Van’da sandıktan çıkan sonuç hangi partiye ne söylüyor?
Siyasi partilerin değerlendirmelerinin ardından Şehrivan sonuçları bu kez de siyaset bilimi alanındaki uzman isimlerden yapılırken, siyasi partiler Şehrivan aracılığı ile Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Abdulsemet Aydeniz’e sordu. Türkiye ve Van seçimlerini yorumlayan Aydeniz, Van’daki seçim sonuçlarının sürpriz olmadığına dikkat çekti.
14 Mayıs’ta hem Türkiye’nin hem de Van’ın sandıkta verdiği mesajlar konuşulmaya devam ederken sandıktan çıkan sonuçlara dair mesajlar yorumlanmaya devam ediyor. Seçim atmosferinin ve seçim sonuçlarının en çok konuşulduğu kentlerden biri olan Van’da birçok kesimden farklı yorumlar gelirken, Şehrivan 14 Mayıs’tan beridir gündemden düşmeyen sonuçların yorumunu bu kez bir akademisyene sordu. 1950-2015 yılları arasını kapsayan ‘Van’da seçmen eğilimleri’ adlı doktora tezi ile nitelikli çalışmalara imza atan ve aynı zamanda siyaset bilimi alanında çalışan Dr. Öğr. Üyesi Abdulsemet Aydeniz, AK Parti’nin oy oranını, YSP seçmeninin verdiği mesajı, CHP’nin oylarını ve daha bir çok konuyu Şehrivan aracılığı ile değerlendirdi.
“VAN’DA 7 HAZİRAN 2015 İZLENİMİ OLUŞMUŞTU’’
Doktora tez çalışmasında Van’ın 1950 sonrası tüm seçimlerini yorumlayan ve kentin siyasi durumunu detayları ile ortaya koyan Dr. Öğr. Üyesi Abdulsemet Aydeniz seçimlerin hemen sonrasında bir kez daha seçmenin verdiği mesajları değerlendirdi. Seçimle ilgili tüm partilerle ilgili yorum ve değerlendirmeler paylaşan Aydeniz, ilk olarak şu ifadeleri kullandı; “Doğrusu seçim süreci ilk başladığında, partilerin buradaki seçim ofisleri açıldığında özellikle Yeşil Sol Parti açısından değerlendirince çok iyi bir hava vardı, 7 Haziran 2015 gibi bir izlenim olmuştu doğrusu. Çok ciddi bir canlılık vardı ve her seçim ofisi açılışı bir tür mitinge dönüşüyordu. CHP de Van’da ciddi bir atılım yaptı. Adayın etkisi de çok netti, partiyle alakalı bir durum olarak okumuyorum bunu. CHP epeydir bir ‘Doğu masası’ kurarak buralarda çalışmalar yürütüyordu. Kürt coğrafyasıyla temas haline girmişti ve burada taban oluşturma ve geliştirme çalışmalarına hız vermişti. Van’da da onlar açısından da en iyi seçeneklerden bir tanesi de Seracettin Bedirhanoğlu’ydu. Bir hava, bir umut yakaladılar doğrusu.” Şeklinde konuştu.
AYDENİZ: ORTAYA ÇIKAN SONUÇ KENTE DAİR ÇOK ŞEY SÖYLÜYOR!
Partilerin çalışmalarını yorumlayan Aydeniz, “Baktığımız zaman seçim sürecini en sönük götüren bu süreçte AK Parti’ydi. Mevcut sonuç ne çıkarsa çıksın razı olabilecek bir havaları vardı. Hatta seçim sürecinin başlarında, eski AK Parti il başkanının açıklaması da medyaya düştü. ‘Millet bize oy vermeyecek, milletin arasına girdiğimizde bize yönelik bir şey yok, cumhurbaşkanına oy verebilir ama milletvekili seçimlerinde bize oy vermeyecek’ diyordu. Bir de özellikle adaylar arasında anlaşmazlıklar olduğuna dair ciddi iddialar dışarıya yansıdı. Seçim süreci en dinamik götüren de CHP ve Yeşil Sol’du. Fakat ortaya çıkan sonuç kente dair birçok şey söylüyor.” İfadelerini kullandı.
