ŞEHRİVAN HABER: FATMA NUR POLATCAN-NECMETTİN DURSUN
6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler 11 ilde hasara ve can kayıplarına neden oldu. Deprem bölgesinden on binlerce vatandaş hayatını kaybederken, çok sayıda bina yıkıldı. Ülkeyi yasa boğan depremlerin ardından vatandaşların en çok merak ettiği konunun başında ‘oturdukları yapıların sağlamlığı’ geliyor. Ülkede herkes yaşadığı konutların sağlamlığından endişe duyarken, bununla birlikte ‘konut yapı kooperatifi’nin önemi bir kez daha ortaya çıktı. Özellikle 1980’li yıllardan sonra oldukça popüler olan konut yapı kooperatiflerinde, kişi kooperatifin yönetim kuruluna girip, evinin inşaatını yönetebiliyor olması önemli bir detay olarak konuşulmaya başlandı. Deprem bölgesi Van’da da 2000’li yıllara kadar rağbet gören sonra yerini YAP-SAT’a bırakan yapı kooperatifi son depremle birlikte yeniden gündem olurken konuyla ilgili Şehrivan’ın görüşlerini aldığı İnşaat Mühendisi Faruk Görünüş, bu sistemin Van’da yeniden hayata geçirilmesi gerektiğini dile getirdi.
DEPREMLE BİRLİKTE YAP-SAT’LAR TARTIŞMA KONUSU OLDU
Konuyla ilgili Şehrivan’a konuşan İnşaat Mühendisi Faruk Görünüş, yapı-konut kooperatifinin önemine değinerek, “Kooperatif sistemi düşük, orta veya yüksek gelirli vatandaşların bir araya gelmek suretiyle yönetim ve denetim kurulları oluşturması, arsa temini, projelendirme ve yapım süreçlerinde hiçbir üyenin bütçesini sarsmayacak şekilde ve taksitle her üyenin ev sahibi olmasını amaçlayan bir sistem olup, içerisinde müteahhit karını barındırmayan bu sistemin avantajı ekonomik olması, üyelerin istediği kat yerleşimi ve beğendikleri montaj malzemelerini kullanabilmesi, dezavantajı ise YAP-SAT sistemi gibi kısa sürede tamamlanamamasıdır” dedi.
VAN’DA DA 2000’Lİ YILLARA KADAR ÇOK RAĞBET GÖRÜYORDU
Görünüş, Van’da 2000’li yıllara kadar yapı kooperatifinin rağbet gördüğünü dile getirerek, “Van’da YAP-SAT sistemiyle konut edindirme yöntemi 2000’li yıllara kadar rağbet görmeye başlamış ve bu tarihlerden sonra kooperatif sistemi artık yerini YAP-SAT sistemine bırakmıştı. 2000’li yıllardan önce özellikle memur ve işçi kesimi kendi aralarında bir oluşum gerçekleştiriyor, yönetim ve denetim kurullarını oluşturuyor, akabinde hiç kimsenin bütçesini sarsmayacak aylık taksitlerle inşaat yapım süreci başlamış oluyordu. O tarihlerde inşaat maliyetlerinin zamanın koşullarına göre düşük olması, evlerin günümüzde olduğu gibi fahiş fiyatlarla satılmaması ve inşaatların bir veya bir buçuk yıl gibi kısa sürede tamamlanması sebebiyle YAP-SAT sistemi daha cazip hale gelmiş ve kooperatif sistemi yerini artık tamamen YAP-SAT sistemine bırakmış” ifadelerini kullandı.
YAPI KOOPERATİFİ TAM VAN’A GÖRE!
YAP-SAT sistemiyle inşa edilen yapılan yapıların konut kooperatifiyle inşa edilen konutlara göre daha maliyetli olduğunu vurgulayan Görünüş, “Günümüz koşullarında Van’da YAP-SAT sistemiyle yapılan yapılar düşük ve orta gelirli hanelere hitap etmemektedir. Çünkü birbirleriyle konut satışı yarışına giren YAP-SAT firmalarının yaptıkları yapılarda iç mahaller, dış cepheler ve çevre düzenlemelerinde kullandıkları gösterişli ve pahalı malzemelerle yüksek gelirli hanelere odaklanmaları, düşük ve orta gelirli hanelerin ev sahibi olmasını neredeyse imkânsız hale getirmiştir. Buna ilave olarak YAP-SAT firmalarının inşaat maliyetlerine yüksek kar payları ekleyerek satış yapmaları da düşük ve orta gelirli hanelerin ev sahibi olmalarının önünü tamamen kapatmıştır. Günümüzde YAP-SAT sistemiyle yapılan bir dairenin minimum satış fiyatı 2 milyon liradan neredeyse 6 milyon liralara kadar yükselmiş durumdadır” diye konuştu.
“VAN’DA TEKRAR HAYATA GEÇİRİLMELİ”
Görünüş, konut kooperatifleşmesinin Van’da yeniden hayata geçirilmesi gerektiğini belirterek şunları söyledi: “2000’li yıllardan önce kooperatif sistemiyle yapılan yapılarda denetim problemleri yaşanıyordu. O tarihlerde yapı denetim sistemi yoktu ve yapılar mühendislerin vermiş olduğu Teknik Uygulama Sorumlusu (TUS) belgesiyle inşa ediliyordu. İnşaatlar yeterince denetlenmiyor ve çok az sayıdaki yapıda inşaatın başında teknik personel bulunuyordu. Yakın tarihte yaşanan Kahramanmaraş depremlerinde de görüldüğü üzere 20 ve üzeri yaştaki yapıların ayakta kalmaması, o tarihlerde teknolojinin bugün olduğu gibi ileride olmaması, inşaat taşıyıcı sisteminde kullanılan beton ve demir malzeme kalitesinin çok kötü olması ve en önemlisi de yine o tarihlerde deprem yönetmeliklerinin yetersiz olmasından kaynaklı, bu yaştaki binalara sahip olan vatandaşlar, bugün artık oturdukları evlere haklı olarak güvenmemektedirler. Bu evlerde oturan düşük ve orta gelirli hanelerin güvenli yapılarda oturması, bu yapıların ekonomik ve her bütçeye uygun olması, yapımı uzun sürse dahi her bütçeye uygun yapıların inşaatını mümkün kılan Kooperatif sistemi Van’da tekrar hayata geçirilmelidir.”
