Artan enflasyon ve maliyetler ülke genelinde esnafı olumsuz etkiliyor. Artan maliyetler vatandaşla birlikte esnafın belini bükmeyi sürdürürken borcu borçla kapatan ve yüksek maliyetlere karşı direnmeye çalışan esnafın zararı da her geçen gün katlanıyor. Son birkaç yıldır çok zor günler yaşayan esnaf, dayanabildiği kadar dayanmaya ve borçlarla ve zararlarla iflas bayrağı çekmemek için direniyor. On binlerce esnafın bulunduğu Van’da da ekonomik sorunlar yaşayan esnafların kepenk kapatma oranı da her geçen gün artarken esnafların yaşadığı sorunlarla ilgili Şehrivan’a konuşan Van Esnaf ve Sanatkârlar Odalar Birliği Başkanı Cabir Görmüş önemli tespitler paylaştı. Van’da çarkın dönmediğini ve esnafın dükkanını kapatıp batıya göç ettiğini belirten Görmüş, esnafın durumunun çok iç acıcı olmadığını söyledi.
BAŞKAN GÖRMÜŞ’TEN VAN ESNAFI İLE İLGİLİ ÖNEMLİ AÇIKLAMALAR
Vanlı esnafın genel durumu, kentteki mevcut esnafın geçim süreci ve benzeri birçoğu konuda değerlendirmeler yapan Görmüş, öncelikle kentteki mevcut verileri paylaştı. “Van’da şu anda 18 bin 900’ün üzerinde kayıtlı esnaf var.” dedi. Kentte kayıtlı esnaflar olmasına rağmen kayıt dışı kazanç elde eden kesimlerin de fazla olduğuna vurgu yapan Görmüş, “Van’da çok fazla kaçak esnaf da var. Kayıt altına alınmayan kaçak esnaflar da var. Bu da farklı bir rekabet oluşturduğundan esnaflar bu yüzden de dükkân kapatıyor.” Dedi.
“ÜÇ HAFRLİ MARKETLER KÜÇÜK ESNAFA BÜYÜK SIKINTI YAŞATIYOR”
Son dönemlerde iyice yaygınlaşan zincir marketlerin kentte kayıplar yaşattığını vurgulayan Görünüş, bu anlamda zarar gören kesimin büyük olduğunu ifade ederek; “Van’da esnafların en büyük sıkıntısı vatandaşın büyük marketlerde, büyük mağazalarda alışveriş yapması. 3 harfli marketlerin artması küçük esnafın en büyük sıkıntısı. Piyasadaki dengesizlik, durgunluk, faizlerin yüksek olması esnafları olumsuz etkiliyor. Van’da çarkın dönebilmesi için ucuz kredi ihtiyacı var. Biz esnafa destek olmaya çalışıyoruz ama bu yetersiz kalıyor. İşlerin kötü olması ve piyasanın dengesiz olması hem vatandaşı hem de esnafı olumsuz etkiliyor. İnşallah devletimiz bir an önce esnafa bu konuda destek olur” dedi.
EN BÜYÜK SORUNLARDAN BİRİ YÜKSEK KİRALAR!
Van’da esnafların kepenk kapatma nedenlerini açıklayan Görmüş, “Esnafların Van’da dükkân kapatmasının nedeni kiraların çok yüksek olması, büyük marketlerin çok olması, esnaf ve sanatkârların kiralarının yüksek olması ve istenilen çırağın, kalfanın bulunmaması, fiyatlarından artmasından dolayı sermayeye ulaşılmamasıdır. Çoğu esnaf bu nedenlerden dolayı dükkânını kapatıyor. Van’da küçük esnafın yakın çevresi akrabası varsa yerel dükkânlarda alışveriş yapıyor. Acil ihtiyaç olursa veya biri o dükkânı önerdiyse o marketlerden alışveriş yapıyorlar. Çoğu insan büyük marketlerden alışveriş yapıyor. Yerel esnafın tercih edildiğini görmüyoruz. Var ama tek tük alışveriş yapan var. Bu durum yerel esnafı olumsuz etkiliyor” ifadelerini kullandı.
YÜKSEK KİRALAR ESNAFIN BELİNİ ÇOK BÜYÜKOYR!
