Zengin bir tarihi mirasa ve kentleşme anlamında ciddi bir geçmişe sahip olan Van’da, son yıllardaki estetikten uzak görüntü ve yapılar dikkat çekiyor. Sadece kent yapılaşması anlamında değil caddeler, sokaklar, kent mobilyaları, kavşaklar ve heykeller konusunda olumsuz örneklerle dolu Van’da kent estetiği hiçe sayılmaya devam ediyor. Sıvasız binaları, yıkık dökük kaldırımlarının dışında kentin önemli noktalarındaki eski ve estetikten uzak heykellerin ciddi anlamda tartışma konusu olduğu Van’da bu durum son dönemlerin en çok eleştirilerin konularının başında geliyor. Beşyol meydanında bulunan ve çürümeye yüz tutmuş balık heykeli, kentin belli noktalarındaki estetikten uzak saat kuleleri, merkezi parklardaki baraka tarzındaki kuleler ve daha birçok kötü görüntüye sahip yapıya sahip Van’da yıllardır çağrısı yapılan Kent Estetik Kurulu dokunuşu gerçekleşmezken Şehrivan’a konuşan Van Mimarlar Odası Başkanı Ahmet Ortakçı, “Van estetik kaygıdan uzak” dedi.
KEDİ TAŞININCA ANLAMINI YİTİRDİ, BALIK ÇÜRÜMEYE YÜZ TUTTU
Kentin bir dönemler en önemli simgesi olan Van Kedisi heykeli uzun yıllar İkinisan Kavşağı’nın ‘Kedi Kavşağı’ olarak anılmasına varacak bir üne kavuşmuştu. Kentin en önemli kavşağındaki simge olan kedi heykeli kavşak çalışmaları sonrası havalimanı kavşağına taşınmış ve eski önemini yitirmişti. Kedi kadar önemli yapılardan biri ise çok uzun bir süredir Beşyol’da bulunuyor. Van’ın İnci Kefali balığını temsil eden Beşyol’daki balık heykeli adeta dökülürken yıllardır bakım beklenen o alanda herhangi bir çalışma yapılmaması ve kötü görüntüsü de eleştiri alan konuların başında geliyor. Bunun dışında son yıllarda kentin belli noktalarında yapılan heykel ve diğer simgeler ise kötü görüntüleri, tasarımları ve kentin kimliğinden uzak modellemeleri ile eleştiri konusu oldu. Birçok kentte önemli simgelerle yeni destinasyonlar oluşturulurken Van’ın heykel ve simgeler konusundaki başarısızlığı ise sürüyor.
ASLINDA BU HEYKELLERİN ÖNEMİ BÜYÜK!
Kent son dönemlerde bu yapılar üzerinden yeniden estetiği konuşurken konuyla ilgili Şehrivan’ın görüşlerine başvurduğu Mimarlar Odası Başkanı Ahmet Ortakçı, heykellerin kente kattığı önemi dile getirerek, “Heykeller kentin kentsel mekân kalitesini arttırıyor. Bir noktada heykeller odak noktasıdır. Bir yeri tarif etmede heykeller önem taşır. Van’ı bilenler semaver heykelinin olduğu yeri tarif ederken Semaver Kavşağı derler. Yine Kedi Kavşağı öyle. Çoğu insan bu tür yerlerle bir yeri bulmaya çalışır. Bulunduğu alana bir anlam yükleme vazifesi de var. Heykeller, kamusal alanda bir nirengi noktası oluşturuyor. Mekânda bir kimlik oluşturma özelliği de taşıyor. Toplumsal bir bilinç oluşturuyor. Bunlar kentin hafızasını sürekli diri tutmak açısından çok önemlidir” dedi.
ÖNEMLİ HEYKELLER VAR AMA BAKIMSIZ!
Van’da bulunan heykellerle ilgili konuşan Ortakçı, “Kentin karakterine kendi karakterini veren ögeler, kentin geçirdiği süreçlere tanıklık eden, kentsel belleği oluşturma önemli bir unsurdur. Kentteki toplumun kimlik ve kültürel geleneklerle uyuşmasını sağlar. Van’da bölgenin karakteristik özelliklerine göre, yaşam biçimine göre konumlandırılmış heykeller var. Semaver Heykeli, Kedi Heykeli, İnci Kefali Heykeli, Anıt Heykeli… Van’a özel olan İnci Kefali var. Beşyol Meydanı’nda bir balık heykeli var. Bu heykel bakımsız bir halde. Müdahale edilmesi gerekir. Bu bilincin oluşturulması gerekir. Semaverin kahvaltıda veya günlük yaşamda önemi biliniyor. Bunun için Van’ın girişinde bir Semaver Heykeli yapılmış. Yine Van’ı yansıtan bir değer olan Van Kedisi Heykeli var” ifadelerini kullandı.
