Politik Yol yazarı Mert Uzunsoy Van seçimlerinin nabzını tuttu. Kürt şehirlerinde olduğu gibi Van’da da HDP ve AK Parti’de oy kaybı var. 6’lı masa üyelerinin ortak liste ile seçime katılması durumunda HDP ve AK Parti'den 1 milletvekili elde etme imkanı var. Van’ın 1 Milyon 150 bin nüfusu var ve parlamentoya sekiz milletvekili gönderiyor. 2018 genel seçimlerinde Van’da HDP 5, AK Parti 3 milletvekili kazanmıştı.
VAN’DA DEĞİŞİMİN YÖNÜ
Diğer Kürt şehirlerinde olduğu gibi Van’da da HDP ve AK Parti’de oy kaybı var. CHP, oyunu kayda değer bir oranda artırıyor olsa da Mardin’de olduğu gibi hala daha tek başına milletvekili çıkaracak kadar güçlü değil ancak 6’lı masa üyeleri ile ortak liste ile seçime katılması durumunda bir milletvekili elde etme imkanı var. Yeni kurulan partilerden Memleket Partisi, Deva Partisi ve Gelecek Partisi Türkiye ortalamasından daha yukarıda görünüyor Van’da. Aşağıda 2018 genel seçimlerinde alınan milletvekilliği sonuçlarına göre hazırlanan grafik ve harita bulunuyor.
2018 Genel seçimlerinde HDP %60 oy oranıyla birinci parti ve ardından %30,8 ile AK Parti geliyor. Üçüncü sırada %2,9 ile MHP bulunurken, CHP’nin %2,1, Hüda-Par’ın ise %0,9 oy oranı bulunuyor.
Bahçesaray, Gevaş ve Gürpınar ilçeleri AK Parti’nin Van’da en fazla oy aldığı ilçeler. AK Parti’nin bu üç ilçede ortalamada %42 seviyesinde. Saray, Özalp ve Başkale ise AK Parti %15’in altında bir oy oranına sahip.
CHP’nin ilçelerde oy oranı %1,4 – 2,6 arasında değişiyor. CHP, Van’da en yüksek oyu %2,6 ile İpekyolu ilçesinden alıyor.
HDP, Van’ın tüm ilçelerinde %40’ın üzerinde bir oy oranına sahip. Başkale ve Özalp’ta HDP oyları %80’in üzerinde bir noktaya çıkıyor.
Erciş, Gevaş ve Tuşba’da MHP’nin en yüksek oy oranına sahip olduğu ilçeler olarak öne çıkıyor.
Gürpınar ve Muradiye ise Hüda-Par’ın öne çıktığı ilçeler.
PARTİLERİN ÖNDE OLDUKLARI MAHALLELERDE OY GEÇİŞLERİ
Van’da AK Parti, CHP ve HDP’nin yoğun oy aldığı mahalleler bulunuyor. 2011’den 2018 seçimlerine kadar Van’da partilerin önde oldukları mahalle sayılarını incelediğimiz analizin grafiği aşağıdadır.
2011 genel seçimlerinde Mardin’de bulunan mahallelerin üç yüz otuz beşinde HDP’nin üstünlüğü vardı. HDP’nin önde bulunduğu mahalleler şehrin geneline yayılmakta. 2015 Haziran seçimlerinde dört yüz doksan dokuz, 2015 Kasım seçimlerinde dört yüz otuz bir ve 2018 seçimlerinde ise üç yüz yetmiş dört mahallede birinci olan HDP’nin bugün itibariyle üç yüz seksen bir mahallede birinci olması tahmin edilmektedir. 2018’de HDP’nin en yüksek oy oranına ulaştığı üç mahalle sıralanmıştır.
Başkale-Beşocak Mahallesi: %100
Başkale-Yanal Mahallesi: %98,6
Başkale-Ömerdağı Mahallesi: %98,1
CHP’nin önde olduğu mahalleler çoğunlukla Edremit, Tuşba ve İpekyolu ilçelerinde bulunuyor. Partinin 2011 seçimlerinde önde bulunduğu on bir mahallenin tamamında Kürt yurttaşlar yaşamakta. CHP’nin önde bulunduğu mahallelerin onunda 2015 Haziran seçimlerinde HDP öne geçiyor. 2022 Ağustos itibariyle CHP’nin otuz sekiz mahallede birinci olması tahmin edilmektedir. 2018 genel seçimlerinde en yüksek oy aldığı mahalleler sıralanmıştır.