“VATANDAŞIN DEPREMLERE DAYANIKLI BİR EV SAHİBİ OLMASININ ÖNÜ AÇILIR”
Nasıl bir yol izlenilmesi gerektiğini dile getiren Görünüş, “Bu sistem için öncelikle düşük, orta veya yüksek gelirli vatandaşların bir araya gelmeleri gerekmektedir. Günümüzde iletişim ağı yüksek seviyelere ulaştığı için, insanların bu anlamda bir araya gelmeleri çok daha kolaydır. Kooperatif sistemiyle ve sahibi olmak isteyen 15 veya 20 kişilik guruplar kendi aralarında resmi bir kooperatif kurar, yönetim ve denetim mekanizmalarını oluşturur, şantiyenin başından sonuna kadar ruhsat işleri, yapım aşamasındaki koordinasyon ve denetim işlerini yürütecek bir İnşaat mühendisi veya Mimarla anlaşır ve akabinde her üyenin kabul edeceği bir bina tasarımı için proje ofisleriyle görüşme sağlanır. Ruhsat işleri tamamlandıktan sonra yine yönetim kurulunun belirleyeceği sorumlularla satın alma işlemleri başlar. Bu da her üyenin peşinat ve taksit ödeme şartı esasına dayanılarak yapılır, dolayısıyla bu sistemle her gelirden vatandaşın depremlere dayanıklı bir ev sahibi olmasının önü açılır” diye aktardı.
GÖRÜNÜŞ: HERKES EVİNİN SAĞLAMLIĞI KONUSUNDA ENDİŞELİ
Van’da yapı sağlamlığı endişesinin giderilmesi için vatandaşların kooperatifleşmeye gitmesi gerektiğini belirten Görünüş sözlerini şöyle tamamladı: “Yaşanan depremlerde görüldüğü üzere çok sayıda yapı denetim firma kontrollü bina yıkılmış, bu oran çok düşük olsa da yapı denetimli yapıların bir danesinin dahi can almaması gerektiğinden, şantiye yapım aşamasında insanların içinin rahat olması için Kooperatif yönetim kurulunun belirleyeceği ve inşaatı başından sonuna denetleyecek tam zamanlı bir İnşaat mühendisi veya Mimarın istihdam edilmesi her üyenin içini rahatlatacaktır. Yaşanan son depremlerden sonra şu an yeni veya eski binalara sahip olan Van’daki neredeyse herkeste “Acaba evim depreme dayanıklı mı” endişesi bulunmaktadır. Bu endişelerin giderilmesi için günümüz yüksek iletişim ve yapım teknolojileri, yüksek müteahhit karının sıfıra inmesi, inşaatlarda tam zamanlı istihdam edilecek teknik bir personelin kontrolü altında olmasıyla sadece yüksek gelirli vatandaşların değil kooperatif sistemiyle düşük ve orta gelirli vatandaşların da ev sahibi olmasının önü açılabilir.”
GÖRÜNÜŞ: VAN’DA YAPILAR ÇOK DAHA SIKI DENETLENMELİ
Görünüş ayrıca, “Günümüzde Van’da yüzlerce İnşaat Mühendisi ve Mimar görev yapmaktadır. Kooperatif sisteminde yapılan yapıların depremlere karşı güvenliği iki şekilde sağlanabilir. Van'da yapı denetimleri çok daha sıkı olmalı. Birincisi zaten Van'da mevcut olan yapı denetim sistemiyle birlikte her kooperatif yönetim kurulunun inşaat süresi boyunca tam zamanlı çalışacak bir inşaat mühendisi veya mimarı istihdam etmesiyle tam anlamıyla bir güvenlik sağlayacak olmasıdır. Şunun da altını çizmek isterim ki şantiye şefi veya koordinatörü olarak görev yapacak teknik personelin mali yükü, şu an hali hazırda faaliyet gösteren YAP-SAT firmalarının kâr marjının çok çok altındadır” diye konuştu.
KONUT YAPI KOOPERATİFLERİNİN AVANTAJLARI NELERDİR?
Konut yapı kooperatiflerinin genel amacı kooperatife ortak olan hissedarlarını, uygun ödeme koşulları ile ev sahibi yapmaktır. Genelde birbirine güvenen insanlar tarafından kurulur. Sonrasında ise kurucuların etrafında konut inşasına yetecek sayıda hissedar toplandıktan sonra yönetim kurulu kurulur ve inşaat başlar. Vatandaş, hissedar olduğu için evinin inşaatından mimarisine kadar sahip olacağı ev hakkında söz sahibi oluyor. Böylelikle evinin ne kadar sağlam olduğunu görebiliyor. Vatandaş, evin gelecekteki değerinden çok daha az ana para öder. Vatandaş isterse hissesini satabilir. Vatandaş kooperatifin yönetim kuruluna girip, evinin inşaatını kendi yönetebilir.
