Van’da 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 yılında meydana gelen iki yıkıcı depremin ardından artçı depremler yaşanmaya devam ediyor. 12’nci yıl dönümüne giren Van depremi konuşulurken, yakınlarını kaybedenlerin paylaştığı anma mesajları, o günü anlatan acı kareler kentin deprem gerçeğini bir kez gündeme getirdi. Her sene depremin yıl dönümlerinde kentin deprem gerçeği konuşulsa da Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Van Milletvekili Gülderen Varlı da denetimsiz yapılan yapılar ve giderilmeyen altyapı sorunlarını meclis gündemine taşıdı. İMO Başkanı Mihail Atik ise olası bir depremde bir hazırlığın ve girişimin olmadığını söyledi.
12 YILDIR ACI DİNMİYOR!
Van'da 23 Ekim ve 9 Kasım 2011'de meydana gelen 7,2 ve 5,6 büyüklüğündeki iki deprem ardında büyük acılar bıraktı. 644 kişi hayatını kaybettiği depremde 2 bin 200'den fazla ev ve iş yeri yıkıldı. Van'da yaraların sarılması ve enkaz kaldırma çalışmalarının devam ettiği sırada, ilk depremden 16 gün sonra 9 Kasım'da yaşanan 5,6 büyüklüğündeki ikinci afette ise 40 kişi yaşamını yitirdi.
HEDEP VAN MİLLETVEKİLİ VARLI, KENTİN DEPREM GERÇEĞİNİ MECİSE TAŞIDI!
Van depremi ile ilgili meclise soru önergesi veren Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) Van Milletvekili Gülderen Varlı, “6 Şubat 2023 tarihinde Maraş’ta yaşanan depremlere benzer bir depremi 2011 yılında yaşadı. Van’da 23 Ekim 2011 yılında yaşanan depremin yaraları sarılmadan 9 Kasım 2011 yılında yaşanan ikinci depremle ağır hasarlı yapılarda yıkılmıştı. Depremin üzerinden 12 yıl geçmesine rağmen aktif fay hatları üzerinde olan Van’da, yeterli düzeyde önlemler alınmadığı gibi denetimsiz yapılar çoğalmıştır. Alınmayan önlemleri, denetimsiz yapılan yapıları ve giderilmeyen altyapı sorunlarını meclis gündemine taşıdık.” Dedi.
“FAY HATTI ÜZERİNDE 45 İL BULUNMAKTADIR”
Aktif fay hatlarını hatırlatan Varlı, “6 Şubat 2023 tarihinde Maraş Pazarcık ve Elbistan merkezli 7,7 ile 7,6 büyüklüğünde gerçekleşen depremlerde 11 ilde yıkımlar meydana gelmiş ve on binlerce insan yaşamını yitirmiştir. Yaşanan bu depremlerden sonra Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü (MTA), güncellenmiş diri fay haritasını 5.5 üzeri büyüklükte deprem üretebilme potansiyeli olan diri fay hattındaki illeri açıklamıştır. Türkiye’de, son verilere göre diri fay hattı üzerinde 45 il bulunmaktadır. Van’ın da içinde bulunduğu bu illerin Kuzey Anadolu Fay Hattı ile Doğu Anadolu Fay Hattı üzerinde bulduğu belirlenmiştir.” Diye ekledi.
“VAN’DA TARİHSEL OLARAK DEPREMLER MEYDANA GELMİŞTİR”
Varlı, “Kuzey Anadolu fayının Doğu Anadolu fayıyla kesiştiği Karlıova eklemi ile Zagros fay zonu arasında yer alan Van ilinde tarihsel olarak 6.0-6.5 büyüklüğünde depremlerin olduğu görülmektedir. Van Erciş’te,10 Eylül 1941 tarihinde merkez üssü Kocapınar beldesi olan 5.9 büyüklüğündeki depremde 194 kişi hayatını kaybetmiş, 36 köy yerle bir olmuştu. 24 Kasım 1976 tarihinde merkez üssü Van’ın Muradiye ilçesi Çaldıran bucağı olan 7,5 büyüklüğündeki depremde 3840 hayatını kaybetmiş, binlerce kişi yaralanmış, 9232 bina hasar görmüştür. 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 depremlerinde toplam 644 kişi hayatını kaybetmiş, 1.966 kişi yaralanmış, 252 kişi de en kazlardan sağ olarak kurtarılmıştır” ifadelerini kullandı.