VAN’DA YEŞİL SOL VEKİL ARTTIRDI AMA OY KAYBETTİ!
Aydeniz, partilerin Van’da aldığı sonuçlar ile ilgili olarak ayrıca şöyle konuştu: “Burada MHP’nin oyu arttı, Yeniden Refah Partisi var, burada hiç almadığı bir oy aldı. Adayın da bir etkisi vardı, eski başhekimdi ve bir aşiret temsiliyeti de var fakat oylarını aşiret temsiliyeti üzerinden aldığını düşünmüyorum ama kentte bilinen bir figür olmasının muhtemelen bir etkisi vardır. Bu seçimin hem Van için hem de Türkiye geneli için bir referandum havasında geçeceği düşünülüyordu. Fakat hem seçim süreci hem de ortaya çıkan sonuçlar seçimin son döneminde ortaya çıkan havaya pek uygun olduğu söylenemez.”
“BEKLENTİ TÜMÜYLE KARŞILANMADI”
“Muhalefetin beklentisi mevcut başkanlık sisteminin yarattığı otoriterleşme, yolsuzluk, liyakatin ortadan kaldırılması, hukuk ve adalet sistemindeki çarpıklıkların yanında da ekonomik krizin derinleşmesinin iktidar aleyhine önemli sonuçlar doğuracağıydı. Kürtler açısından da kayumlar eliyle belediyelere el konulması, Kürt siyasetçilerinin, gazetecilerinin kriminazile edilerek tutuklanması, gündelik yaşamı kuşatan güvenlik konseptine karşılık oy verme yoluyla ciddi bir refleks verileceği beklentisi hakimdi. Bu beklenti tümüyle karşılanmadı. Tabi ki Van’da Yeşil Sol Parti bir vekil artırdı fakat genel olarak oy oranlarını düşürdü. Bu biraz seçim sistemiyle de alakalı.”
“90 BİN YENİ SEÇMENİ HESABA KATTIĞIMIZDA YSP’NİN KAYBI BÜYÜK”
Yeşil Sol Parti’nin yaklaşık 30 bine yakın bir kaybının olduğunu belirten Aydeniz, şunları kaydetti: “Çok büyük bir oran demeyeceğim ama az bir oran da değil, AK Parti’nin daha az kaybı var. Fakat şunu da hesap etmek lazım; bu seçimde yaklaşık 90 bine yakın yeni seçmen vardı. Bu seçmeni de hesaba kattığımızda aslında kayıp büyük. Fakat bir şey daha var Van’da, sandığa gitme oranı çok düştü. Dolayısıyla bu seçim sonuçları ve katılım meselesi bize halkın bir kısmının bir tepki ortaya koyduğunu da gösteriyor. Özellikle Yeşil Sol Parti açısından ciddi itirazlar vardı adaylar üzerinden. Yine Yeşil Sol’un karar alma mekanizmalarının çok merkezileştiği, parti genel merkez karar alıcıların yerel dinamikleri dikkate almadığı ve ‘yaptım, oldu bitti’ şeklinde bir refleks ortaya koyduğuna dair bir görüntü vardı. Bunun sadece görüntüden ibaret olmadığını düşünüyorum.’’
“HDP YENİ SÖYLEMLER ÜRETEMEDİ”
Aydeniz, ayrıca “HDP’ye 7 Haziran seçimleri üzerinden bir kıyaslama yapılıyor. HDP projesi bir barış süreci projesidir aslında. Dolayısıyla barış süreci içerisinde birçok farklı bileşenin Türkiye’de bir araya geldiği, sistem tarafından ‘Öteki’ olan, kimliklerin ya da dinsel grupların kendine yer bulabildiği bir projeydi fakat çözüm süreci bitip tekrar çatışma süreci başlamasından itibaren HDP kendini yeni koşullara uyarlayacak bir pozisyon alamadı. Bu karmaşık bileşen yapısı çatışma koşullarına uygun bir yapı değil. Mesela hızlı karar alma mekanizmasını sağlayamadı, halkla birlikte hareket edemedi, ya da koptu vesaire. Dolayısıyla genel itibariyle HDP’nin gerilemesi ve kopukluğunun da yeni sürece uygun siyaset üretememesi ile alakalı bir şey. Yeni bir söylem üretememesi ile alakalı bir şey. 2015 yılındaki demokratikleşme ile ilgili söylemi neyse şu andaki de o. Bir çözüm süreci oldu, korkunç sonuçlara yol açan kent çatışmaları yaşandı bu dönemde, 15 Temmuz yaşandı sonra başkanlık sistemi geldi. Türkiye makro siyasal anlamda ciddi dönüşümlere uğrarken HDP buna uygun, buna karşılık verecek bir siyaset üretmekte uzaktı.”
