ŞEHRİVAN ÖZEL: SONER İZGİ-YUNUS YILMAZ
Tüm alanlarda olduğu gibi konut, araç ve gayrimenkul fiyatlarında da yüzde binlere varan artışlar sürüyor. Hem konut fiyatları, dolaylı olarak ev kiraları da artarken, Türkiye’de konut ve kira fiyatlarının en yüksek olduğu iller arasında yer alan Van’da da gidişat tedirgin etmeye devam ediyor. Kiraların uçtuğu, konut almanın imkânsız hale geldiği ve alım-satımlarda eski hareketliliğin azaldığı kentte, orta ve dar gelirli vatandaşlar ev alma umutlarını gün geçtikçe hayal olmaya başladı. Yüksek faizli krediler ve uçuk ev fiyatlarının karşısında kara kara düşünen Vanlılar gözünü daha makul olabilecek şehir merkezinden uzakta, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından yapılan görece uzak konutlarına çevirdi. Fakat bu konutlarda da artışlar karşılanamaz boyutlara varırken Şehrivan’a konuşan Van Emlakçılar Derneği Başkanı Orhan Özdek ve Uzman Emlak Danışmanı Harun Tatar konuyla ilgili değerlendirmelerini paylaştı.
“MEVCUT KONUT STOKLARI ERİMİŞ DURUMDA
Konut ve kira konusunda Şehrivan’a değerlendirmelerde bulunan Van Emlakçılar Derneği Başkanı Orhan Özdek, Van’da yeteri kadar konut olmadığını ve kiralık ev sorunu yaşandığını belirterek şunları söyledi; “Van’da şu anda çok ciddi kira sorunu var ve dışarıdan sürekli göç alan il olmamız hasebiyle son zamanlarda Van’da çok ciddi bir kira sorunu meydana geldi. Bunun birebir tanığı olarak ifade ediyorum. İlimiz çok orantısız bir göç almakta. Almış olduğumuz bu göçten dolayı insanlar kiralık ev ve barınma sorunu yaşamakta. Bizler bu sorunları ortadan kaldırmak için şehrin önünü açmamız lazım. Şehirde mevcut konut stokları erimiş durumda ve şu anda yeteri kadar konutumuz yok, arzı karşılayamıyoruz. Dolayısıyla Van’a sürekli aldığımız göçlerden dolayı konu sayıları yetersiz ve buna mukabil olarak ev sahipleri de kira fiyatlarını sürekli yükseltmektedir.”
“VAN’DA İMAN SORUNLARI KALDIRILMALI, YENİ YERLEŞKELER HAYATA GEÇİRİLMELİ”
Van’da yeni yerleşimlerin yapılması ve imar sorunlarının kaldırılması gerektiğini belirten Özdek; “Yetkililerin acil ve ivedi olarak Van’ın önündeki imar sorunlarını kaldırıp yeni yerleşkeleri hayata geçirmesi ve yeni konutları yapması gerekiyor. Bugün Van’a baktığımız zaman kira fiyatlarının metropol şehirlerle yarıştığını görüyoruz. İnsanların gelir kaynağının da az olduğunu görmekteyiz. Burada asgari ücretli veya dar gelirli insanlar şu anda kendilerine ev bulamamaktadırlar ve kiralık ev arama yarışı içerisindeler. Buna tanıklık ediyor ve çok üzülüyoruz.” ifadelerini kullandı.
VAN’DA EN ÇOK HANGİ MAHALLELERE RAĞBET VAR?
Şehirde vatandaşların belli yerlere yoğunlaştığını ve uzak mahallelere ulaşım ve trafik sorunu olduğunu söyleyen Özdek şöyle konuştu; “Genelde merkez ilçelerde konutlara çok ciddi rağbet söz konusu. Alipaşa, Hatuniye, Hafıziye, Şerefiye Mahalleleri ve çarşı bölgesine yakın bölgelerde barınmak isteyen vatandaş sayısı daha fazla. Psikolojik olarak insanlar merkeze uzak mesafelere gitmek istemiyor. Bununla beraber Van’da ulaşım ve trafik sorunu da var. İlimizde hafif raylı sistemlerin oluşması gerekirken bu sistemlerden halen yoksunuz. Üniversite ve Edremit civarlarında hafif raylı sisteme geçilmesi gerekiyor. Van’da insanların yakın yerlerde oturmak istemesinin sebebi ulaşım sorunu yaşadıkları içindir. Van’ın dinamiklerinin, yetkili ve STK’larının bu sorunu acilen çözmeleri gerekmektedir.”
