ŞEHRİVAN HABER: FATMA NUR POLATCAN-SERCAN CANSIZ
Ernis Köy Enstitüsü 18 Kasım 1948 yılında düzenlenen bir törenle açıldı. Bu tarihe kadar bölgede hiçbir yükseköğretim kurumunun bulunmayışı enstitünün önemini arttırmış ve bu sayede enstitüde okuyan öğrenciler için ortaöğretimden sonra eğitime devam etme fırsatı doğmuştu. Demokrat Parti iktidarı dönemine kadar faaliyet gösteren köy enstitüleri, tasfiye edilince kent eğitimine önemli katkılar sağlayan Ernis Köy Enstitüsü de diğer enstitüler gibi kapatıldı. Vaktinde bölgede uygulamalı tarım ve hayvancılıkla köylülere model oluşturan, Van ve çevre illerden gelen köy çocuklarına iyi bir eğitim olanağı sunan enstitü, şimdilerde yok olmaya yüz tutmuş durumda. Kaderine terk edilen tarihi yapı, bakımsızlık ve ilgisizlik yüzünden adeta harabeyi andırıyor. Enstitünün içler acısı durumu hakkında Şehrivan’a görüş veren isimler, tarihi yapının şu anki haline isyan ederek enstitünün bir an önce restore edilmesi gerektiğini dile getirdi.
BİR DÖNEMİN ÖNEMLİ İSİMLERİ BU ENSTİTÜLERDEN YETİŞTİ
Köy Enstitüleri, iş ve eğitimi bir araya getirmek, öğretmenler yetiştirmek amacıyla, tarıma elverişli bölgelerde, köylülerin de katkılarıyla oluşturulup 1940 yılında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün himayesinde ve dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından kuruldu. O dönemde Erciş’e 20 kilometre mesafede, Van ve Tatvan ile yaz-kış irtibat kurabileceği için bölgede köy enstitüsü kurulması planlandı. Milli Eğitim Bakanı Tahsin Banguoğlu ve Bayındırlık Bakanı Nihat Erim 1948 yılının Eylül ayında Van, Hakkari, Ağrı, Kars ve Erzurum’da incelemelerde bulundu. Bakan Banguoğlu, buradaki incelemelerinden sonra Van Gölü sahilinde bulunan Ernis’te köy enstitüsü kurulmasını kararlaştırdı. Bunun üzerine ordu tarafından Ernis’te yapılan 41 kerpiç bina ve arsaların Köy Enstitüsü’ne verilmesi kararlaştırıldı. Enstitünün kurulmasıyla bu bölgenin ihtiyaç duyduğu çok sayıdaki öğretmen ve eleman yetiştireceği için ilk başta Pulur Köy Enstitüsü’nde okuyan ve Van, Bitlis, Muş, Hakkari ve Ağrı gibi Ernis Köy Enstitüsü bölgesine giren öğrencilerden 110 tanesi seçilerek enstitüye gönderildi.
1948’DE VAN’DA DA KURULDU, SONRA KADERİNE TERK EDİLDİ…
Enstitü için gereken tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra Ernis Köy Enstitüsü 18 Kasım 1948 yılında düzenlenen bir törenle açıldı. Bu tarihe kadar bölgede hiçbir yükseköğretim kurumunun bulunmayışı enstitünün önemini arttırmış ve bu sayede enstitüde okuyan öğrenciler için ortaöğretimden sonra eğitime devam etme fırsatı doğmuştu. Demokrat Parti iktidarı dönemine kadar faaliyet gösteren köy enstitüleri, tasfiye edilince kent eğitimine önemli katkılar sağlayan Ernis Köy Enstitüsü de diğer enstitüler gibi kapatıldı. Vaktinde bölgede uygulamalı tarım ve hayvancılıkla köylülere model oluşturan, Van ve çevre illerden gelen köy çocuklarına iyi bir eğitim olanağı sunan enstitü, şimdilerde yok olmaya yüz tutmuş durumda. Kaderine terk edilen tarihi yapı, bakımsızlık ve ilgisizlik yüzünden adeta harabeyi andırıyor. Enstitünün içler acısı durumu hakkında Şehrivan’a görüş veren isimler, tarihi yapının şu anki haline isyan ederek enstitünün bir an önce restore edilmesi gerektiğini dile getirdi.