Muradiye-Gönderme Mahallesi: %61,2
Edremit-Enginsu Mahallesi: %49,7
Edremit-Dönemeç Mahallesi: %40,9
AK Parti, 2011 seçimlerinde üç yüz kırk bir mahallede birinci durumdaydı. 2015 Haziran seçimlerine gelindiğinde ise önde olunan mahalle sayısı AK Parti’nin ciddi oy kaybetmesiyle beraber yüz seksen dörde düştü. 2015 Haziran seçimlerinden sonra ise AK Parti üstünlüğü kaybettiği yüz elli bir mahallede yeniden lider duruma geldi. 2022 Ağustos itibariyle AK Parti’nin iki yüz elli yedi beklenmektedir. Aşağıda AK Parti’nin en yüksek oy aldığı üç mahalle sıralanmıştır.
Bahçesaray-Çömlekçi Mahallesi: %82,4
Edremit-Elmalık Mahallesi: %80,9
Bahçesaray-Akyayla Mahallesi: %80,3
VAN’DA MAHALLE BAZLI DEĞİŞİMLER
Bu başlık altında Van’da AK Parti, CHP ve MHP’nin 2011 seçimlerinde en yüksek oy oranına ulaştıkları 100 mahalle belirlendi ve her partinin yüksek oy aldığı mahallelerde 2011-2018 genel seçimleri arasındaki oy geçişleri tespit edildi.
İlk analiz 2011 genel seçimlerinde AK Parti’nin en yüksek oy oranına ulaştığı 100 mahalle için yapılacak ve aşağıdaki grafik AK Parti’nin Van’da en yüksek oy oranına ulaştığı 100 mahallenin son dört genel seçimdeki sonuçlarını göstermekte.
2011 seçimlerinden 2018 seçimlerine kadar AK Parti’nin oy kaybı 27,6 puan.
2011-2018 arasında yapılan seçimlerde AK Parti oyları en yüksek oy aldığı yüz mahallede %79,2 ile %43,3 arasında değişmekte ve en düşük oyu 2015 Haziran genel seçimlerinde alıyor.
2015 Haziran seçimlerinde AK Parti, HDP, Hüda-Par ve MHP’ye oy kaybediyor. 2015 Kasım seçimlerinde ise oy kaybettiği partilerden geri oylar kazanıyor ancak %9 kadar oy artırmayı başarıyor. 2015 Kasım seçimlerinde Van’da Hüda-Par seçime katılmamış ve AK Parti’yi desteklemişti.
2018 genel seçimlerinde AK Parti HDP’den bir miktar oy almış görünüyor ancak hem MHP hem de Hüda-Par’a oy kaybetmesinden dolayı oy oranında bir artış görülmemekte.
HDP ilk yüz mahallesinde oy kaybetmeye başladı ancak hala daha rakip olabilecek bir parti ufukta görünmüş değil.
2015 Haziran seçimlerinde HDP %99,2 oy oranıyla en yüksek seviyede. Ardından yapılan 2015 Kasım ve 2018 seçimlerinde HDP, çoğunluğu AK Parti’ye olmak üzere devamlı olarak oy kaybediyor. HDP, 2018 seçimlerinde belirlenen mahallelerde %88 oy aldı. Yapılan anketlerde HDP seçmenin bir kısmının CHP’ye doğru yöneldiği görünüyor ve bu durum 2023 seçimlerinde HDP’nin kuvvetli olduğu mahallelerde bir miktar daha oy kaybetmesinin önünü açabilir.
CHP, yüksek oy aldığı mahallelerde %10’dan daha düşük ve üçüncü parti durumunda.
Aşağıdaki grafik 2011 seçimlerinde CHP’nin Van’da en fazla oy aldığı yüz mahallenin 2018’e kadar değişen aritmetiğini göstermektedir.
Belirlenen yüz mahallede 2011 seçimlerinde CHP %22,3 oy oranıyla ikinci parti durumunda ancak 2015 Haziran seçimlerinde HDP’nin parti olarak seçime katılmasıyla beraber %18 oy kaybederek %4 oranına geriliyor.
