ŞEHRİVAN ÖZEL HABER - Kadim ve uzun bir geçmişe sahip olmasına rağmen kent hafızası konusunda son dönemlerde iyi bir performans sergilemeyen Van kentinin, şehir ile olan ilişkisi zayıflamaya devam ediyor. Kentlilik bilincinin geçtiğimiz yıllarda da zayıf olduğu çeşitli araştırmalarla ortaya konan Van’ın bu noktadaki durumu bir kez daha kanıtlanırken, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Suvat Parin ve öğrencilerinin yaptığı çalışma kentlilik noktasında çarpıcı sonuçlar ortaya koydu.
Son dönemlerde Van çalışmaları ile öne çıkan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden Van’ı yakından ilgilendiren önemli bir çalışmaya daha imza atıldı. Kenti konu alan önemli çalışmaların öncüsü olan Van YYÜ Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Suvat Parin, geçtiğimiz yıllarda da yaptığı çalışmalardan birisi olan Van’daki ‘Kentlilik Bilinci’ni kapsayan bir araştırma gerçekleştirdi. 2016 yılında da yine kente dair önemli sorulara cevap arayan bir çalışmayı Sosyoloji Bölümü öğrencileri ile birlikte yapıp sonuçlarını açıklayan Parin’in son araştırmasındaki sonuç neredeyse değişmedi. Kentte son 10 yılda kentlilik bilinci anlamında neredeyse hiç değişiklik olmazken, kentteki önemli kurum ve kuruluşların ve yerel yönetimlerin de bu süreçte kentlilik bilincine katkı sunmadığı bir kez daha ortaya çıktı. Kentte yaşayan vatandaşların hala kente yabancı olduğu görülürken mevcut gidişattan dolayı Vanlıların azımsanmayacak bir oranının kentte bir gelecek kurmak istemediği yönünde sonuçlara ulaşıldı.
PROF. DR. PARİN VAN’IN KENTLİLİK BİLİNCİNİN RÖNTGENİNİ ÇEKTİ
Belli dönemlerde kent genelinde araştırmalar yapan ve sosyolojik anlamda önemli veriler ortaya koyan Prof. Dr. Suvat Parin’in kent ile ilgili son çalışmasının sonuçları da açıklandı. “Van’da Kentlilik Bilinci Araştırması” başlıklı çalışmasını Şehrivan aracılığı ile paylaşan Prof. Parin, Mart-Nisan ve Mayıs 2023 tarihlerinde Van’ın Edremit, İpekyolu ve Tuşba ilçe merkezlerinde yapılan araştırmanın sonuçlarını paylaştı. Edremit’te 448, İpekyolu’nda 458, Tuşba’da 431 olmak üzere toplamda 1337 kişiyle yapılan görüşmeler neticesinde kent merkezinde yaşayan nüfusun kentlilik röntgeni çizildi. Araştırma Abdurrahman Gazi, Beyüzümü, Cumhuriyet, TOKİ(Edremit), Eminpaşa, Hacıbekir, Halilağa, İskele, Altıntepe, İstasyon, Karşıyaka, Selimbey, Yeni Mahalle (Edremit), Süphan, Şabaniye, Yeni Mahalle (İpekyolu), Şerefiye ve Vali Mithatbey mahallelerinde gerçekleştirildi. Araştırmada görüşülen katılımcıların yüzde 52,7’sini kadınların yüzde 47,3’ünü ise erkeklerin oluşturduğu ifade edildi.
VANLI, VAN’IN GEÇMİŞİNİ BİLMİYOR!
Geçtiğimiz yıllarda da sık sık bu çalışmayı tekrarlayan Parin, kentlilik bilincinin durumunu ortaya koyan önemli bulgulara ulaştı. Kentteki vatandaşların önemli konularda kente yabancı olduğunu gösteren verileri paylaşan Parin, Vanlıların kenti çok yakından ilgilendiren birçok konuda bilgi sahibi olmadığı yönünde sonuçlara ulaştığını söyledi. Parin, araştırmaya katılanların yüzde 35,2’sinin Van’ın eski adının Tuşba olduğunu bilmediğini, yüzde 41,5 gibi büyük bir oranın ise Van’da yaşayan Urartu Medeniyeti’nden habedar olmadığı gibi çarpıcı verileri paylaştı.
