Sorumluluk sahasındaki 4 ilde 840 bin abonenin enerji ihtiyacını karşılayan VEDAŞ, bölgenin zorlu coğrafyasında vatandaşlara kesintisiz enerji sağlamak için yatırımlarını sürdürürken, kaçak elektrik kullanım oranını da düşürmeye çalışıyor.
Bu amaçla halk toplantıları yapan, kanaat önderleriyle görüşen, okullarda bilgilendirmeler yaparak kaçak elektrik kullanımının yol açtığı zararları anlatan VEDAŞ görevlileri, teknolojik imkanları da kullanarak kayıp kaçakla mücadelesini sürdürüyor.
Teknolojik yatırımlarla il, ilçe, mahalle, köy ve trafo bazında kayıp kaçak oranlarını aylık, günlük ve saatlik olarak tespit edebilen şirket, abonelerin tüketimindeki değişim ve sıfırlanmaları da görebiliyor.
Bu çalışmalarla dört ilde kayıp kaçak oranını yıl sonuna kadar ortalama yüzde 28'e düşürmeyi hedefleyen VEDAŞ, 500 bin haneye yetecek enerjiyi kayıp kaçak olmaktan çıkararak ekonomiye kazandırdı.
VEDAŞ Bölge Müdürü Fatih Talay, AA muhabirine, Van, Muş, Bitlis ve Hakkari'de 840 bin aboneye hizmet verdiklerini, hizmetlerden 2 milyon 100 bin nüfusun yararlandığını söyledi.
Geçen yılın sonu itibarıyla kayıp kaçak oranının Van'da yüzde 29,43, Muş'ta yüzde 25,09, Bitlis'te yüzde 24,03 ve Hakkari'de ise yüzde 52,16 olduğunu belirten Talay, bu yıl bölge genelinde kayıp kaçak oranında 4-5 puanlık daha iyileşme beklediklerini vurguladı.
Bu yılı yüzde 27-28 civarında kayıp kaçak oranıyla kapatmayı hedeflediklerini ifade eden Talay, "Önümüzdeki 5 yıl sonunda bölgemizdeki kayıp kaçak oranını Türkiye ortalamasına getirmeyi hedefliyoruz. 2013'ün başlarında bölgemiz geneli kayıp kaçak oranı yüzde 70'lerin üzerindeydi. Yıllar içinde yaptığımız saha çalışmaları ve teknolojik yatırımlar sayesinde bu oranı 2024 yılı sonu itibarıyla yüzde 28'ler seviyesine indirmiş olacağız." dedi.
"Yusufeli Barajı'nın neredeyse bir yıllık elektrik üretimine eşdeğer"
Kayıp kaçağın önüne geçildikçe tüketilen enerjide de azalma yaşandığının altını çizen Talay, şunları kaydetti:
"Kayıp kaçak oranında sağlanan 40 puanın üzerindeki iyileşme sayesinde neler mi değişti? 2013'te dağıtım sistemimizde 3,9 milyar kilovatsaat enerji tüketiliyordu. 2023'te ise bölge genelinde sisteme dahil olan 307 bin yeni aboneye rağmen dağıtım sistemimizde 3,3 milyar kilovatsaat enerji tüketildi. Yani yapılan çalışmalarımız sayesinde kaçak kullanımın önüne geçildikçe abone sayısının artmasına rağmen tüketilen enerjide azalma oldu. 2013'te yıllık 2,6 milyar kilovatsaat enerji kaybı yaşanırken 2023'te 1 milyar kilovatsaat enerji kaybı yaşandı. Yıllık 1,6 milyar kilovatsaat enerji kayıp kaçak enerji olmaktan çıkarıldı ve tahakkuka bağlanan enerjiye dönüştürüldü. Bu miktar yaklaşık 500 bin hanenin bir yıllık elektrik tüketimine bedel, başka bir örnekle açıklayacak olursak Artvin Yusufeli, Muş Alparslan 1 ve 2 barajlarının neredeyse bir yıllık elektrik üretimine eşdeğer. Çanakkale, Edirne, Malatya, Trabzon, Van gibi büyükşehirlerin 1 yıllık tüketimi 1,6 milyar kilovatsaatin altında."