“AK PARTİ’NİN DEĞİL, HDP’NİN SEÇMENİ SANDIĞA GİTMEDİ”
Sandığa gitmeyen seçmenle ilgili de çarpıcı bir değerlendirme yapan Aydeniz, “Ben Türkiye geneli itibariyle AK Parti seçmeninin ekseriyetinin sandığa gittiğini düşünüyorum, sandığa gitmeyen muhalefetin seçmeni aslında. Yaklaşık 8,4 milyon seçmen nihayetinde sandığa gitmedi. MHP’nin aslında Van’da sürekli bir tabanı var. Hep vardı. Vekil çıkaracak, sıçrama yapacak bir düzeyde değil fakat hep bir tabanı var ve bu seçim sürecinde özellikle Cumhur İttifakı ciddi anlamda kampanyasını beka sorunu üzerinden kurdu. Dolayısıyla beka meselesi üzerinden yürüttükleri sürecin bir karşılığı var.”
“VAN’DA MHP’NİN GÜVENLİK BÜROKRASİSİ GÜÇLÜ”
Van’da MHP’nin güvenlik bürokrasisinin çok güçlü olduğunu dikkate almakta fayda var. Bunun da çok önemli bir etkisinin olduğunu söylemek mümkün. Genelde biz kentlerdeki belli oy kaymalarını tartışırken sadece Van’da yaşayan yerel halk üzerinden değerlendiriyoruz ama güvenlik bürokrasisini dışarıda bırakıyoruz. Şu anda mevcut güvenlik bürokrasisinin çok ciddi bir şekilde MHP ekseninde yoğunlaştığını düşünüyorum. Aslında Van’da çıkan sonuçlar sürpriz sonuçlar değildi, ben sürpriz olarak değerlendirmiyorum.” İfadelerini kullandı.
“SAADET PARTİSİ TABANINI CHP’YE KANALİZE EDEMEDİ”
Sonuçları sürpriz olarak görmediğini belirten Aydeniz, millet ittifakına mensup partilerin CHP ile birlikte çalışma hususuna da dikkat çekerek şöyle konuştu: “Totalde Türkiye’nin siyasal kültürü dikkate alındığında beklenmedik sonuçlar olduğunu söyleyemem. Van’da ortaya çıkan sonuç bize şunu söylüyor; Yeniden Refah ya da MHP’nin yükselişini açıklayabileceğimiz dinamikler var. Kimsenin beklemediği sürpriz olan şeyler diyoruz ama bunların dinamikleri var. Yeniden Refah’ın yüksek oy alması Saadet tabanının oraya kayması ile alakalı bir durum.”
SAADET’İN OYLARI YENİDEN REFAH’A KAYDI
“Saadet Partisi teşkilat olarak Millet İttifakı’nı en iyi benimseyenlerden, Kılıçdaroğlu’nun yanında en iyi duran ekipti bu seçim sürecinde. Hatta Van’da da Saadet Partisi Van İl Başkanı CHP milletvekili adayı Seracettin Bedirhanoğlu’yla her yere gidiyordu, diğerlerini pek görmezdik. Türkiye geneli açısından da bu böyle. Saadetin kendi tabanını Kılıçdaroğlu’na ya da CHP’ye kanalize edemediğini düşünüyorum. Bu oyların Yeniden Refah’a kaydığını düşünüyorum. Saadet Partisi vekil adayı çıkarsaydı Yeniden Refah bu kadar oy alamazdı.”