“VAN’DA OLASI BİR DEPREM İHTİMALİ YÜKSEKTİR”
Van’ın aktif fay hatlarını hatırlatan Varlı, şunları kaydetti: “23 Şubat 2020 tarihinde, Türkiye’nin İran sınırında meydana gelen depremden etkilenen Van’ın Başkale ilçesindeki sınır köylerinde 4’ü çocuk 9 kişi hayatını kaybetmiştir. Ayrıca 2011 yılında yaşanan depremden sonra Van’ın Tuşba ilçesine bağlı Seyrantepe Mahallesi’nde kurulan konteyner kentte hala yaşayan yurttaşlar bulunmaktadır. Van’ın üzerinde bulunduğu fay hattında yeni depremlerin meydana gelme olasılığı yüksektir. Van’ın deprem gerçekliği dikkate alınarak kentte meydana gelmesi olası yeni depremlerde can ve mal kaybının önlenmesine dair gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir”
VAN MİLLETVEKİLİNDEN, BAKAN YERLİKAYA SORU ÖNERGESİ!
HEDEP Van Milletvekili Gülderen Varlı, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya şu soruları yöneltti:
Büyük bir yıkıma yol açan ve on binlerce insanın ölümüne sebep olan 6 Şubat 2023 depremleri sonrasında, yaşamını yitirenlerin ailelerine sunulan sosyo-ekonomik ve psikolojik destekler nelerdir? Üzerinden 10 aydan fazla süre geçmesine rağmen 6 Şubat 2023 depremlerinden etkilenen depremzedelerin temiz su, barınma ve beslenme sorunlarının tam olarak çözülememesinin gerekçeleri nelerdir? Olası bir Van depreminde, deprem sonrası müdahale ve kurtarma çalışmalarının koordinasyonu ve etkinliği konusunda ne tür tedbirler alınmaktadır? Acil müdahale ekipleri, ekipmanlar ve lojistik destek gibi konularda yeterli kaynak ve kapasite sağlanmış mıdır?
“VAN’I DEPREME DAYANIKLI HALE GETİRMEK İÇİN HANGİ ÇALIŞMALAR YAPILIYOR?”
Van ilinde meydana gelen depremlerle ilgili olarak bir risk analizi yapılmış mıdır? Eğer yapıldıysa, bu risk analizi sonuçlarına göre Van’da beklenen bir depremin büyüklüğü ve etkileri ne zaman açıklanacaktır? Bakanlığınız ve ilgili kurumlar, Van’daki deprem riskine yönelik olarak ne tür hazırlık ve önlemler almıştır? Deprem anında halkın güvenliğini sağlamak ve afet sonrası müdahale sürecini etkin bir şekilde yürütmek için ne gibi çalışmalar yapılmaktadır? Van ili ve ilçelerinde kaç binanın yapı denetim kaydı bulunmaktadır? Kaç binanın zemin etüt raporu yapılmıştır? Merkez ve ilçelerde dayanıklılık testi yapılan kaç bina vardır? Riskli bina sayısı kaçtır? Riskli olan binaların depreme dayanıklı hale getirilmesi için bakanlığınız hangi çalışmaları yapmaktadır?
KAMU KURUMLARI NE DURUMDA?
Van’daki kamu binaları, okullar, hastaneler, barınma alanları gibi riskli yapıların depreme dayanıklılığı ve güvenliği konusunda yeterli tedbirler alınmış mıdır? Eksiklikler varsa, bu konuda ne gibi düzenlemeler ve iyileştirmeler planlanmaktadır? Van’daki halkın deprem konusunda farkındalığı artırmak ve afetlere hazırlıklı olmalarını sağlamak adına ne gibi bilgilendirme ve eğitim faaliyetleri yürütülmektedir? Halkın afet durumunda nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda yeterli bilgilendirme yapılmakta mıdır? Deprem anında iletişim altyapısı ve elektrik enerjisi gibi temel hizmetlerin sürdürülebilirliği konusunda ne gibi önlemler alınmıştır? Acil durum iletişim ağları ve enerji kesintilerine karşı sistemler bulunmakta mıdır?
