Emekliliğin sunduğu avantajlar ülkemizde oldukça fazla. Bankalar tarafından verilen promosyon ödemeleri, kolay kredi kullanım imkanı ve sene boyunca çeşitli ikramiyeler gibi avantajlar ülkemizde emekli kişilere verilen fırsatlardandır. SGK tarafından belirtilene göre bazı meslek grupları erken emeklilik hakkına sahip olabiliyor. Bu mesleklere sahip olmak isteyen kişiler oldukça fazla. SGK tarafından açıklanan bilgilere göre bu mesleklerde çalışan kişiler 46, 47, 48, 49, 50 yaşında emekli olabiliyor. Emekli olarak artık çalışmak istemeyen vatandaşlar da bu haktan yararlanmak istiyor.
ERKEN EMEKLİ OLABİLMEK İÇİN BU ŞARTLAR GEREKLİ
Türkiye'de erken emekli olunabilen 45 ayrı meslek gurubu bulunmakta. Bu meslek gruplarının kişiyi yıpratması ve yorması nedeniyle daha erken emeklilik söz konusu olmakta. Yapılan bu düzenleme sayesinde yorucu ve daha zor olan işçilere karşı pozitif bir ayrımcılık konusu. Bu ayrımcılığın olması günümüz şartlarında oldukça gerekli bir durum. Bu işyerlerinden erken emekli olmak isteyen kişilerin de tamamlaması gereken şartlar bulunuyor.
Bunlardan birisi prim gün sayısı, çalışma süresinde maden işçilerinin 1800, diğer işçilerin ise 3600 gün fiili hizmet süresi kapsamında çalışması gerekiyor.
HANGİ MESLEKLERDE ÇALIŞANLAR ERKEN EMEKLİLİK FIRSATI ELDE EDER?
Madencilik ve yeraltı işleri,
Cıva üretimi işleri,
Demir ve Çelik fabrikaları,
Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler,
Sahil Güvenlik Komutanlığı,
Radyoaktif işlerde,
Türk Silahlı Kuvvetleri,
Emniyet-Polis-Mit çalışanları,
Ceza infaz kurumlarında çalışanlar,
Basın ve gazetecilik işleri,
TRT’de haber hizmetinde çalışanlar,
TBMM yasama organı üyeleri,
Cumhurbaşkanlığı yardımcıları ve bakanlar,
Kurşun ve arsenik işleri,
Su altında çalışmayı gerektiren işler,
Alüminyüm fabrikaları,
Döküm fabrikaları,
Çimento fabrikaları,
Cam fabrika ve atölyeleri
Kok fabrikaları
Termik santraller
İtfaiye ve yangın söndürme işleri
İhtiyat pilotları
Diş tabibi
Eczacı
Tabip
Hemşire
Ebe
Hastabakıcı hemşireler
Toplum sağlığı teknisyeni
Yaklaşık 4 milyon vatandaşı ilgilendiren Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasasında "Yaş sınırı ne olacak?'"sorusu en çok merak edilen konu oldu.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın bu konuda Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Çalışma Bakanlığı'ndan yeniden bir değerlendirme yapması istediği ifade ediliyor. EYT'te "tarih, prim, yıl, başvuru, tazminat, aylık" konuları da bu çalışmayla netleşmiş olacak.
Kulislerde 50-52 ile başlayan yaş sınırı iddiaları kadınlarda 46 erkeklerde 48'e düştü. Devletle birlikte şirketler de yeni emeklilere kıdem tazminatı konusunda planlama yapıyor. Yeni yılda asgari ücrete yapılacak zammın yüzde 40-50 olması durumunda emekli olacakların alacağı kıdem tazminatı da aynı oranda artacak. Yasa kapsamında emekli olup çalışanların maaşları düşmeyecek. Yasal düzenlemeye yönelik kritik soruların yanıtları şöyle:
Yaş sınırı mağduriyete neden olur mu?