"Kaçak tahakkuku mevzuat dışında değil"
Tesisat bazlı yerinde sayaç ve ölçü kontrol çalışmalarını sürekli olarak devam ettirdiklerini belirten Talay, kaçak elektrikle mücadele kapsamında önemli teknolojik yatırımlar yaptıklarını vurguladı.
Sayaçların uzaktan okuma, kontrol, raporlama, kesme ve açma işlemini gerçekleştirebilecekleri PLC teknolojisini bölgeye kazandırdıklarını dile getiren Talay, bu anlamda ülkenin en yaygın akıllı şebeke sistemini yönettiklerini ifade etti.
Talay, PLC teknolojisi ile il, ilçe, mahalle, köy ve trafo bazında kayıp kaçak oranlarını aylık, günlük ve saatlik olarak tespit edilebildiklerini, abonelerin tüketimindeki değişim ve sıfırlanmaları görebildiklerini anlattı.
Bu sayede kaçak kullanım oranının yüksek olduğu bölgelerde daha etkin hale geldiklerini ifade eden Talay, şunları kaydetti:
"Sonuç olarak, saha çalışmalarımız, teknolojik yatırımlarımız, bilgilendirme toplantılarımız ve tüketicilerimiz ile kurduğumuz güçlü iletişimimiz sayesinde kaçak oranlarında düşüş sağlanmıştır. Kaçak elektrik kullanımı tespit edildiğinde Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği gereğince işlemler yapılıyor. Şirketimizce düzenlenen kaçak tahakkukları mevzuat dışında değil ve olamaz. Kaçak tahakkuku yapılırken, kaçak kullanım yapan tüketicinin kurulu gücü, günlük kullanım süresi ve kullanım amacı gibi kıstaslar dikkate alınarak hesaplama yapılıyor."
Kayıp kaçak oranı yüksek olan bölgelerde çalışma yaparken zaman zaman tüketici engellemeleriyle karşılaşabildiklerini aktaran Talay, bu durumda geri adım atmayıp gerekirse kolluk kuvvetlerinin de desteğini alarak çalışmaları devam ettirdiklerini ve gerekli hukuki süreçleri başlattıklarını söyledi.
"Ahırları elektrikli sobayla ısıtanları gördük"
Kayıp kaçakta çok ilginç yöntemler kullanıldığını da hatırlatan Talay, "Tesisatlarımızda her yıl en az 2 veya 3 kez kaçak kontrolü yapıyoruz. Bu kontroller sırasında bizimde şaşırdığımız kaçak kullanım yöntemleri ile çok kez karşılaştık. Örneğin, yer altından kaçak hat çekip evin içine enerji alan, özel kontaktör sistemleriyle sayaca müdahale eden, ahırları elektrikli sobayla ısıtan hatta özel ve gizli trafo tesis edilen yöntemleri gördük. Bu yöntemlere karşı her zaman hazırlıklı olduk. Saha kontrol çalışmalarımızla, teknolojik yatırımlarımız sayesinde kaçak kullanımları daha kolay tespit edebilir hale geldik." diye konuştu.
Kesintisiz ve kaliteli enerji için teknolojik yatırımları şebekeleriyle bütünleştirdiklerini belirten Talay, şu ifadeleri kullandı:
"Şebeke ihtiyaçlarımızı belirleyerek 2024'te yaklaşık 3 milyar lira tutarında yatırım yapmayı planlayıp projelendirdik. Şu an bu projeler kapsamında sahada çalışmalarımız eş zamanlı olarak 4 ilimizde de devam ediyor. Yatırımlarımız, havai şebekenin yer altına alınması, alternatif şebekelerin devreye alınması, sokak ve cadde aydınlatması, ekonomik ömrünü dolduran hatların yenilenmesi şeklinde. Bununla birlikte yine 2024'te şebekemizi daha verimli işletebilmek adına 300 milyon lira tutarında bakım faaliyetlerimiz sahada devam ediyor."
