Sahip olduğu potansiyeli bir türlü kullanamayan Van ülkenin en düşük gelirine sahip kenti olmaya devam ediyor. Sınır kenti, tarım ve hayvancılıkta ülkenin öncü kenti olmanın ve turizmde ülkenin en iyi kentlerinden biri olmanın avantajlarını kullanamayan Van özellikle son yıllarda her anlamda geriye gitmeyi sürdürüyor. Yapılan araştırmalar ve açıklanan veriler de Van’ın bu olumsuz tablosunu gözler önüne sererken, geçtiğimiz günlerde açıklanan bir veride Van yine ülkenin en yoksul kenti olduğunu kanıtladı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) geçtiğimiz yıla ilişkin açıkladığı “Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri”ne göre Van’ın da içerisinde yer aldığı TRB2 Bölgesi yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgelerden biri oldu. Van ile ilgili açıklanan verileri Şehrivan’a değerlendiren mali müşavir İbrahim Şahin kente yatırım yapılmadığı sürece bu durumun daha da kötüye gidileceğini belirtti.
ŞAHİN: VAN’IN POTANSİYELİ YÜKSEK AMA KULLANILMIYOR
Şahin, Van’ın yoksulluğu ile ilgili değerlendirmelerde bulunarak, “Van ülke genelinde en genç nüfusa sahip bir il olmasına rağmen ülkenin en yoksul kenti. Doğal güzellikleri, tarihi anlamında en güzel illerden biri. Fakat Van yoksullukta ülkenin en kötü illerinden birisi. Van’da gerekli yatırımlar yapılmıyor. Gerekli üretimler olmuyor. Van’da günü birlik ticaret yapılıyor. Daha çok tüketime dayalı iş yerleri açılıyor. Bu da istihdamı getirmiyor. Van’da ticaret yok. Sınır ticaretinden gereği kadar faydalanmıyor. Van kaderine terk edilen bir il haline geldi. Vanlılar yoksul, fakir ve üretim imkânları yok. Geçmişte tarım ve hayvancılık bu ilde çok iyiyken maalesef bugün tarım ve hayvancılık yok olmak üzere” dedi.
VAN YİNE EN YOKSUL KENT OLARAK AÇIKLANDI
Açıklanan verilerle ilgili konuşan Şahin, “Biz bu rakamları incelediğimizde Van’ın da içerisinde yer aldığı TRB2 bölgesinde 20 bin TL olmuş ve ülke genelinde en düşük gelire sahip il. Van’da insanların çoğu işsiz olduğu için bu durum rakamlara da yansıyor. Hatta resmi rakamlara yansıyan bu. Resmi kayıtlara yansımayan rakamlar da var. Van’da çalışmayan insanların ne kadar çok olduğunu dışarıya çıktığınızda anlıyorsunuz. Her yer genç işsizlerle dolu. Van’ın ekonomisi şu an çok iyi değil. Geleceği de şu an çok iyi görünmüyor. Umarım iyi yerlere gelebilmesi için mücadele edilir. İlk önce de istihdamın yaratılması lazım” ifadelerini kullandı.
VAN’IN YAŞAM KOŞULLARI DA KÖTÜ!
Şahin, kentte yatırım yapılmasının önemine dikkat çekerek şunları söyledi: “Yaşam koşulları da ekonomi ile alakalıdır. Yoksulluk yaşam koşullarıyla da ilintili. Bir il yoksulsa yaşam koşulları kötü, yoksul değilse yaşam koşulları da iyidir. Üretimin olması ve ihracatın yapılması gerekiyor. Van’ın yoksulluk riski de çok yüksek. Üretim planlamasının olmadığı bir kentte yaşıyoruz. Van’da yatırım yapılmıyor. Üretime değer katmak açısından bu kentte hiçbir şey yapılmıyor. Vanlılar bile başka illere gidip yatırım yapıyor. Kendi memleketleri dururken başka illerde yatırım yapıyorlar. Oysa bizim kentimizin yatırıma ihtiyacı var.”
