Önce pandemi ardından da kendisini her alanda hissettiren ekonomik sıkıntılardan sonra eski Ramazanlar ve bayramları yaşamayan vatandaşlar, bir bayramı daha birçok sıkıntının gölgesinde karşılıyor. Özellikle ekonomik sıkıntılar eski bayram havasının esmemesine sebep olurken seçimin Ramazan ayına denk gelmesiyle Ramazan ayını da eski tadında geçiremeyen Vanlılar, bir bayrama daha sıkıntıların gölgesinde hazırlanıyor. Van’da piyasanın hareketliliğini yaşatan Nevruz Bayramı’nın da Ramazan ayına denk gelmesi ve İranlı turistlerin geçtiğimiz yıllardaki yoğunluğu yaşatmadığı Van piyasasında esnaf bayram arifesinde de beklediği alışverişi yapmazken vatandaş çarşı pazarda hiç alışveriş yapamadığı ya da kılı kırk yararak alışveriş yapmaya çalıştığı bir dönemden geçiyor. Özellikle de seçim sonrası yaşanan olaylar nedeniyle istenildiği gibi başlamayan bayram öncesi hazırlık sürecinde çarşı pazarda büyük kalabalıklar olsa da kalabalık berekete dönüşmezken Şehrivan’a konuşan vatandaşlar da esnaflar da sürecin tatsızlığına dem vurdu.
BAYRAMIN ADI VAR TADI YOK
Bayrama bir kala bayram tatilinin de 9 gün olmasıyla bayram telaşı ve hareketliliği erken başladı. GSYH’de ülkede son sırada yer alan Van’da da bayram telaşı yaşanırken, Vanlı son yıllarda olduğu gibi bu bayramda da eski bayramların tadını aradı. Büyük umutlarla çarşı-pazara çıkan Vanlılar pahalılıktan dolayı ya eve boş döndü ya da bütçesine göre gram gram alışveriş yaptı. Esnaflar ise vatandaşın alım gücünün düşmesinden ve zamlardan dolayı satışların düşmesinden dert yandı. Artan maliyetlerden dolayı eski bayramlara kıyasla Van’da fiyatlar el yakarken, bayram öncesi bir kez daha herkese “Nerede o eski bayramlar” dedirtecek manzaralar yaşandı. Son yıllarda olduğu gibi Van’da bu bayramda da büyük kalabalıklar oluştu ama alışveriş oranı düşük kaldı. Piyasadaki yüksek fiyatlara maruz kalan ve fiyat sorup eli boş dönen vatandaşlarla birlikte esnaflar da geçtiğimiz yılları aratan bir bayram arifesi geçirdi.
“ÖNCEDEN BAYRAMLARDA TORBA TORBA ALIŞVERİŞ YAPILIRDI”
Eski bayramların tadının kalmadığını dile getiren esnaf Hayri Kaya, “Son dönemlerin en sönük bayram arifesindeyiz. Başta ekonomik sıkıntılar olmak üzere toplumsal sorunlarla beraberinde alışverişin önüne geçiyor. Önceki bayramlarda torba torba alışveriş yapanları bu bayramda göremiyoruz. Eskiden 4-5 kilo şeker alanlar şimdi 2 kilo şeker alıyor. Çerez fiyatına yüzde 150 zam geldi. Çerezi daha yüksek kesim yemeye başladı. Fakirler artık çerez yemiyor diyebiliriz. Eski bayramın tadı hiç kalmadı. Bizim de kar marjımız düştü. Kirayı ödeyelim, dükkan boş kalmasın hesabındayız. Asgari ücret ile çalışanlar daha önce rahat alışveriş yaparken şu an üç dört defa düşünüyor. Geçen yıl ki fiyatlara oranla çoğu malzeme yüzde 150’ye varan zam aldı. Bu da vatandaşı olumsuz etkiliyor. Umarım bir an önce bu sorunlar çözüme kavuşur. Herkese iyi bayramlar diliyoruz” dedi.
VANLI FİYATLARDAN, ESNAF DA SATIŞTAN MEMNUN DEĞİL!
Nabi Kaçak adlı esnaf, eski bayramların tadının olmadığını ve zor günlerden geçtiklerini belirterek, “Bu bayramda maalesef ürünlerin fiyatlarının yüksek olmasından kaynaklı insanların ekonomik dar boğazdan geçtiği bu son dönemlerde satışlarımız eskiye nazaran çok düştü. Eski bayramları arıyoruz. Eski bayramlardaki satışları arıyoruz. Bayrama bir gün kaldı. Eskiden bu sokaklar tıklım tıklım dolu olurdu. İnsanlar alışveriş yapmaya gelirdi. İnsanlarda moral-motivasyon vardı. Şu an bunu göremiyoruz. Eski bayramların tadı yok. Eski heyecan yok. Alışveriş yapmaya gelenler de zaruri malzemeleri alıyor. Bunu da çoğu yerde sora sora en ucuzunu bulup alıyorlar. İnsanlar kuruşun, bir liranın hesabını yapıyor. Çok büyük bir satışımız yok. Eskiden bir aile belki bir aylık bayram masrafını alıyordu. Şimdi bayramı nasıl atlatırız algısı var. Yaşanan ekonomik durumlar vatandaşları çok zor durumda bırakıyor” diye aktardı.