Uzmanlara göre, 48-50 yaş sınırı gelmesi durumunda bugün EYT bekleyenlerin üçte biri mağdur olabilir. 1999'dan önce işe giren bütün kadınlar emekli olmayı bekliyor. Örneğin, 1998'de 22 yaşında işe giren kadın bir çalışan 24 yıllık hizmete sahip. Yeni yılda emekli olmayı beklerken 48 yaş sınırı durumunda 2 yıl, 50 yaşta da 4 yıl beklemek durumunda. Emeklilikte yaş konusu üç döneme bölünmüş durumda; 1999 öncesi (Kadın 43, erkek 58 kademeli), 1999-2008 arası (Kadın 58, erkek 60 sabit), 2008 (58'le başlayan 65'e, erkeklerde 60'la başlayan 65'e kadar giden kademeli). Uzmanlara göre yaşta bir kademe söz konusu olacaksa bu 1999 ile 2008 arasında olmalı.
EYT'de yaş sınırı olacak mı?
Bakanlıkça yürütülen çalışma sürecinde, EYT ile ilgili herhangi bir yaş şartı aranmayacağı, 1999 öncesi işe başlayan kadınların 20, erkeklerin de 25 sigortalılık süresi kapsamında emekli olacağı ifade edildi. Örneğin; 1999 yılında 22 yaşında işe başlayan bir kadın çalışan 23 yıllık sigortalılık süresini doldurmuş durumda. Yaş sınırı olmaması durumunda 45 yaşında emekli olmaya hak kazanırken, 50 yaş sınırı gelmesi durumunda 5 yıl beklemek durumunda kalacak. Bu durumda eski ve yeni EYT'liler oluşacak. Yaş sınırının tartışmaya açılmış olması kademeli bir geçiş olacağı izlenimi yaratıyor. EYT'lilerin beklentilerini karşılayacak kapsamlı bir yasal düzenleme bekleniyor.
Yasa'da 8 Eylül 1999 tarihi değişir mi?
Anayasa Mahkemesi 23 Kasım 2001 tarihinde 8 Eylül 1999 tarihli 4447 sayılı Yasa'nın emeklilikle ilgili maddelerini iptal etmişti. Yasanın yeni halinin 6 ay içinde yasalaşmasını istedi. 23 Mayıs 2002'de 4759 sayılı Kanun yürürlüğe girdi. Bu kanunda atıfta bulunulan tarih 1999 olup EYT yasasında da bu esas alınacağı kesin.
EYT kapsamında emekli olanların aylıkları aynı mı olacak?
Primi düşük olanla fazla olanın aylık farkı olacak. Örneğin, 5 bin prim gün sayısı ile emekli olan vatandaş en düşük emekli aylığı olan 3.500 lira alırken, 9 bin prim günüyle emekli olanın alacağı aylık bunun çok üzerinde olacak. 1999 öncesi yatırılan yüksek primler büyük avantaj sağlıyor.
18 yaşından küçük olanlar da EYT'li olabilecek mi?
İşe başlanan tarihte 18 yaşından küçük olanların sigorta girişi kabul ediliyor. Sigortalılık süreleri ile bu yaşı doldurduktan sonra başlatılıyor. EYT kapsamında olurlar, sigortalılık süresi koşulu da bu yaşı doldurduğu tarihten başlatılarak hesaplanır.
Yasayı bekleyenlerin önceliği ne olmalı?
Hangi kapsamda çalışırsanız çalışın mutlaka hizmet dökümünüzü inceleyin. Doğum tarihi, ilk işe giriş tarihi, hizmet dökümündeki çalışma gün sayıları kontrol edilmeli. Hata varsa yasa girmeden önce düzeltilmesinde fayda bulunuyor. Birden fazla sigorta statüsünde çalışması olanlar e-devlet üzerinde birleştirmeyi gerçekleştirebilir. Prim ödeme gün sayısı yetmeyenler borçlanmaya gidebilir. Bağ-Kur'lular vergi kaydı ibrazıyla başlangıcı öne çekebilir.
Kısmi emeklilik koşulları değişir mi?
Mevcut uygulamada 15 yıl ve 3.600 günü dolduranlar daha fazla çalışmadan emekli olabiliyor. Bu uygulama, emeklilikte prim ödeme gün sayısı koşulunu yerine getiremeyen, yaşı ilerleyen kişiler için normal emeklilikten daha az primle emeklilik imkânı sunuyor. EYT ile yapılacak düzenlemenin kısmi emeklilik şartlarında değişiklik getirmesi beklenmiyor.
