlemlerimizi şimdiden almazsak, bizi sadece çevresel değil, ekonomik ve sosyal anlamda da büyük zorluklar bekliyor olacaktır” diye konuştu.
“YAPILAN YANLIŞ MÜDAHALELER, İNCİ KEFALİ ÜREME GÖÇÜ İÇİN DURUMU DAHA ZORLU BİR HÂLE GETİRİYOR”
Yaz aylarında üremek için akarsulara göç eden inci kefalinin azalan akarsu debileri nedeniyle büyük risk altında olduğunu dile getiren Akkuş, “Van Gölü Havzası hepimizin ortak mirasıdır; bu mirası korumak ve gelecek kuşaklara sağlıklı şekilde teslim etmek hepimizin görevidir. Akarsular, elbette ki ülkemizin her yerinde büyük bir öneme sahiptir. Fakat söz konusu bu önem, Van Gölü Havzası için 100 kat daha fazladır. Çünkü Van Gölü’ne dökülen akarsular, yaz aylarında üremek için akarsulara göç eden inci kefallerinin üreme alanını oluşturmaktadır. Yağışların azalmasıyla düşen akarsu debilerine ek olarak, su kaynaklarının yönetiminde yapılan yanlış müdahaleler, inci kefali üreme göçü için durumu daha zorlu bir hâle getirmektedir” dedi.
KURAKLIK TEHLİKESİ BÜYÜYOR: ÇÖZÜM İÇİN NE YAPILMALI?
Akkuş, suyun verimli kullanılması, kaçak avcılıkla mücadele edilmesi ve akarsu yataklarının korunması gerektiğini belirterek, “Geçtiğimiz aylarda yağışlarda görülen büyük düşüş, bizlere doğayla uyumlu ve dikkatli yaşamanın ne kadar hayati olduğunu gösteriyor. İnci kefalinin geleceğini korumak için su kaynaklarımızı daha verimli kullanmak, kaçak avcılıkla etkin mücadele etmek, akarsu yataklarını korumak ve kuraklığa karşı kendimizi hazırlamak zorundayız. Bu yalnızca bir balık türünün değil, bölgemizin ekolojik ve ekonomik geleceğinin de teminatıdır” şeklinde konuştu.
“YAĞIŞLARIN MEVSİM NORMALLERİNİN ÇOK ALTINDA GERÇEKLEŞMESİ, YAZ AYINDA VAN’I CİDDİ BİR KURAKLIĞIN BEKLEDİĞİNİ GÖSTERİYOR”
Akkuş, Şubat ayı yağışlarının mevsim normallerinin çok altında gerçekleşmesinin yaz aylarında ciddi bir kuraklığın habercisi olduğunu ifade ederek sözlerini şöyle tamamladı: “Geçtiğimiz kış mevsiminde kar yağışının az olması ve Şubat ayı yağışlarının mevsim normallerinin çok altında gerçekleşmesi, yaz ayında bizleri ciddi bir kuraklığın beklediğini göstermektedir. Ümit ediyoruz ki önümüzdeki aylarda havza bol yağış alır, inci kefalinin üreme mevsiminde akarsu yataklarında yeterli miktarda su bulunur ve balıklar başarılı bir üreme sezonu geçirir. Fakat kuraklığın her zaman için bölgemizin bir gerçeği olduğunu aklımızdan hiçbir zaman çıkarmamız gerekir.”
VAN’DA YAĞIŞLAR YÜZDE 60’IN ALTINDA GERÇEKLEŞTİ!
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) yayımladığı son verilere göre, Türkiye genelinde Şubat ayı yağışları, 1991-2020 dönemi ortalamasına göre yüzde 33 azalma gösterdi. Van ise bu düşüşten en fazla etkilenen illerden biri oldu. Kentte, geçtiğimiz yılın Şubat ayına göre yağışlarda daha da belirgin bir azalma yaşandı. Verilere göre, Şubat ayında kentteki yağış miktarı uzun yıllar ortalamasının yüzde 60 altında gerçekleşti.
