Sınır ticareti, tarım, hayvancılık ve turizm gibi zengin bir potansiyele sahip olan Van kenti bu zenginliklere rağmen yoksullaşmaya ve kaybetmeye devam ediyor. İşsizlik, altyapı eksiklikleri, ulaşım ve birçok alanda büyük sorunlarla boğuşmaya devam eden kentte yıllardır yaşanan kronik sorunlar görülürken göç, işsizlik ve yoksulluk yaşam kalitesini her geçen gün daha da düşürüyor. Bu düşüş yapılan araştırma sonuçlarına da yansırken birçok araştırma ve rapor bu düşüşü doğruluyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı 2023 yılı ‘İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ verileri, Van’ın ekonomik olarak ne kadar zor bir süreçten geçtiğini bir kez daha gözler önüne serdi. Potansiyeli zengin olmasına rağmen büyük bir fakirlik yaşayan Van, 108 bin 21 TL ile kişi başına gelirde yine Türkiye’nin en son sırasında yer aldı. Bu gidişatı Şehrivan aracılığı ile değerlendiren mali müşavir İbrahim Şahin, kentin uzun vadeli ve sürdürülebilir bir kalkınma planına ihtiyacı olduğunu dile getirdi.
VAN BİR KEZ DAHA EN YOKSUL İL OLDU!
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verileri açıkladı. TÜİK’in açıkladığı bu veriler, Van’ın ekonomik açıdan ne kadar zorlu bir süreçten geçtiğini bir kez daha gözler önüne serdi. Açıklanan rakamlara göre Van, 108 bin 21 TL ile Türkiye genelinde en düşük GSYH’ye sahip il oldu.
VAN’DAN FAKİRİ YOK!
Yıllardır yoksullukla mücadele eden Van, ekonomik zorlukların pençesinden bir türlü kurtulamıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerine göre Van, 108 bin 21 TL ile Türkiye’nin en düşük GSYH’ye sahip ili oldu. Bu tablo, kentin derinleşen ekonomik çıkmazını ve yıllardır çözülemeyen kalkınma sorunlarını bir kez daha gözler önüne seriyor.
ŞAHİN: VAN UZUN YILLARDIR EKONOMİK VE SOSYAL OLARAK ZORLU BİR SÜREÇ YAŞIYOR
Şahin, Van’ın kişi başına gelirde son sıralarda yer almasının sürpriz olmadığını dile getirerek, “TÜİK verilerine göre Van, Türkiye’nin en düşük GSYH’sine sahip ili oldu. Yıllardır bu şehir yoksullukla mücadele ediyor. Ne yazık ki bu sonuç sürpriz değil. Van uzun yıllardır ekonomik ve sosyal olarak zorlu bir süreç yaşıyor. 2011 yılında yaşanan yıkıcı deprem, şehrin gelişimini durdurdu, ekonomik dengelerini bozdu ve maalesef hâlâ bu depremin hasarının etkilerini görüyoruz. Deprem sonrası kalkınma projeleri yetersiz kaldı ve yatırım çekme konusunda ciddi eksiklikler yaşandı” dedi.
VAN YOKSULLUK SIRALAMASINDA SONDAN BİRİNCİ!
Şahin, Van’ın sadece kişi başına gelirde değil birçok araştırmada diplerde yer almasını değerlendirerek, “Van’ın ekonomik ve sosyal göstergelerde bu kadar geride kalması yıllardır süregelen bir gerçek. TÜİK verilerine göre Van sadece bu yıl değil, son birkaç yıldır sürekli olarak ekonomik sıralamaların sonlarına yerleşti. Eğitimde başarı sıralamasında, kişi başına düşen milli gelir, işsizlik oranları gibi farklı araştırmalarda da Van ne yazık ki son sıralarda yer alıyor. Bu göstergeler birbiriyle bağlantılı çünkü ekonomik gerilik, eğitimi etkiliyor, eğitimdeki eksiklikler de nitelikli iş gücü yaratamıyor. Bu bir kısır döngü hâline gelmiş durumda” diye aktardı.
GÖRÜNÜRDE VAR RESMİYETTE YOK!
Van’ın sonlarda yer almasının nedenlerine değinen Şahin, “Van’ın son yıllarda her araştırmada sonlarda yer alması sadece tek bir nedene bağlanamaz. Van’ın sınır ili olması büyük bir potansiyel taşırken, bu avantajları değerlendirebilecek altyapı ve lojistik imkânlar yetersiz. Özellikle sınır ticaretinde İran ile olan ilişkilerin daha aktif kullanılmaması, şehrin ekonomik kalkınmasını engelliyor. Tarım ve hayvancılık gibi sektörler de artan maliyetler ve kuraklık nedeniyle büyük bir darbe aldı. İnsanlar köyden kente göç etti ama kentte de iş yok, aş yok” ifadelerini kullandı.