“YATIRIM YAPILMADIKÇA VAN GELİŞMEZ”
Şahin, kent adına gerekli adımların atılması gerektiğini dile getirerek sözlerini şöyle tamamladı: “Üretime dayalı güçlü firmaların Van’da güçlü yatırım yapmasıyla bu sorun çözülebilir. Kurumsal anlamda kentte yatırım yapılırsa istihdam sağlanmış olacak ve yoksulluk bitecek. Bu Van için güzel bir adım olacak. Bu anlamda yerel yönetimler de çeşitli istihdam alanları yaratabilirler. Van ile ilgili ciddi üzüntülerimiz var. Keşke Van’da yaşayıp sermayesi olan kişiler bir araya gelip yatırım yapsaydı. Bu kentin geleceği adına adımlar atılmalı. Yoksa Van her geçen gün daha da kötüye gidecek.”
MEDYAN GELİRİN YÜZDE 50’SİNE GÖRE VAN’DA YOKSULLUK SINIRI 16 BİN 746 TL OLDU
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ilişkin ‘Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri’ni açıkladı. Şehrivan’ın, TÜİK’ten derlediği verilere göre, TRB2 Bölgesi’nde bulunan Van, Türkiye’nin en yoksul ve yaşam koşulları kötü olan iller arasında yer aldı. Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak belirlenen bölgesel yoksulluk sınırına göre, Van’ın da içerisinde bulunduğu TRB2 Bölgesi’nde yoksulluk sınırı 2023 yılında 16 bin 746 TL oldu. Medyan gelirin yüzde 50’sine göre, 2023 yılında Van’ı da kapsayan TRB2 Bölgesi’nde yoksulluk oranı yüzde 8,5 oldu.
MEDYAN GELİRİN YÜZDE 60’INA GÖRE VAN’DA YOKSULLUK SINIRI 20 BİN 95 TL OLDU
Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen bölgesel yoksulluk sınırına göre, Van’ı da kapsayan TRB2 Bölgesi’nde yoksulluk sınırı 2023 yılında 20 bin 95 TL olarak gerçekleşti. Medyan gelirin yüzde 60’ına göre TRB2 bölgesinde yoksulluk sınırı 2023 yılında 15,2 oldu.
TÜRKİYE’DE GÖRELİ YOKSULLUK ORANI YÜZDE 13,5 OLDU
Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistiklerinin hesaplandığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2023 yılı sonuçlarına ilişkin gelir bilgileri, bir önceki takvim yılı olan 2022 yılını referans almaktadır. Gelir ve yoksulluk hesaplamalarında; hane halkı gelirleri, büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülmektedir.
MEDYAN GELİRİN YÜZDE 50’SİNE GÖRE YOKSULLUK ORANI YÜZDE 13,5 OLDU
Toplumun genel düzeyine göre belirli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılmaktadır. Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2023 yılında 0,9 puan azalarak yüzde 13,5 oldu. Medyan gelirin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise son yılda 0,3 puan azalarak yüzde 21,3 olarak gerçekleşti.
MEDYAN GELİRİN YÜZDE 70’İNE GÖRE YOKSULLUK ORANI YÜZDE 29,0 OLDU
Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,6 puanlık azalış ile yüzde 7,0 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin yüzde 70'i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise bir önceki yıla göre 0,3 puanlık azalış ile yüzde 29,0 oldu.
EN DÜŞÜK YOKSULLUK ORANI ÇEKİRDEK AİLE BULUNMAYAN BİRDEN FAZLA KİŞİDEN OLUŞANLAR HANELERDE
Hane halkı tipine göre eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarında yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 4 puan azalarak yüzde 7,7, tek kişilik hane halklarında ise 0,2 puan azalarak yüzde 7,3 olmuştur. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane Halklarının yoksulluk oranı 2,6 puan azalarak yüzde 17,0, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı ise 0,6 puan azalarak yüzde 13,3 oldu.
OKUR-YAZAR OLMAYANLARIN YÜZDE 25,4'Ü YÜKSEKÖĞRETİM MEZUNLARININ İSE YÜZDE 2,7'Sİ YOKSUL
Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 25,4'ü, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 23,6'sı, lise altı eğitimlilerin yüzde 13,6'sı, lise ve dengi okul mezunlarının ise yüzde 7,2'si yoksul olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 2,7 ile en düşük yoksulluk oranına sahip grup oldu.