NE KAPIKÖY BİLİNİYOR NE YAŞAR KEMAL!
Parin, aynı araştırmada ulaşılan bazı verileri de yine şu şekilde paylaştı; “Yaptığımız araştırmaya göre, kentte yaşayıp Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nin adını bilmeyenlerin oranı yüzde 13,3. Yine Van turizminde önemli bir yer tutan Kapıköy Sınır Kapısı’nın adını ve nerede olduğunu bilmeyenlerin oranı yüzde 60,1. Öte yandan Akdamar Adası’nın Gevaş ilçesi sınırları içinde olduğunu bilenlerin oranı yüzde 35,5. Bunu bilmeyenlerin ya da yanlış bilenlerin oranı ise yüzde 64,5. Van’ın mevcut nüfusunu bilmeyenlerin oranı ise yüzde 64,1 gibi yüksek bir oranda. Van’ın 13 olan ilçe sayısını bilmeyenlerin oranı yüzde 56,7. Van’ın 65 olan trafik plakasını bilmeyenlerin oranı yüzde 13,6’lerde iken Yaşar Kemal’in Vanlı olduğunu bilmeyenlerin oranı ise yüzde 63,4. Ayrıca, Van’ın Erciş ilçesinin Van’ın kuzeyinde yer aldığını bilmeyenlerin oranı yüzde 73,9 civarında”
VAN’DA YAŞAYIP HİÇ SİNEMA VE TİYATROYA GİTMEYENLERİN ORANI DİKKAT ÇEKİCİ DÜZEYDE
Kenti deneyimleme konusunda da bazı analizler yapan Parin ve öğrencileri kentte yaşayan fakat kentin önemli destinasyonlarından bihaber olma durumunu da net bir şekilde ortaya koydu. Kenti deneyimleme konusunda da kentlinin zayıf kaldığını ortaya koyan o veriler ise Parin tarafından şu şekilde paylaşıldı; “Van kent merkezinde yani Edremit, İpekyolu ve Tuşba’da yaşayan ve halen Akdamar Adası’na gidememiş/gitmemiş olanların oranı yüzde 37,9 olarak çıktı. Yine Kent merkezinde yaşayan fakat hayatında tiyatroya gidememiş/gitmemiş olanların oranı yüzde 53,6 şeklinde çıktı. Hayatında hiç sinemaya gidememiş olanların oranı yüzde 31,8.”
VANLI’NIN VANSPOR İLE DE BAĞI GÜÇLÜ DEĞİL
Pof. Dr. Suvat Parin, Van kent merkezinde yaşayan nüfusun kenti deneyimleme durumuna ilişkin diğer verileri ise şu şekilde paylaştı; “Van Kalesi en çok görülen ve gezilen yerler arasında, gidemeyenler sadece yüzde 5,4. Yine hayatında Van Gölü’nün serin sularına girememiş olanların oranı yüzde 17,4. Van’ın birleştirici unsurlarından biri olan Vanspor maçına hiç gitmeyenlerin oranı yüzde 63,9. Katılımcıların şehir merkezine/çarşı bölgesine gelme sıklıklarına bakıldığında yüzde 9,6’sı ayda bir, yüzde 5,6’sı birkaç ayda bir, yüzde 32,2’si haftada birkaç gün, yüzde 38,4’ü ise her gün cevabını vermiştir.”