Son dönemlerde kentte çokça tartışılan konut ve kira fiyatlarının esnaf nezdinde de büyük sıkıntılar yaşadığına vurgu yapan Görmüş, kira fiyatlarının yüksek olmasına da dikkat çekti. Görmüş konuyla ilgili; “Esnafın durumunun iyi olabilmesi için özellikle milletimize ucuz kredi, faizsiz kredi verilmesi lazım. Kira fiyatları çok yüksek. Esnafımız bu durumdan çok etkileniyor. Kira fiyatları düşerse esnaflar neden alır. Van’da esnaf ve sanatkârlar kiralarını ödeyemiyor. Mülk sahiplerine seslenmek istiyorum; Van’daki sermayeyi kaçırmayalım.”
ESNAFIN KAZANCININ YÜZDE 90’I KİRAYA GİDİYOR!
“Gençlerimizin işsiz kalmasını istemiyorsanız kiranızdan feragat edin. İnsanlarımız kazansın, gençlerimiz kazansın sermaye göçü yaşanmasın. Mülk sahiplerinin özellikle biraz vicdani davranmalarını rica ediyorum. Esnaf ve sanatkârlar sadece kira ödemiyor, dükkânın tüm giderini ödüyor, ev geçindiriyor, işçi çalıştırıyor. Kazanç olmadığı zaman kirasını ödemekte de zorluk yaşıyor. Esnafın kazancının yüzde 90’ı kiraya gidiyor. Elde bir şey kalmadığında mecbur kalıp dükkânını kapatıyor. Kiralara bir düzenlemenin gelmesi lazım” dedi.
VANLI ESNAF MALİYETLERİN ALTINDA KALKAMIYOR!
Görmüş, esnafa ucuz kredi verilmesi gerektiğini belirterek, “Dükkânın kirası, işçinin sigortası, iş sahibinin sigortası büyük bir külfet ve maliyet oluşturduğu için esnaflar altından kalamıyor ve dükkânlarını kapatmak zorunda kalıyor. Esnaf ve sanatkârlara ucuz kredi verilmesi lazım. Özellikle bu sanayi kesimdeki esnaf sanatkârlardaki meslek liselerini desteklemeleri lazım. Van ülkede en çok genç nüfusa sahip olan il. Dışardaki gençlerimiz boş geziyor. Gençlerimiz artık iş beğenmiyor. İş beğenilmediği gibi çabuk para kazanmak da istiyorlar. Kötü yollara giriyorlar. Bu yüzden yuvası yıkılan insanlar var. Umarım gençler için adımlar atılır ve onları bu tuzaktan kurtarırlar” diye konuştu.
GENÇ NÜFUS ÇOK, ÇALIŞACAK KALFA YOK!
Görmüş, Van’da esnafların çalışan bulamadıklarını aktararak şunları söyledi: “Esnaf kirasını ödeyemiyor, işçisini çalıştıramıyor, buradaki sermayesini kapatıp başka illere gidiyor. Van’dan başka illere göç son yıllarda çok fazla. Van’daki esnaf ve sanatkârların yaşadığı en büyük sıkıntı kalfa ve çırak bulamaması. Kalfa ve çırak bulamadıklarını dükkânı tek başına işletemediklerinden kapatmak zorunda kalıyorlar. Van’daki esnafların şu anki en büyük şikâyetleri eleman bulamamak. Buldukları elemanlar da çok yüksek meblağlar istiyor.”
ESNAF BU SIKINTILARI NASIL ATLATACAK?
Görmüş, esnafların desteklenmesi gerektiğinin altını çizerek, “Devletin gençlere özellikle teşvik vermeleri lazım. Faizsiz kredi vermeleri lazım. Uzun vadeli veya uzun vadeli olmazsa bile kısa vadeli de olsa faizlerin düşürülmesi lazım. Ayakta durabilmemiz için faizlerin çok düşmesi lazım. Van sanayi şehri değil. Sanayi şehri olmadığımız için çok göç veriyoruz. Gençlerimizin çoğu işsiz güçsüz kalmış buralarda. Hep batıya göç ediyorlar işsizlikten dolayı. Gençlere iş olanağının oluşturulması lazım. Esnaf ve sanatkarların BAĞ-KUR primlerinin 7200’e düşürülmesi gerekiyor. Sigorta primlerinin de bölgesel olarak değerlendirilmesini istiyoruz. Şimdi bölge olarak biz Kocaeli, Sakarya, İzmir, Antalya, İstanbul değiliz. Sanayi olmadığı için BAĞ-KUR primi, sigorta primi bize çok yüksek geliyor. Bunların düşürülmesi gerektiğini düşünüyorum” şeklinde konuştu.