Son yıllarda kentin en çok dikkat çeken doğal güzelliklerinden biri haline gelen ve dikkatleri üzerine çeken Van’ın Edremit ilçesi sınırlarında bulunan Dilkaya Deltası uzun bir süredir büyük felaketleri ardı ardına yaşıyor. Doğal bir güzellik ve çekim merkezi olmasının yanında ayrıca bir doğal yaşam alanı olan ve endemik türlerin buluştuğu bir floraya sahip olan alan son birkaç yıldır yaşadığı fiziksel müdahaleler ile yok olma tehdidi yaşayan büyük alan dün ise büyük bir yangın felaketi yaşadı. Doğal akışı bozulmaya çalışılan ve dış müdahaleler ile su akışına müdahale edilerek doğal yapısı bozulmaya çalışılan deltada bulunan sazlık alanlar yangın felaketi yaşadı. 450 civarında kuş türüne birçok canlıya ev sahipliği yapan alan ardı ardına ekolojik felaketler yaşarken doğal alanın yaşadığı bu sıkıntılar kentteki birçok kesimden büyük tepki aldı!
Van'ın önemli doğal güzelliklerinden biri olan Dilkaya Deltası'nda bulunan büyük bir alanda çıkan yangın, bölgedeki doğal yaşamı ciddi şekilde tehdit etti. Daha önce de defalarca yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalan bölgedeki yangın, kısa sürede geniş bir alana yayılarak delta ekosistemine zarar verdi. Dilkaya Deltası, göçmen kuşlar başta olmak üzere birçok canlı türüne ev sahipliği yapmasıyla bulunurken bu yangın, bölgenin ekolojik dengesi için büyük bir tehdit oluşturdu. Yangın sonrası paylaşılan görüntüler kısa sürede yayılırken ‘Kuş Cenneti’ olarak bilinen bu sazlığın yanmasına ve bu alanın sahipsizliğine vatandaşlar tepki gösterdi. Yangın sonrası söndürme çalışmaları hemen başlarken dumanların bir anda yükselmesi sonrası ihbar sonrası haberdar olunan yangının sebebi ile ilgili ilk etapta bir açıklama yapılmadı.
KUŞ CENNETİNDE BÜYÜK YANGIN
Van’ın Edremit ilçesinde onlarca tür kuşun barındığı Dilkaya Sazlığı’nda henüz belirlenemeyen nedenle yangın çıktı. İlçeye bağlı Köşk Mahallesi'nde bulunan sazlık alanda henüz belirlenemeyen nedenle çıkan yangından ihbar üzerine haberdar olundu. Bölgede dumanların yükseldiğini görenler, durumu 112 Acil Çağrı Merkezine bildirdi. İhbar üzerine bölgeye jandarma ve Gevaş Belediyesi itfaiye ekipleri sevk edildi. Yangının çıktığı sazlık alana bataklık nedeniyle ulaşamadıkları için müdahale edemeyen ekipler, yangının çevredeki evlere sıçramaması için önlem aldı. Onlarca tür kuşun barındığı sazlık, büyük oranda zarar gördü. İtfaiye ekipleri yangını kontrol altına almak için bölgedeki yoğun bir çalışma başlatıldı.
KALÇIK: DELTA’DA YAŞANANLAR VAHŞETTİR!
Dilkaya Sazlığı’nda çıkan yangın ile ilgili tepkiler ardı ardına gelirken o felaket ile ilgili olarak Şehrivan’a konuşan Van Çevre Derneği Başkanı Ali Kalçık, şu değerlendirmelerde bulundu; “Maalesef Dilkaya’nın değeri bilinmemektedir. Maalesef sulak alanlarımız bir bir yok oluyor. En acısı da hemen hemen her sene tam da bu aylarda Dilkaya yakılıyor. Dilkaya yakılınca içerisindeki canlılar yok oluyor. Oradaki canlı organizma zarar görüyor. Çok büyük bir değerimiz zarar görüyor. Doğada en kutsal alanlar sulak alanlardır. Bu alanlar doğanın olmazsa olmazıdır. Böylesi değerli yerler yok ediliyor ve yetkililer buna bir çözüm bulmuyor. Hangi amaçla yapılırsa yapılsın bu ilkelliktir, vahşettir, kabul edilemez” diye konuştu.
