Geçtiğimiz bayram öncesi kentte yaşanan protesto eylemleri ve olaylar nedeniyle kentten ayrılan İranlı turistlerin beklenen gelişleri gerçekleşmezken yerli turizmde de rezervasyonlar adeta çakıldı. Bayram döneminde otellerde doluluk oranı yüzde 30’u aşmazken esnaf da turizm sektörü ile aynı kaderi yaşamaya başladı. Her yıl bu dönemlerde bayram alışveriş hareketliliği ile birlikte bir taraftan da İranlı yoğunluğu yaşayan Van’da ne alışveriş beklendiği gibi oldu ne de İranlı hareketliliği başladı. Şehrivan’ın görüşüne başvurduğu esnaflar işlerin geçtiğimiz bayramlara oranla yarı yarıya düştüğünü söyledi.
ESNAF BEKLEDİĞİ GİBİ BİR ARİFE GEÇİREMEDİ
Van’da ekonomik olarak beklentilerin karşılanmadığı ve tatsız geçen Ramazan Bayramından sonra umudunu Kurban Bayramı’na bağlayan Van’da esnaflar beklediği hareketliliği yakalayamadı. Büyük umutlarla hazırlık yapan kentteki esnaflar beklenen hareketliliği yakalayamadı. Bayram alışverişi için çarşı-pazara çıkan vatandaşlar pahalılıktan dert yanıp alışveriş yapmaktan geri durdu. Piyasaya can suyu İranlı turistlerin de iyice azaldığı bu dönemde umudunu yerli vatandaşın alışverişine bağlayan bayrama bir gün kala da beklediği o bayram hareketliliğini yakalayamadı.
VAN’DA BAYRAM ÖNCESİ ALIŞVERİŞTE BÜYÜK DURGUNLUK VARDI
Nebi Kaçak adlı esnaf vatandaşın alım gücünün düştüğünü dile getirerek, “İşlerimiz şu an iyi değil. Satışlar bayağı düştü. Eski bayramlara nazaran bu bayram daha kötü geçiyor. Normal satışlar gibi. Çok fazla bir fark göremiyoruz. Ekonomik kriz birkaç yıldır var ama bu kriz etkisini her geçen gün daha da arttırıyor. Bundan dolayı insanların alım gücü düşüyor. İnsanlar eskiden geldiklerinde bütün evin ihtiyaçlarını alıp hatta birkaç aylık ihtiyaçlarını karşılayıp giderlerdi. İnsanlar şu an sadece zaruri ihtiyaçlarını alıyorlar. Bayramı geçirecek kadar ürün alıyorlar. Başka da çok fazla alım olmuyor” dedi.
TATİL DE YOK BAYRAM DA…
Bayramda da çalışacaklarını belirten Kaçak, “Diğer bayramlara nazaran bu bayramda satışımız yüzde 70’e kadar düştü. Ekonomik krizi o kadar derinden hissediyoruz ki eskiden bayramlarda dükkânımızı kapatırdık. Bayramın 4’üncü gününe kadar kapalı olurduk çünkü çok fazla bir ihtiyacımız söz konusu olmuyordu. Şimdi kiralarımızı, giderlerimizi denkleştirmek adına bayramın 4’üncü gününe kadar açık olacağız. Kapatma durumumuz söz konusu değil. Bayram yapamıyoruz. Esnafa bayram da tatil de yok. Esnaflar sabah erkenden işe geliyor gece geç vakitlere kadar dükkânı açık tutmak zorunda kalıyor. Sosyal hayatımız söz konusu değil. Bu da ekonomik krizin etkileridir. Biz esnaflar olarak bunu iliklerimize kadar hissediyoruz. Ekonominin bir an önce yoluna girmesi lazım. Biz esnaflar olarak da bayram yapmak istiyoruz” ifadelerini kullandı.
İŞLER YARI YARIYA DÜŞTÜ!
Lokum satışı yapan Ali Avneş adlı esnaf işlerinin durgun olduğunu aktararak şunları söyledi: “Her bütçeye uygun fiyatlarımız var. 150 TL’den başlıyor, 200 liraya kadar lokumlarımız var. İşlerimiz diğer bayrama göre çok durgun. Geçen sene bayramda 2 paket lokum alan 1 paket alıyor, 4 paket alan 2 paket alıyor. İşlerimiz yarı yarıya düştü. Bizim de tek umudumuz bayramda satışların iyi olması, malzemelerimizi satmak ama maalesef satış yapamıyoruz. Gelen müşteriler de pahalılıktan dert yanıyor. Bizim de giderlerimiz çok. Şu anda işlerimiz çok durgun. Geçmiş bayramlar gibi hareketlilik yok. Arife günü hareketlilik olur mu bilemiyoruz. Ama şu ana kadar daha bayram telaşı görmedik. İnsanların alım gücü çok düştü. Eski bayramların heyecanı kalmadı.”