MADDİ VE SOSYAL YOKSUNLUK ORANI YÜZDE 14,4 OLDU
Maddi ve sosyal yoksunluk oranı hesabında hane düzeyinde sorgulanan değişkenler; otomobil sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme ve mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme durumudur.
Bu oran için fert düzeyinde toplanan değişkenler ise; eskimiş giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir kez tanıdıkları ile toplanabilme, ücretli boş zaman faaliyetlerine katılabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kişisel amaçlı kullanım için internet sahipliği olarak belirlenmiştir. Yukarıda belirtilen on üç maddenin en az yedisini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan maddi ve sosyal yoksunluk oranı; 2022 yılında yüzde 16,6 iken 2023 yılı anket sonuçlarında 2,2 puan azalarak yüzde 14,4 olarak tahmin edildi.
SÜREKLİ YOKSULLUK ORANI YÜZDE 13,0 OLDU
Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2023 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1 puan azalarak yüzde 13,0 oldu.
GÖRELİ YOKSULLUK ORANI EN DÜŞÜK TRC1 (GAZİANTEP, ADIYAMAN, KİLİS) BÖLGESİNDE GERÇEKLEŞTİ
Ülkemizde yaşanan deprem nedeni ile 2023 yılında TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde alan çalışması yapılamadığı için İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) ayrımında verilen bölgesel sonuçlar 25 bölgeyi kapsamaktadır. İBBS 2. Düzey bölgelerinin her biri için eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'sine göre hesaplanan yoksulluk sınırına göre, gelire dayalı göreli yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgeler; yüzde 14,6 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) ve TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) yüzde 13,9 ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) oldu. Göreli yoksulluk oranı en düşük olan İBBS 2. Düzey bölgeleri ise yüzde 3,1 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis), yüzde 6,7 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) ve TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) oldu.
YOKSULLUK VEYA SOSYAL DIŞLANMA RİSKİ ALTINDA OLANLARIN ORANI YÜZDE 30,7 OLDU
Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanlar; göreli yoksulluk, maddi ve sosyal yoksunluk ve düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden yoksun olanları ifade etmektedir. Son yıl sonuçlarına göre fertlerin yüzde 30,7'si yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında kaldı. Bu oran yaş gruplarına göre incelendiğinde; 0-17 yaş grubunda yüzde 40,1, 18-64 yaş grubunda yüzde 28,0, 65 ve üstü yaş grubunda ise yüzde 23,1 olarak tahmin edildi.
KENDİLERİNE AİT BİR KONUTTA YAŞAYANLARIN ORANI YÜZDE 56,2 OLDU
Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla göre 0,5 puan azalarak 2023 yılında yüzde 56,2 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 27,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 oldu.
KONUTUN İZOLASYONUNDAN DOLAYI ISINAMAMA EN ÇOK KARŞILAŞILAN KONUT VE ÇEVRE PROBLEMİ OLDU
Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 32,6'sı konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşarken yüzde 32,0'ı ise sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. problemlerle, yüzde 19,8'i trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlarla karşılaştı.
TAKSİT ÖDEMELERİ VEYA BORÇLARI OLANLARIN ORANI YÜZDE 58,0 OLDU
Geçen yıla göre konut alımı ve konut masrafları dışında borç veya taksit ödemesi olanların oranı 1,4 puan azalarak yüzde 58,0 oldu. Nüfusun yüzde 5,7'sine bu ödemeler yük getirmezken yüzde 14,9'una çok yük getirdi. Konut masraflarının çok yük getirdiği hanelerin oranı 0,3 puan artarak yüzde 17,5 olurken, bu masrafların biraz yük getirdiği hanelerin oranı 8,8 puan artarak yüzde 66,5 oldu. Konut masrafların yük getirmediğini belirten hanelerin oranı geçen yıla göre 9,2 puan azalış ile yüzde 15,9 hesaplandı. Hanelerin yüzde 58,8'i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,2'si iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 31,8'i beklenmedik harcamaları, yüzde 19,5'i evin ısınma ihtiyacını, yüzde 64,2'si eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.