YANGIN SONRASI ACİL ÖNLEM ÇAĞRISI: BİRİNCİ DERECEDE KORUNMALI!
Kalçık, Dilkaya’nın 1. derecede korunması gerektiğini belirterek şunları söyledi: “Dilkaya ve diğer sulak alanlar 1. derecede korunması gereken sulak alanladır. Bunlar korunmalıdır. Bu korunma kâğıt üzerinde kalmamalıdır. Önlemlerin alınması gerekiyor. Bütün yetkililere çağrımızdır: Dilkaya’nın 1. derecede korunması lazım. Sadece biz insanlar bu doğanın sahibi değiliz. Bizim dışımızda da dünyada yaşayan canlılar var. Dilkaya, Van için çok değerlidir. Mutlaka ama mutlaka korunmalıdır. Dilkaya’da bu yangına neden olanlara gerekli yaptırımlar yapılmalı. Halkımız sulak alanların önemi konusunda bilinçlendirilmeli.”
KAYA: SON YILLARDA BAZI KİŞİLER DİLKAYA’YI YOK ETMEYE İNAT ETMİŞ DURUMDA
Dilkaya’da çıkan yangınla ilgili Şehrivan’a konuşan Van Denizi Dağcılık ve Doğa Sporları kulübü üyesi Muhlis Kaya, “Bugün Engil Dilkaya Delta’sında oluşan büyük yangının üzüntüsünü yaşıyoruz. Son iki yılda büyük oranda insan eliyle yok olmak üzere olan Dilkaya deltasında önce deltayı tutan setler tahrip edilerek sulak alanlar zayıflatıldı ve bugün de sazlıkların büyük kısmı yakılarak deltanın yok olmasına çalışıldı. Son iki yıldır, kimliğini bilmediğimiz bazı kişiler hem insanlar için hem de kuşlar için cennetten farkı olmayan bu deltayı yok etmeye inat etmiş durumda” ifadelerini kullandı.
“VAN DOĞAL ALANLARINI KORUMAK İÇİN YETERİNCE GÜÇLÜ OLMADI”
Kaya, Van’ın doğal alanlarını korumak için yeterince güçlü olamadığının altını çizerek, “Maalesef kent olarak doğal alanlarımızı korumak için yeterince güçlü olamadık. Bir şehrin doğasını korumak ile ulaşım, fakirlik, işsizlik gibi problemlerinin üstesinden gelmek aslında aynı organizasyonun bir parçasıdır. Bu sebeple, kendi doğasını koruyabilen bir şehir yönetimi aynı şekilde bu şehrin tüm problemlerini de çözebilir. Bugün şehrimizin en güçlü makamı olan ve şehre hiç olmadığı kadar önemli kazanımlar ulaştıran Sayın Valimizin bu sorunu kısa sürede çözebileceğine inanıyoruz” dedi.
“BU ALANLAR KAMULAŞTIRILMALIDIR”
Alınması gereken tedbirleri dile getiren Kaya, “Son iki yılda Van'daki tüm kurumlarla bu problemi konuşan, sorgulayan ve takip eden sivil inisiyatifler olarak sadece Dilkaya deltası değil tüm doğal ve kültürel mirasımızdaki problemlerin temel kaynağı nasıl oluştuğu bilinmeyen özel mülkiyetlerdir. Dolayısıyla kurumlarımızın problemleri daha hızlı çözmesinin en kolay yolu bu alanları kamulaştırarak kamu hizmetine katmak ve sivil toplumun desteğiyle tanıtmaktır. Rayiç bedelleri çok düşük olan kırsal alanlardaki bu kamulaştırma bedelleri özellikle büyük bütçelere sahip belediyelerimize sorun teşkil etmeyecektir” şeklinde konuştu.
DİLKAYA İÇİN ACİL ÖNLEM ÇAĞRISI!
Kaya, doğal ve kültürel alanların korunması için siyasilere büyük görevler düştüğünü aktararak şunları söyledi: “Son olarak, doğal ve kültürel mirasımızın korunmasında maddeten fakir olan bu şehrin vatandaşlarından bir şey beklemek hakkaniyet ölçüsüne uymuyor fakat bu şehirde önemli kazanımlar elde eden siyasiler ve milletvekillerine hem önemli görevler hem de önemli sorumluluklar düşüyor. Onlara güveniyoruz. İnşallah çok daha fazla kuş türüne ev sahipliği yapacak, kuş gözlem kuleleri, ahşap yürüyüş yolları, kanoların ve binlerce dönümlük sazlık alanlara kavuşacağımız günler olur.”