“VAN’DA ÜRETİM VE TİCARET BİR TÜRLÜ CANLANAMIYOR”
Yatırım eksikliğinin Van’ı geriye çektiğini belirten Şahin, “Yatırım eksikliği Van’ın en büyük sorunlarından birisi. Özel sektör yatırımları yeterince teşvik edilmiyor, devlet destekleri ise kısa vadeli kalıyor. Bir de altyapı yetersizliği var. Üretim ve ticaret bir türlü canlanamıyor. Bunun yanı sıra, nitelikli eğitim ve istihdam fırsatlarının yetersizliği, Van’da genç nüfusun göç etmesine yol açıyor. Eğitim olanakları sınırlı ve mezun olan gençler, iş bulmak için batı illerine gidiyor. Böylece şehir hem beyin gücünü kaybediyor hem de ekonomik dinamizmden mahrum kalıyor. Van, zengin potansiyeline rağmen bu sorunlar çözülemediği için sürekli ekonomik listelerde alt sıralarda kalıyor. Bu bir nevi kader değil, aslında çözümü olan bir durum” şeklinde konuştu.
VAN POTANSİYEL OLARAK ZENGİN, MADDİ OLARAK ZENGİN!
Van’ın sahip olduğu potansiyeli kullanamadığını aktaran Şahin şunları söyledi: “Van potansiyeli yüksek olan bir il ancak ilginç olan şu ki Van, bu verilerin aksine potansiyel olarak inanılmaz zengin bir şehir. Yani Van “maddi olarak fakir, potansiyel olarak zengin” bir yer. Sınır ticareti, turizm, tarım ve hayvancılık gibi birçok alanda güçlü bir altyapıya sahip olabilecekken, bu avantajlar kullanılamadığı için yoksulluk kronikleşiyor. Van, coğrafi konumu sayesinde İran ile sınır ticareti yapma avantajına sahip. Eğer lojistik altyapısı güçlendirilip bütün engeller kaldırılırsa, Van bir ticaret merkezi olabilir.”
“POTANSİYELİ DOĞRU STRATEJİLERLE GELİŞTİRİLİRSE BAMBAŞKA BİR NOKTAYA GELİR”
Şahin, kentin potansiyelinin doğru stratejilerle geliştirilmesiyle Van’ın bambaşka bir noktaya geleceğini dile getirerek, “Bunun dışında Van’ın turizm potansiyeli oldukça yüksek. Van Gölü, Akdamar Adası, Muradiye Şelalesi ve tarihi Van Kalesi gibi sayısız doğal ve kültürel mirasa sahip. Her yıl binlerce turist çekebilecek kapasitede bir şehir. Fakat konaklama, ulaşım ve tanıtım eksikliği yüzünden bu potansiyel değerlendirilemiyor. Ayrıca, tarım ve hayvancılık sektörü de Van için büyük bir fırsat. Verimli yaylaları, geniş meraları var. Ancak kuraklık, sulama sistemlerinin yetersizliği ve artan girdi maliyetleri, çiftçiyi ve hayvancılıkla uğraşanları zor durumda bırakıyor. Bu potansiyellerin hepsi doğru stratejilerle geliştirilirse, Van kısa sürede ekonomik açıdan bambaşka bir noktaya gelebilir” dedi.
“VAN’IN UZUN VADELİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR KALKINMA PLANINA İHTİYACI VAR”
Şahin, kentin bu çıkmazdan kurtulması için çözüm önerilerinde bulunarak sözlerini şöyle tamamladı: “Van’ın bu çıkmazdan kurtulabilmesi için uzun vadeli ve sürdürülebilir bir kalkınma planına ihtiyacı var. Bu anlamda önemli adımlar atılmalıdır. Yerli ve yabancı yatırımcılar için cazip teşvikler oluşturulmalı. Sanayi bölgeleri kurulmalı, üretim tesisleri desteklenmelidir. Sınır kapısındaki sorunlar çözüme kavuşmalı ve ulaşım ağları iyileştirilmelidir. Bu sayede sınır ticareti canlandırılabilir. Çiftçiler ve hayvan yetiştiricileri desteklenmelidir. Van’ın kültürel ve doğal zenginlikleri daha geniş kitlelere tanıtılmalı, turistler için gerekli altyapı güçlendirilmelidir. Gençlerin şehirde kalmasını sağlamak için mesleki eğitim ve iş garantili projeler uygulanmalı. Eğer bu adımlar atılırsa, Van’ın zengin potansiyeli ortaya çıkacak ve bu güzel şehir hak ettiği refaha kavuşacaktır.”