ŞEHİR MERKEZİNDE EV SAHİBİ OLMAK GÜÇLEŞTİ, VATANDAŞ TOKİLERE YÖNELDİ AMA…
Özdek, yeni dönemde vatandaşın alternatif arayışında olduğunu da hatırlatarak şu ifadelere yer verdi; “Merkezde kira fiyatları çok yüksek olduğu için insanlar TOKİ konutlarına yönelmek istemektedirler çünkü barınma sorununu ortadan kaldırabilecek başka bir şey bulamıyorlar. İnsanlar TOKİ konutlarını mecburen tercih etmek zorunda kalıyorlar fakat TOKİ konutlarının da fiyatları artmış durumda. İnsanlar şu anda bir kriz içerisinde, emtia, altın ve dolar fiyatları yükseldiği için de barınma, yaşama ve işsizlik sorunlarıyla insanlar karşı karşıya. Dolayısıyla en yakın ve en ucuz kiralar TOKİ’lerde olduğu için insanlar istemese de mecburen TOKİ konutlarını tercih etmek zorunda kalıyor. Vatandaşların ev almak için başvurduğu kredi şartları çok kötü. Bankalar çok yüksek faizlerle kredi veriyorlar ve kredi konusunda bankalar vatandaşı sömürme eylemine girmişler. 2010’lu yıllardaki kredi oranları şu anda yok. Aynı zamanda bu krediler bankalar tarafından da kolaylıkla verilmemekte, çok ağır şartlarla kredi veriliyor. İnsanlar da bu kredileri maalesef alamıyor ve barınma sorunlarını ortadan kaldıramıyorlar ve ev sahibi olamıyorlar.”
TATAR: KİRALAR ARTIŞ GÖSTERMEYE DEVAM EDECEK!
Öte yandan Şehrivan’a konuşan bir diğer isim ise, Van’da uzun yıllardır gayrimenkul alım ve satış işi faaliyetlerini yürüten Uzman Emlak Danışmanı Harun Tatar oldu. Tatar, seçim sürecinde bir artış eğilimi görülen konutlarda seçim sonrası artışın devam edeceğini hatırlatarak; “Seçimden önce Van’da kiralar yine artış eğilimindeydi. Seçimden sonraki süreçte bir kira fiyatlarında yine bir artış olacağı ortadaydı. Kredi faiz oranları olsun, inşaat maliyetleri artış gösterdi. Bunlar da kira fiyatlarının yükseleceğinin bir nevi habercisiydi. Dediğim gibi, seçim sonrası Van’da kira artışları yükseliyor ve önümüzdeki dönemlerde bu fiyatların yine artışa geçeceğini öngörüyorum.” diye konuştu.
“HEM KİRACI HEM DE EV SAHİBİ MAĞDUR”
Son dönemlerde kiracı ve ev sahipleri arasında yaşanan sorunları dile getiren Tatar, “Şunu da belirtmek istiyorum, özellikle ev sahiplerine ‘Kira artırımı yapmayın’ deniliyor. Aslında yükselen enflasyona bağlı olarak bu fiyatlar da yükselmekte. Enflasyonda da Türkiye’de takriben yüzde 100’lük bir artış söz konusu. Şu an kiracılara yapılan yüzde 25’lik bir zam var, istenen bu zam miktarı da ev sahiplerinin işine yaramamakta. Baktığınız zaman 2000 lira kirası olan bir dairede ev sahibinin birden kirayı 5000 liraya çıkarması sonucunda duruma itiraz ediyor. Buna haklı olarak itiraz eden kiracıların yanı sıra, almış oldukları bu kiralarla geçinen ev sahipleri de hoşnutsuzluk içerisinde kalıyor. Ne kiracıyı ne de ev sahibini özellikle suçlamak yanlış diye düşünüyorum çünkü hem ev sahibi mağdur hem de kiracı mağdur oluyor.” dedi.