DEPREM ANITINI DA HATIRLATTI
Van’da yıllar önce yapılan ‘Deprem Anıtı’nın daha görünür bir yerde olması gerektiğini vurgulayan Ortakçı, “2013 yılında Akköprü mevkiinde Van Belediyesi tarafından Deprem Anıtı yapıldı. Van bir deprem kenti. Bu bilinci oluşturma adına 2011’de yaşanan depremden sonra Akköprü’deki Park’ta bir deprem anıt heykeli yapıldı. Anıt heykelinin yeri orası değildi. Her gün yanından geçtiğimiz bir alanda olmalıydı. Ki o deprem bilinci sürekli taze kalsın, insanlar deprem gerçeğini unutmasın. Sürekli göz önünde bulundurulmalıydı ki bize deprem gerçeğini sık sık hatırlatmalıydı” dedi.
ŞEHRİVAN TARTIŞMALI SAAT KULELERİNİ DE ORTAKÇI’YA SORDU
Ortakçı, çok eleştirilen Saat Kuleleri ile ilgili de değerlendirmelerde bulunarak, “Kentteki saat kuleleri çok gündem oldu. Sosyal medyada da uzun süre kaldı. İzmir’de bir saat kulesi var. Heykeller bulunduğu yere bir estetik de katıyor. Ülkede bir ezber oluştuğunda maalesef her ilde, ilçelerde bunun hayata geçirildiğini görüyoruz. Bir furya oluyor ve bu tüm ülkeye yayılıyor. Ters evlerin oluşması gibi. Bir furya oluştu ve hemen hemen Türkiye’nin her yerinde ters ev yapıldı. Saat kuleleri de öyle. Ülkede bir furya oluştu ve pek çok yerde saat kulesi yapıldı. Van’da da hem kent merkezinde hem de ilçelerde saat kuleleri yapıldı. Kurumlarda bir estetik kaygı oluşuyor ve bundan dolayı bu furya meydana geliyor. Van’da buna gerek var mıydı? Hayır. Van ile ilgili bir şey olabilirdi. Semaver heykeli çok göz yormuyor mesela. Çünkü Van’a has bir imge. Daha sağlıklı alternatifler düşünülebilir. Soyut heykeller de oluşturulabilir. Bunlar kentsel mekâna bir estetik katıyor” diye aktardı.
ORTAKÇI: VAN ESTETİK KAYGIDAN UZAK!
Ortakçı, Van’ın estetik kaygıdan uzak olduğunun altını çizerek, “Bir kent kimliği sadece binalarla ve sitelerle oluşmaz. Bulvarlar, heykeller, kentin planlaması, kentin estetik değerlerini bir arada bulundurduğunuzda bir kent kimliği oluşuyor. Heykeller de sonuçta estetik açıdan önemliler. Son yıllarda ülkemizde maalesef ucube heykeller yapıldı. İşi esbabına bırakmayınca ortaya çok kötü şeyler çıktı. Van’da da birkaç yerde bu heykeller görüldü. Bazı heykeller bulunduğu ortama yön veriyor. Bazı heykeller bir yaşam alanını biçimlendiriyor. Örneğin Paris Anıt Heykeli. Van’da buna benzer bir örnek yok. Van estetik kaygıdan biraz uzak. Van’da içerisinde oturulup mekânın kentsel kalitesinin hissedildiği, bir buluşma noktası olan, vakit geçirme alanı olan bir heykel yok” diye konuştu.
ORTAKÇI’DAN ÖNERİ: KENTİN KÜLTÜREL BİLİNCİNİ YANSITACAK SİMGELER YAPILMALI!
Kentte yapılacak heykellerde neye dikkat edilmesi gerektiğini sıralayan Ortakçı, “Van’da kentin kültürel bilincini oluşturmada toplumsal bilincini yansıtabilecek ögelerin simgelenmesi lazım. Kentteki bazı gerçekleri sürekli hatırlatabilecek anıt heykelleri ile bazı değerlendirmeleri mutlaka göz önünde bulundurmanız lazım. Van’da mevcut durumdaki kavşaklara konulan ve yaşam biçimini yansıtabilecek heykellerin geçiş noktası olmasındansa toplum belliğini, toplumsal bütünlüğünü, toplum bilincini ve bulunduğu çevreye estetik bir değer katabilecek düzenlemelerin yapılması lazım. Bir kavşakta illaki bir heykel düzenlemesinin olması gerekmiyor. Yeni düzenlemelerin yapılması lazım. Kentsel hafızayı diri tutmak için kentin gerçeklerini ön planda tutmak lazım” dedi.