Sahip olduğu potansiyele rağmen hak ettiği noktaya bir türlü gelemeyen Van yerinde saymayı sürdürerek kentin 2023 yılı verileri, istatistikleri ve değerlendirmeleri paylaşılmaya devam ediyor. 1 milyon 200 bin nüfusu bulunan Van nüfus itibarıyla diğer illere göre beklenen çıkışı yapmazken, gelişmişlik beklentilerine rağmen kentin 4-5 yılda daha kötü istatistikler görmesi ise ciddi umutsuzluk yaratıyor. Bölgedeki diğer illere kıyasla beklenen büyümeyi gerçekleştiremeyen Van’da açıklanan veriler de bu anlamdaki olumsuzluğu kanıtlıyor. Sürekli olarak ülkenin batısına göç veren Van, TÜİK’in açıkladığı verilere göre geçen yıl kişi başına gelirde 54 bin 272 TL ile son sırada yer alıp çok tartışma konusu olurken ihracat, trafik sorunu, konut ve kiralardaki pahalılık gibi alanlarda da ciddi sorunların yaşandığı bir kent olmaya devam etti.
2023’ÜN EN ÇOK TARTIŞILAN KONUSU VAN’IN EN YOKSUL İL OLMASI OLDU
Geçtiğimiz günlerde Türkiye’nin en yoksul ili olarak açıklanan ve kişi başına düşen gelir sıralamasındaki yeri ile çokça tartışılan Van, 2023’ün en kötü istatistiğini bu alanda edindi. Nüfusuna, potansiyeline ve birçok alandaki rekabet edebilecek yönleri bulunmasına rağmen son sıralarda olması çok tartışılan Van ile ilgili 2023 gelir istatistiği ise şu şekilde oldu: Van’da, kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 54 bin 272 TL oldu, Muş’ta, kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 72 bin 898 TL oldu, Bitlis’te, kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 67 bin 566 TL oldu, Hakkâri’de, kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 84 bin 114 TL oldu.
VAN 2023’TE HEDEFLEDİĞİ İHRACATI YİNE YAPAMADI
Kasım ayında genel ticaret sistemine göre ihracat yüzde 5,2 arttı, ithalat yüzde 5,7 azaldı. Fakat bu yükselişler yıllardır bir artış bekleyen ve önünde ciddi bir hedef olan Van’a yine katkı sunmadı. 20 yıl gibi bir zaman önce ihracat hedefi yıllık 1 milyar dolar olan Van’da bu hedef yine çok uzaklarda kalırken Van yıllık bazda 109 milyon doları bile bulamayan bir kent olarak ihracatta da sonlarda yer alan kentlerden birisi olma geleneğini sürdürdü.
İHRACAT RAKAMLARI İÇ AÇICI DEĞİL
Van'da, 2023 yılı Kasım ayında 2022 yılının aynı ayına göre ihracat yüzde 10,8 azalarak 2,4 milyon dolar, ithalat yüzde 38,1 artarak 2,3 milyon dolar olarak gerçekleşti. Muş'ta, 2023 yılı Kasım ayında 2022 yılının aynı ayına göre ihracat yüzde 0,2 artarak 22,4 milyon dolar, ithalat yüzde 27,8 artarak 31,9 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bitlis'te, 2023 yılı Kasım ayında 2022 yılının aynı ayına göre ihracat yüzde 18,4 artarak 0,7 milyon dolar, ithalat yüzde 285,9 artarak 0,3 milyon dolar olarak gerçekleşti. Hakkâri'de, 2023 yılı Kasım ayında 2022 yılının aynı ayına göre ihracat yüzde 47,8 azalarak 5,2 milyon dolar, ithalat yüzde 21,1 artarak 7,4 milyon dolar olarak gerçekleşti.
KONUT SATIŞLARINDAKİ PAHALILIK TEDİRGİN EDİYOR
Öte yandan Van konut satışında da geçtiğimiz yıllarda yakaladığı ivmenin gerisinde kaldı. Geçtiğimiz yıllarda sadece bölgede değil ülke genelinde de en çok konut satılan illerden birisi olan Van’da konut satışı geçtiğimiz yıl beklentilerin altında gerçekleşti. Buna rağmen bölgenin en çok konut satışı yine Van’a gerçekleşirken o satışlar sayılara şu şekilde yansıdı: Van’da, Kasım ayında 633 konut satıldı, Muş’ta, Kasım ayında 331 konut satıldı, Bitlis’te, Kasım ayında 358 konut satıldı, Hakkâri’de, Kasım ayında 52 konut satıldı. Bu satış oranı ve bölgeye göre yüksek veriler elde edilmesine rağmen Van’ın konut ve kira pahalılığı da 2023 yılının en çok konuşulan konusu oldu.
VAN BÜYÜKŞEHİRLERDEN EKSİK KALMIYOR
Konut pahalılığında Türkiye’nin en büyük illeri ile yarışan Van’daki ciddi artışlar 2023’te çok ciddi boyutlara vardı. Konut almanın da kiralık ev bulmanın da imkansız hale geldiği kentte artışlar İstanbul, Ankara gibi kentlerle yarışan seviyeleri bulurken yıl boyunca kentteki bu artışın ciddi bir problem haline geldiği yorumları paylaşıldı. Emlak sektörü temsilcileri ve vatandaşlar bu sıkıntıdan sık sık dert yanarken Van’ın konut ve kira fiyatları hiç düşmeden aralıksız yükseldi.
YOL DA SORUN, SIKIŞIKLIK DA…
Öte yandan kentin en büyük sorunlarından birisi de yetersiz yollar, caddeler nedeniyle yaşanan trafik sorunu olarak 2023’ün en çok konuşulan konusu oldu. Yıl boyunca kentin kilit hale gelen trafiği gündemden düşmezken Van’ın yükünü kaldırmayan yolları ana gündem maddeleri arasından hiç düşmedi. Hali hazırda bir noktada sıkışıp kalan ve hareket etmenin imkansız hale geldiği kentte 2023 yılı içerisinde Hatuniye yolu, yıl sonunda ise yeni Sahil Yolu hizmete alındı. Bu yollara rağmen kentin merkezdeki trafiğinde bir düşüş olmasa da Çevre Yolu bu sorunu çözecek en önemli adımlardan birisi olarak yerinde saymaya devam etti. Hala bitmeyen yol ile birlikte kentin mevcut sıkışıklıktan kurtulması ise en önemli çözüm yolu olarak sıkça dile getirildi.
ARAÇ SAYISI DA ARTIYOR!
Öte yandan kentin fiziksel sorunları kadar her geçen gün artan araç sayısı da sorunun daha katlanamaz noktalara ulaşmasının sebebi oldu. Nüfusu ile birlikte araç sayısı ve bağlı sorunları artan Van kentinde araç sayısı da büyük bir orana ulaştı. TÜİK’in paylaştığı verilere göre, Kasım ayında 182 bin 301 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı. Van’da, trafiğe kayıtlı araç sayısı Kasım ayı sonu itibarıyla 80 bin 848 oldu. Muş’ta, trafiğe kayıtlı araç sayısı Kasım ayı sonu itibarıyla 36 bin 761 oldu. Bitlis’te, trafiğe kayıtlı araç sayısı Kasım ayı sonu itibarıyla 24 bin 517 oldu. Hakkâri’de, trafiğe kayıtlı araç sayısı Kasım ayı sonu itibarıyla 9 bin 358 oldu.