YAŞANAN OLAYLAR DA ETKİLİ OLDU
Kaçak, Van’da yaşanan olayların da esnafı olumsuz etkilediğini dile getirerek, “YSK’nın aldığı karar nedeniyle mazbatanın seçilen belediye başkanına verilmemesi toplumda bir tepkiye sebep oldu. Bundan kaynaklı da olaylar yaşandı. Bu tepkilerden kaynaklı Van’da büyük olaylar yaşandı. Van’da esnaf 2 gün boyunca kepenk açamadı. Bir esnafın bir gün kepenk açamaması demek o esnafın 5-6 günlük zararına neden oluyor. Bayram öncesi bu zarar daha büyük oluyor. Esnaflar bayram öncesi 1 haftayı dört gözle bekliyor. Esnaf daha fazla ürün alıyor ve bu ürünleri satmak zorunda. Esnaf bu olaylardan kaynaklı büyük bir zarar yaşadı. Biz küçük esnaflar çok günlerden geçiyoruz. Bundan kaynaklı yetkililer de bu anlamda bir destek verirlerse bize bir faydası olur diye düşünüyorum. Küçük esnaf öldü ölecek. Buna bir el atılması gerekiyor” dedi.
VANLI ESNAF ZOR GÜNLERDEN GEÇİYOR
Seyfettin Danış adlı esnaf, alım gücünün düştüğünü vurgulayarak, “Şu an işlerimiz normaldir. Alım gücünün düşük olması insanları çok zor duruma düşüyor. Ekonomik krizin etkilerini biz de hissediyoruz. İnsanlar çok zor durumda. Alım gücü çok düştü. Alışveriş yapmaya gelenlerin yüzde 90’ı fiyat sorup gidiyor. Bayram geldi. Birkaç gün olay da yaşandı. Yeni bir iki gündür kıpırdama var. Ama eskisi gibi değil. Eski bayramların tadı kalmadı. Çok sıkıntılı günlerden geçiyoruz. Kiralar çok yüksek. Biz de mecburen bayram alışverişinden kıstık. 3-4 kilo şeker alacağımıza 2 kilo aldık. Biz de herkes gibi ucuz mala kaçıyoruz. Alım gücü yok çünkü. 2 gün kepenkleri kapattık. Bayram öncesi olması bizi etkiledi. Kaybımız oldu. Esnafa teşvik yardımı olabilir. Biz bankalara, kredilere çalışıyoruz. Umarım bu ekonomik kriz düzelir. Bayramın da tüm halkımız içinde hayırlara vesile olmasını dileriz” şeklinde konuştu.
“SATIŞLARIMIZ GÜNBEGÜN DÜŞÜYOR”
Kenan Bilici adlı vatandaş, şeker ve çerez fiyatına yüzde 100’ün üzerinde zam geldiğini belirterek, “Bayram satışları istediğimiz gibi değil. Geçen seneye göre yarı yarıya düşüş var. Satışlarımız günbegün düşüyor. Çünkü alım gücü yok. Pahalılık var. İnsanlar isyan ediyor. Şeker fiyatlarına yüzde 100 zam geldi. Geçen sene en uygun şeker fiyatı 80 liraydı, şimdi 150 liradan başlıyor. Çerez fiyatlarına da zam geldi. 2 kat artış var. Kiloyla malzeme alan yok. Herkes gram gram alıyor. Şekerleme satışımız yine var ama çerez fiyatları yüksek olduğundan kolay kolay kimse almıyor. Van’da olaylar da yaşandı. Bu durum en çok esnafı etkiledi. İranlı turistler vardı, olaylarla birlikte onlar da ülkelerine gitti. Esnaf da en yoğun dönemde kepenk kapattı. İster istemez bu durumdan etkilendik. Enflasyon durdurulsaydı biz de rahat nefes alırdık. Sürekli fiyat artışı oluyor. Sattığımızın yerine koyamıyoruz. Kazancımız olmuyor” ifadelerini kullandı.
“VATANDAŞ SADECE İHTİYACI OLANI ALABİLİYOR”
Osman Çeri, adlı vatandaşın gram gram alışveriş yaptığını aktararak, “Çarşı merkezde ciddi bir yoğunluk var. İnsanlar ürün fiyatlarını görünce almaktan vazgeçiyorlar. Elimizden geldiğince yaptığımız kampanyalar ve indirimlerle halkımızı boş göndermemeye çalışıyoruz. Fiyatlarda yardımcı olmaya, insanlarımıza yardımcı oluyoruz. Önceki bayramlarda gördüğümüz alışveriş yoğunluğunu göremiyoruz. Geçen seneye oranla ürünlere yüzde 100 zam gelirken halkta sadece ihtiyacı olanı alabiliyor. Yapılan zamlar esnafın işini daha da zorlaştırdı. Önceki dönemlerde köyden gelenler torba torba, poşet poşet alışveriş yaparken bu bayram insanlar gram gram alışveriş yapıyor. Umuyoruz ki bu sorunlar bir an önce çözüm bulur” diye konuştu.
VATANDAŞ ALIŞVERİŞ YAPAMAMAKTAN DERT YANIYOR
Ali Sağlam adlı vatandaş, eski bayramların tadının kalmadığını dile getirerek, “Alışveriş yapmaya çıktık ama her şey çok pahalı. Şeker fiyatları el yakıyor. Çerez zaten alınmıyor. Hayat pahalılığından hiç memnun değiliz. Gücümün yettiği kadarıyla, param olduğu kadarını aldım. En ucuzu neredeyse vatandaş oradan alışveriş yapıyor. İyisine gücümüz yetmiyor. Eski bayramların tadını arıyoruz ama yok. Eskiden insanlar poşet poşet alışveriş yapardı ama son yıllarda herkes en ucuzu nerede ise oradan alışveriş yapıyor” dedi.