KÜTÜKOĞLU: BAKIMI YOK
Konuyla ilgili Şehrivan’a görüş veren Van Turizm Derneği Başkanı İzzet Kütükoğlu, bir dönem orada öğretmenlik yaptığını ve o dönem enstitünün bu kadar bakımsız olmadığını belirtti. Kütükoğlu, enstitünün restore edilmesi gerektiğini ifade ederek şunları kaydetti: “Enstitü kendi haline bırakılmış. Bizim zamanımızda buralar koruma altındaydı. Biz orada görev yaparken böyle sahipsiz değildi. Orada ana bina yıkılınca yeni bina yapılınca buralar sahipsiz bırakılmış. Herhangi bir bakımı, koruması yok. Buraların mutlaka restore edilip korumaya alınması gerekiyor. Bunlar müzede yapılabilir. Bölgenin eserleri orada sergilenebilir.”
KALÇIK: RESTORE EDİLİP YAŞAR KEMAL MÜZESİ YAPILABİLİR
Enstitünün durumu ile ilgili Şehrivan’a değerlendirmelerde bulunan Van Çevre Derneği Başkanı Ali Kalçık, enstitünün kaderine terk edilmesine isyan etti. Kalçık, enstitünün restore edilip, Yaşar Kemal Müzesi olabileceği önerisinde bulunarak, “Enstitüler, kendi zamanlarında önemli eğitim yuvalarıydı. Van’ın Ernis Köy Enstitüsü de dönemin çok önemli bir yapısıydı. Öyle ki sadece Vanlılar değil diğer illerden de insanlar enstitüde eğitim görüyordu. Tabii enstitüler kapanınca, Ernis Köy Enstitüsü de kaderine terk edildi. Camları, kapıları kırılmış, her tarafı çöp içinde. Böylesine önemli, değerli bir yapının bu derece kaderine terk edilmesi bizi derinden üzdü. Oysa restore edilmesi gerekiyordu. Müze yapılabilirdi. O dönem enstitüde okuyanlarla irtibata geçilip, eğer hâlâ varsa eşyaları ya da fotoğrafları müzede sergilenebilir. Ernis, ayrıca usta yazar Yaşar Kemal’in köyü. Enstitü Yaşar Kemal Müzesi de yapılabilir. Yol üzeri olduğu için ziyaretçileri de çok olur. Bu öneriler böyle uzar. Yeter ki tarihi yapıyı bu harabe görüntüden kurtaralım” dedi.
KOÇ: TARİHİ YAPILAR BİRER HARABEYE DÖNÜŞÜYOR
Konuyla ilgili Şehrivan’a konuşan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Turizm Mezunları ve Mensupları Derneği (VANTUMDER) Başkanı Emre Koç, kaderine terk edilen yapıların uyuşturucu madde kullananların yuvasına dönüştüğünü dile getirerek şunları söyledi: “Bir yapı kendi kaderine terk edilirse, yıpranmaya yüz tutacağı gibi uyuşturucu madde kullananların yuvasına dönüşür. Enstitülerinin bir zamanlar en iyi eğitici üreten merkezlerden bugün tinerci üreten bir yuvaya dönüşmüş olması maalesef toplumsal bir sorundur. Ne yazık ki devlet malı her zaman olduğu gibi sanki halkın değil de sahipsiz birinin malıymış gibi görülüyor ve geçen zaman içinde bu mal ve yapılar her türlü işlevini kaybedip döküntü birer harabeye dönüşüyor. Şehrimizde bugünler de özelikle yıkımı süren binaların yıllarca kent içinde nasıl durduğuna şahitlik ettik. Bu alanın topluma yararlı bir yer olarak yeniden inşa edilip, değerlendirilmesi gerekiyor. Şu veya bu yapılsın demekten çok yer analizi, fizibilite çalışmaları bölge halkının istekleri ve beklentileri göz önünde bulundurularak, dönüştürülmeli diye düşünüyorum.”
“HALKIN KULLANIMINA SUNULMALIDIR”
Enstitünün değerlendirilip, halkın kullanımına sunulması gerektiğini kaydeden Koç, “Van’da bulunan köy enstitüsü bugünün koşullarına uygun bir spor eğitim fakültesi olarak inşa edilebilir. Bu Van’ımızın yararına olur. Yıllardır kullanılmayan bu yapı bir an önce değerlendirilmeli ve halkın kullanımına sunulmalıdır. Bir yapı içinde bulunan kurum veya kuruluşça işlevselliğini yetirdiği takdirde hiç bekletilmeden yapı işlevine göre değişip dönüştürülmelidir. Bu yapılar hepimizin. Toplum olarak duyarlı olmamız gerekiyor. Umarım layığıyla yaşanabilir bir kenti hep birlikte kurarız” şeklinde konuştu.