KENTLE İLGİLİ SORUNLAR DİKKAT ÇEKİYOR
Kentte yaşayan vatandaşların algı ve beklentilerini de konu eden araştırmada, kentle ilgili önemli eksiklikler de ortaya konulmuş oldu. Üniversitenin kent kültürüne katkısını olumlu görenlerin yüzde 64,8 gibi bir oranda olduğunu gösteren ilgili bölümde, özellikle yerel yönetimleri ilgilendiren önemli konularda da birtakım mesaj ön plana çıkmaktadır. Yıllardır gündemden düşmeyen kentin yeşil alanları, düzensizlik sorunu gibi sorunların net bir şekilde görüldüğü araştırmanın kalan bölümünde şu verilere ulaşıldı; “Kentteki park ve yeşil alanların yetersiz olduğunu dile getirenlerin oranı yüzde 65,6. ‘Van gelecekte iyi bir şehir olacaktır’ önermesine katılmayanların oranı yüzde 32,8. Kentte görüntü ve ses kirliliği oluşturan sokak düğünlerinden rahatsız olanların oranı yüzde 31,3 olmayanların oranı ise 68,7.”
AZIMSANMAYACAK ORANDA UMUTSUZ BİR KESİM DE VAR!
Araştırmada kentsel aidiyet ve beklentiler ile ilgili olarak ise şu sonuçlara ulaşıldı; “Katılımcıların yüzde 35,7’si büyük metropollere göç etmek istiyor. Katılımcıların yüzde 14,7’si yaşadığı mahalledeki hayvan barınaklarından/ahırlardan rahatsız. Şartlar ne olursa olsun Van’da kalırım önermesine katılmayanların oranı yüzde 34,8. Geleceğini Van’da kurma konusunda katılımcıların yüzde 13,8’i kararsız, yüzde 32,6’si ise Van’da bir gelecek kurmak istemediğini dile getirmektedir.”
ARAŞTIRMA İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLARA ÖNEMLİ MESAJLAR VERİYOR
Öte yandan araştırma sonuçları nüfusun kentlilik konusundaki fotoğrafını ortaya koyarken, ilgili aktörlere ve kurumlara da önemli mesajlar verdi. O mesajlardan ve verilerin ortaya çıkardığı sorulardan bazıları şu şekilde: Genç nüfus oranı Türkiye ortalamasının üzerinde olan, otuz bin civarı öğrencisiyle bir üniversiteye sahip ve büyükşehir statüsünde olan Van’da Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir Şehir Tiyatrosu neden yok? Kültür ve Sanat Merkezleri neden yeterli değil? Yıllık kültür, sanat, panel, sempozyum, söyleşi gibi etkinlik planlamaları neden yapılmıyor? Kentin arka sokaklarında yaşayan nüfusu kentle buluşturma çalışmaları neden göz ardı ediliyor? Bu ve benzeri sorulara başta yerel yönetimler ve ilgili aktörlerin ve kuruluşların eğilmeleri ve kısa, orta ve uzun vadeli projeksiyonlar geliştirmeleri aciliyet arz etmektedir.
KENTLİ NÜFUS OLUŞTURMA POLİTİKASI ŞART
Kentteki yaşam alanlarının yeterli olmadığı bunun da aidiyet konusunda sorunlar oluşturduğu bir gerçektir. Yerel yönetimlerin en az fen işleri kadar belki de daha çok kültür ve sanatı merkeze alan çalışmalara ağırlık vermesi gerekiyor. Çünkü kenti inşa ederken bilgi, bilinç ve birikim açısından insanı ihmal ediyoruz, ihmal ettiğimiz insanlar inşa ettiğimiz şehirlere maalesef katkı sunmuyor. Aynı şekilde sonuçlar şu mesajları da veriyor: Kent merkezindeki nüfusun kentlilik düzeyine ilişkin rakamların çok iç açıcı olmadığı ortadadır. Bu bir soruna işaret ediyor. Bu sorunun çözmek ya da mesafe almak için ilçe bazlı hatta mahalle bazlı spesifik olarak kültür ve sanat alanında ihtiyaçları belirleyecek araştırmalar yapılmalı. Akabinde araştırma sonuçlarını dikkate alan kentli nüfus oluşturma politikaları süreklilik arz edecek şekilde devreye sokulmalıdır.