DEPREMDEN SONRA KAÇ KİŞİYE DESTEK SAĞLANDI?
1999 yılından bu yana toplanan deprem vergisinin miktarı ne kadardır? Deprem vergileri şimdiye kadar nerelere harcanmıştır? Van ilinde olası bir depremde il genelinde bulunan toplanma alanı sayısı kaçtır? Bu toplanma alanları nerede bulunmaktadır? 2011 Van depreminde, evi ve işyeri kullanılamaz duruma gelen kaç depremzedeye kalıcı konut ve işyerleri için destek sağlanmıştır? Mağduriyetleri devam eden kaç aile bulunmaktadır? Türkiye’de yaşanacak depremlerde ölüm ve yaralanma risklerini azaltmak amacıyla hangi tedbirler alınmaktadır?
İMO BAŞKANI ATİK: VAN’DA RİSK DEVAM EDİYOR
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Van Şubesi Başkanı Mihail Atik ise depremin yıl dönümünde şunları vurguladı: “12 yıldır neredeyse her yıl dönümde aynı şeyleri söylüyoruz. O günden bu güne kentte hiçbir şeyin değişmediğinin farkındayız. 23 Ekim’deki kaygılarının aynısı 9 Kasım’da da taşıyoruz. Van’ın olası bir deprem riski devam ediyor. Bilimsel gerçeklerin yanı sıra uzmanlardan da sık sık Van ile ilgili uyarılarına denk geliyoruz. Teknik ve araştırmalar sonucunda fay hatlarına karşı çözüm üretebilecek bir noktadayız ama çözüm üretecek iradenin olmaması toplumu risk altında bırakıyor.
“İMAR ÇALIŞMALARININ OLMASI BİZİ DERİNDEN ÜZÜYOR”
Depremin yıldönümleri dışında da çağrıda bulunduklarını hatırlatan Atik, “İmar çalışmalarına müdahale edip, nelerin yapılması gerektiğine dikkat çektik. Bunun yanı sıra bazı imar çalışmalarına dava açtık. Bu davaları kazanmakla çözülebilir bir mesele değildir. Yerel dinamiklerin tutumuyla harekete geçilecek bir meseledir. 2011 yılında meydana gelen depremlerin tetikledikleri fay hatları var. Bu fay hatlarının zaman içerisinde deprem üretebileceğini dile getirmeye devam ediyoruz. Buna rağmen fay hatlarının olduğu yerlerde imar çalışmalarının olması bizi derinden üzüyor.” Şeklinde konuştu.
“BEDELİNİ AĞIR BİR ŞEKİLDE ÖDEYECEĞİZ”
Atik, son olarak cümlelerini şöyle tamamladı: “Deprem kuşağı üzerinde yer alıyoruz. Diri fay hatlarımızın deprem üreteceğini biliyoruz. Van’da olası bir depremde bir hazırlığın ve girişimin olmadığını görebiliyoruz. Sahil yoluna yapılan yatırımın yüzde 30-40 ile kentin deprem riskini indirebilirdik. Makyajla ya da güzel görüntüyle olayı kurtarmanın derdindeyiz. Seçimler için yapılan çalışmalar bu meseleyi göz ardı ediyor. Van gelişen ve göç alan bir bölgedir. Dolayısıyla girişimci ve mütekaitlerin de rotası Van’a dönmüş durumdadır. Bunun yanında deprem gerçeğinin hiçbir zaman unutulmaması gerekiyor. 2018 yılındaki imar affı, kat artışları ve yeni imar affının gelebilecek kaygısı korkutuyor. Toplum olarak bunların bedelini ağır bir şekilde ödeyeceğiz.”