DAHA ÖNCE DE TEHLİKELER YAŞAMIŞTI!
Dilkaya Deltası, son yıllarda çeşitli çevre sorunlarıyla gündeme gelmişti. Özellikle tarım alanlarının genişlemesi ve su kaynaklarının bilinçsiz kullanımı, deltanın ekolojik dengesini olumsuz etkilemişti. Ayrıca, bölgede yaşanan kuraklık ve su seviyesindeki düşüşler, doğal yaşamı zorlaştırmıştı. 2019 yılında yapılan bir araştırma, deltadaki su kaynaklarının hızla tükendiğini ve bu durumun göçmen kuşların yaşam alanlarını daralttığını ortaya koymuştu. Uzmanlar, bölgede acilen koruma önlemlerinin artırılması gerektiğini vurgulamıştı. Ancak, bu uyarılar yeterli önlemlerin alınmasını sağlayamadı.
DOĞAL ALAN BOZULUYOR, CANLILAR TEHDİT ALTINDA KALIYOR
Dün yaşanan yangın, Dilkaya Deltası'nın karşı karşıya olduğu tehditleri bir kez daha gözler önüne serdi. Yangının bölgedeki bitki örtüsüne ve hayvan popülasyonuna verdiği zararın boyutları henüz tam olarak bilinmese de uzmanlar bu tür olayların tekrarlanmaması için acil önlemler alınması gerektiğini belirtiyor. Çevre örgütleri, Dilkaya Deltası'nın korunması için daha etkili politikaların hayata geçirilmesi çağrısında bulunuyor. Ayrıca, bölgede yangın önleme ve müdahale sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiği de vurgulanıyor. Zira daha önce de Van Gölü ile Delta arasındaki setin açılması sonrası büyük bir balık ölümü gerçekleşmiş, kuş ölümleri başlamış ve doğal alan ve flora ciddi bir zarar görmüştü.
YILLARDIR ÇAĞRI YAPILIYOR AMA…
Özellikle, bölgede yapılan bilinçsiz müdahaleler sonucu Van Gölü'ne doğal akışı sağlayan deltada farklı bir yerden akış sağlanması onlarca canlı türüne zarar verirken çağrılara rağmen radikal bir adım atılmamıştı. Dilkaya Mahallesi sınırları içinde yer alan delta, çeşitli kişi ya da gruplarca tahrip edilerek hem flora hem de fauna açısından geri dönülmez zararlarla karşı karşıya kalmış bu konuda çevreci örgütler tepki göstermişti. 2024 yılındaki o tahribat sonrası çevreciler bu alanın zenginliğine vurgu yapıp uyarılarda bulunmuştu. Hem Van Gölü Aktivistleri Derneği Genel Başkanı Dr. Erdoğan Özel hem de Van Denizi Dağcılık ve Doğa Sporları Kulübü Üyesi Muhlis Kaya o dönem yaptığı açıklamalarla bu doğal yaşam alanlarının korunması gerektiğini vurgulamış ve ilgili kurumlardan bu alanı koruma talebini defalarca dile getirmişti.
NE OLMUŞTU?
Dün yangın felaketi ile karşı karşıya kalan Dilkaya’da daha önce de göletin doğal akması gereken yerinden farklı bir noktada müdahalede bulunularak su akışı değiştirilmişti. Birileri tarafından yapılan bu müdahaleler sonucunda göletin sularının buradan göle akması engellenmiş, bu da doğal yaşam alanının yok olmasına yol açmıştı. Bazı kurumlar önceki yıllarda müdahalede bulunarak bu akışı kapatmıştı ancak bazı kesimlerce aynı müdahale tekrar tekrar yapılmış en son 2024 yılında bu durum büyük yankı uyandırmıştı. Küçük bir müdahalenin bile bu doğal alanda dengeyi bozacak etki yarattığını dile getiren kesimler ve akademisyenler bu alanın önemine vurgu yapan açıklamalar ile bölgele dikkat çekmişti.