Belirlenen yüz mahallede 2011 seçimlerinde CHP %22,3 oy oranıyla ikinci parti durumunda ancak 2015 Haziran seçimlerinde HDP’nin parti olarak seçime katılmasıyla beraber %18 oy kaybederek %4 oranına geriliyor.
HDP, 2015 Haziran seçimlerinde %50,8 oy oranıyla birinci parti oluyor ancak sonrasında yapılan seçimlerde devamlı oy kaybettiği için 2018 genel seçiminde %41,4 oranı ile ikinci parti konumuna geriliyor.
Temmuz 2022 itibariyle Anket Verileri Işığında Van’da Seçim Aritmetiği
Aşağıdaki grafikte Van’da partilerin bugünkü tahmini oy oranları yer almaktadır. Tahmin edilen sonuçlar kamuoyu araştırmalarında “Bu Pazar bir seçim olsa oyunuzu hangi partiye verirsiniz?’’ ve “2018 genel seçimlerinde hangi partiye vermiştiniz?” sorularına verilen cevaplardan oluşan anket verilerinin geçmiş seçim sonuçlarındaki bölgesel ağırlıklar kullanılarak ilçelere göre dağıtılması ve
Aşağıdaki tabloda partilerin ilçeler bazında tahmin edilen oy oranları verilmiştir. Renklendirilen sütunlardaki partiler o ilçede birinci parti olmuştur.
Güncel anket verilerinin 2018 seçimlerinde oluşan ağırlığa göre dağıtılması sonucunda Van’da tüm ilçelerde HDP birinci parti durumda.
Ağustos 2022 Van Genel Seçim Tahminleri
Anket verilerine göre 2018’den bu yana AK Parti’de %7,1, HDP’de %2,2, MHP’de ise %1,1 civarında oy kaybı tahmin edilmekte.
Temmuz 2022 verilerine göre CHP %3,9, İyi Parti %1,6 oy artırmakta.
Yeni kurulan partilerden ise Deva Partisi %2, Gelecek Partisi %1,2, Zafer Partisi %0,7, Yeniden Refah Partisi %1, Memleket Partisi %0,8 oy oranına ulaşmakta.
Bugünkü Aritmetikte Milletvekili Dağılımı Nasıl Olur?
Milletvekilliği seçiminde Kahramanmaraş’taki dağılımın nasıl olabileceğine dair 3 ayrı senaryo var.
Tüm partiler ayrı listelerle seçime katılıyor
Cumhur İttifakı ortak liste (AK Parti+MHP+BBP), Millet İttifakı (CHP+İYİ Parti+DP), 3.İttifak (SP+DEVA+GP), HDP
Cumhur İttifakı (AK Parti+MHP+BBP), 6’lı İttifak (CHP+İyi Parti+DP+SP+DEVA+GP), HDP
Senaryo-1
Tüm partilerin ayrı ayrı seçime katıldığı bu senaryoda milletvekili dağılımı aşağıdaki gibi oluyor.
Senaryo-1’de HDP altı, AK Parti iki milletvekili kazanıyor. %17,9 oranındaki oy parlamentoda temsil edilemiyor. 2018 genel seçimlerine göre HDP bir milletvekili kazanıyor, AK Parti ise bir vekillik kaybediyor.
Senaryo-2
Senaryo-2’de Cumhur İttifakı ortak liste ile seçime katılıyor ve muhalefette İYİ Parti, CHP ve DP ortak liste ve SP, DEVA, GP ise kendi aralarında farklı bir ortak listeyle seçime katılıyor. HDP ise senaryo-1’de olduğu gibi seçime tek başına katılıyor.
Bu senaryoda iktidar-muhalefet dengesinde milletvekili sayısı açısından bir değişiklik yok. Senaryo-1’de olduğu gibi HDP altı, AK Parti iki milletvekilliği elde etmekte.
Senaryo-3
Senaryo-3, 6’lı masa üyelerinin tek liste seçime katıldığı, Cumhur İttifakının da listede ortaklaştığı ve HDP’nin yalnız seçime katıldığı bir durumu öngörmekte.
Senaryo-3’te altı parti tek listede seçime katılıyor ve Van’da bir milletvekili çıkarma hakkı elde ediyor. İktidar bloğu iki, muhalefet altı milletvekili çıkarıyor. 6’lı ittifak bir üye kazanırken HDP’nin vekil sayısı beşe düşüyor.