ÇARŞI PAZARDA YAPRAK KIPIRDAMIYOR
Emir Çeri adlı esnaf, eski bayramların tadının olmadığının altını çizerek, “Bayrama az kaldı. Satışlarımız devam ediyor. Şeker fiyatları 50 liradan başlıyor. Çerez satışı yapıyoruz. Çerez fiyatları da 300-350 lira arasında. İşler yine durgun. Çok şükür alışveriş yapılıyor ama eski hareketlilik çok. Ürünlere zam geldiğinden ister istemez eski bayramları arıyoruz. Gelenlerin de sitemi var. Alanlar da gram gram alışveriş yapıyor. Halk fiyatlardan mustarip, isyan ediyor. Koşullar iyi değil. Fiyatlar yüksek. Diğer bayrama göre yüzde 400 artış var. Geçen sene 10 kilo şeker alan vatandaş bu bayramda 2 kilo şeker alıyor. Bayramların da tadı kalmadı. Eski bayramları arıyoruz. Çocukluğumuz ile şimdiki bayramlar arasında dünya kadar fark var. Halk bayramı yaşayamıyor” diye konuştu.
“NERDE O ESKİ BAYRAMLAR”
Yusuf Kurt adlı esnaf, alım gücünün düştüğünü dile getirerek şunları aktardı: “4-5 senedir esnaflık yapıyoruz. Her hecen gün işler daha da kötüleşiyor. İşlerimiz çok durgun. Kurban Bayramını bekliyorduk ama bu bayramda da umduğumuzu bulamadık. Milletin alım gücü çok düştü. Çok şükür geçimimizi sağlıyoruz ama eskisi gibi satış yapamıyoruz. Gelenler fiyatları pahalı buluyorlar. Alım gücünün düşük olması bizim işimizi olumsuz etkiliyor. Eski bayramları arıyoruz. İnsanların ihtiyacı olsa bile bunu başka zamana bırakıyorlar. Fiyatlar pahalı. Biz de mecburen eve bir şeyler alacağız. Biz de bütçemize göre alışveriş yapacağız. Herkese hayırlı bayramlar diliyoruz.”
HERKES AYNI ŞEYİ SÖYLÜYOR: FİYATLAR ÇOK YÜKSEK!
Ramazan Demirel adlı esnaf, müşterilerin fiyatların yüksek olmasından dert yandığını belirterek, “İşlerimiz geçmiş bayrama göre çok durgun. Gelenler fiyatları yüksek bulduklarını söylüyor. Para yok. İşler durmuş. Diğer bayramlarda sabaha kadar çalışırdık. 4-5 elemanımız olurdu, şimdi 2 tane elemanımız var. Gelen müşteride de para yok, pazarlık yapıyor. Fiyatların yüksek olmasından dert yanıyorlar. Onlar da bize sitem ediyor. Alım gücü yok. Hem kurban kesecek hem alışveriş yapacak güç kalmadı. Eskiden bir müşteri dükkâna geldiği zaman 3-4 parça giysi alıyordu ama şimdi 1 parçayı zar zor alıyor insanlar” dedi.
TATLININ DA TADI YOK BAYRAMIN DA
Tatlı satışı yapan Cebrail Cangül işlerinin kötü olduğunu dile getirerek, “Biraz durgunluk var işlerimizde. Tatlının kilosu 130 TL. Alış var ama düşüş var. Ramazan Bayramında yaptığımız satışı özledik. Yarı yarıya düşüşler var. Tepsi bazında tatlı alanlar çok az. Alanlar da kiloyla alım yapıyorlar. Kurban Bayramı da olduğu için işlerimizde düşüş var. Piyasa durgun. Umudumuz bir gün kala piyasanın hareketlenmesindedir” diye konuştu. Faruk Say adlı esnaf, “İşler geçen bayrama göre daha düşük. Eski bayramlar yok artık. Hiçbir şey eskisi gibi değil. Biz esnaflar olarak eski bayramları arar olduk. Umuyoruz ki piyasa bir an önce düzelir. Herkese hayırlı bayramlar diliyoruz” ifadelerini kullandı.