KREDİ FAİZ ORANLARI DA YÜKSELECEK!
Bankaların mevcut faiz oranlarını yakın dönemde tekrar yükselteceklerini, orta ve dar gelirli vatandaşların krediye taleplerinin azalacağına dikkat çeken Harun Tatar şu ifadeleri kullandı; “Türkiye’de artık artan kredi faiz oranları ve maliyetler orta ve dar gelirli vatandaşların ev almaları hayal oldu artık. Artmakta olan bu faiz oranlarına bakacak olursanız seçimden sonra özel bankalar yüzde 3-3,5 arasında faizli kredi veriyorlar. Bu faiz oranıyla kredi çeken bir alıcı aylık asgari ücretin çok daha üstü ödemeler yapacak ve bu çok zor. Bu şekilde de kredilere talep azaldı.”
VATANDAŞ NİYETLENSE BİLE BANKADAN KREDİ ALMAK MÜMKÜN DEĞİL!
“Geçen Haziran ayına göre kredi faiz oranları yüzde 35 artış gösterdi ve bu da haliyle kredi taleplerini çok azalttı. Verilen bu faiz oranlarının yakın zamanda yükseleceğini de tahmin ediyorum. Özel bankaların yanı sıra devlet bankalarında da kredi faizlerinin artacağını bekliyorum. Şu an nakit parası olan ev sahipleri bir kazanç elde edecekler. Kredi talepleri nadiren gerçekleşecek. Bununla beraber, ilimizin merkez lokasyonlarında 1+1 ev sahibi olmak için 700-800 bin lirayı gözden çıkarmak gerek. Kredi faiz oranı düşük verilse bile şu an bankalar en fazla 250-300 bin civarı kredi veriyor. Bu da geriye kalan paranın üzerini tamamlaması gereken orta gelirli bir vatandaş için çok düşük.”
ARTIŞLAR SATIŞLARI DA AZALTTI
Uzman Emlak Danışmanı Tatar, Geçen seneye göre Van’da konut satışlarının azaldığını açıklayarak; “Seçimden sonra biz emlakçılar olarak da satışlarımız düşük bir seviyeye gelmiş durumda. Pandemi zamanına bile bakacak olursak, ülke geneli yaklaşık 80-85 bin civarı konut satışı gerçekleşmişti, geçen sene ise bu sayı 91 bin oldu. Bu rakamlar zaten durumu gösteriyor. Van’da da emlak piyasasında geçen seneye göre satışlar çok azaldı. Bir önceki yılın Mart ayına göre inşaat maliyetleri yüzde 60 arttı. Buna paralel işçilik maliyeti de yüzde 105 artış gösterdi. Bu artışlar devam ederken konut fiyatlarının aynı kalması mantık dışı olur. Şunu da eklemek isterim; seçim öncesi kredi faizleri nispeten daha düşük ve verilebilir durumdaydı. Şu anda bu faiz oranlarına rağmen bankaların verdiği krediler de çok düşük.” ifadelerini kullandı.
HALK TOKİ KONUTLARINA RAĞBET EDİYOR MU?
Vatandaşların Kahramanmaraş’ta yaşanan deprem sonrası daha güvenli olduğunu düşündükleri TOKİ konutlarına yöneldiğini belirten Harun Tatar sözlerini şöyle tamamladı; “Şubat ayında ülkemizde yaşanan Kahramanmaraş depremi bize büyük acılar yaşattı ve akıllara tekrardan yaşamız olduğumuz Van depremi geldi. Kahramanmaraş’ta yaşanan deprem sonrası ilimizde TOKİ konutlarına yeni bir deprem telaşıyla ve sağlam yapılar olması hasebiyle rağbet oldu. Yine TOKİ konutlarında depremden sonra fiyat artışı meydana geldi. TOKİ konutları deprem sonrası ve depreme dayanıklı yapılar olduğu için satışlar gerçekleşiyor, talep artışını görebiliyoruz.”