Stresli hmek, özellikle sınav gibi dikkatin sürekli açık olması gereken zamanlarda bize çok normal gelir. Bazen stresli olmanın işimize odaklanmaya yardımcı olduğunu, bizi motive eden bir tarafının olduğunu fark etmişizdir.
Ancak diğer zamanlarda inanılmaz derecede bunalmış hissedebilir ve hiçbir şeye konsantre olamaz hale geliriz. Stres bu yönüyle herkesi farklı şekillerde etkilerken, iki temel stres çeşidinin olduğunu bilmemiz gerekir.
Bunlar: yararlı ve motive edici, yani iyi stres ve endişe, hatta sağlık sorunlarına neden olan kötü stres. Stresin yararlarına ve yan etkilerine bakarak ne tür stres yaşadığımızı çıkarabiliriz. Bu noktada en önemli hususlardan biri stresi ne yoğunlukta yaşadığımızdır.
Çünkü hayatı boyunca bir çok farklı zaman ve mekana bağlı olarak günlük hayatının içerisinde bir çok stres kaynağına maruz kalmaktayız.
Bunların birçoğunu kendi zihinsel örüntümüz ya da sosyal desteklerimizle çözüme kavuşturmaktayız. Fakat belli bir stres kaynağına uzun süre maruz kalmak birçok yönden insanı yıpratmakta ve kronikleşen stres durumları ruhsal ve fiziksel birçok hastalığa yol açmaktadır. Öncelikle stresin hayatımızdaki faydalarına bakarak iyi stresi nasıl ayırt edeceğimizi bilmek stresin yan etkilerine karşı mücadelemize katkı sağlayacaktır.
YARARLI STRES
Uzmanlara göre, stres temelde bize ne yapmamız gerektiği konusunda tavsiyede bulunan bir enerji patlamasıdır. Kısa süreli stres birçok avantaja sahiptir. Örneğin, stres günlük zorluklarla karşılaştığımızda bunları aşmamıza yarımcı olacak motivasyonu sağlayabilir ve hedeflerimize ulaşmamız için bizi motive eder.
Aslında stres, işleri daha verimli bir şekilde yerine getirmemize yardımcı olabilir. Hatta belleğimizi güçlendirir ve hatırlamak için bize kolaylık sağlar. Stres aynı zamanda savaş ya da kaç tepkisi üreten hayati bir uyarı sistemine sahiptir. Beyin bir tehdit algıladığında, vücuda hormonların daha hızlı salınması emrini verir. Bu şekilde, kan basıncında artış meydana gelir ve kalp atışı hızlanır.
Ayrıca, duyular aniden bir lazer gibi tek bir noktaya odaklanmaya hazırlanır. Böylece üzerimize gelen bir arabadan uzaklaşmak gibi fiziksel olarak stresli durumlardan kaçınabilmekteyiz. Bunlara ek olarak, az bir stresin sağlık açısından çeşitli yararları vardır.
Araştırmacılar, kısmi stresin bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabileceğini savunuyorlar. Örneğin, stres kalbinizin çalışma şeklini iyileştirebilir ve vücudunuzu enfeksiyondan koruyabilir. Bu konuda yapılan bir çalışma, ameliyat öncesi orta düzeyde stres yaşayan bireylerin, düşük veya yüksek seviyelerde stres yaşayan bireylerden daha hızlı iyileşebildiğini göstermiştir.
STRESİN YAN ETKİLERİ
Stres, hayatta kalmak için çok önemli bir yere sahiptir, çünkü stresin olmadığı yerde hareket olmayacaktır. Ancak çok fazla stres zararlı olabilir. Haftalarca veya aylarca devam eden duygusal stres bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve yüksek tansiyon, yorgunluk, depresyon, anksiyete ve hatta kalp hastalıklarına neden olabilir.
Özellikle çok fazla epinefrin kalbimize zarar verebilir. Arterlerin değişmesine neden olabilir ve hücrelerin yenilenme şeklini değiştirebilir. Bu noktada, uzun süre strese maruz kalan bireylerin fiziksel ve ruhsal açıdan yıprandığını ve kronikleşen stres durumları ile başa çıkma yollarında zorluk yaşadıklarını söylemek mümkündür.
Bu noktada hangi stres durumunun iyi ve motive edici olduğunu, hangi durumun yıpratıcı ve zarar verici olduğunu anlamak için strese maruz kalınan sürenin önemli olduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra aşağıda aşırı stresli belirtilerine bakarak hangi durumlarda kötü stresi tecrübe ettiğimizi görebiliriz.
AŞIRI STRESİN BELİRTİLERİ
Ne zaman iyi ya da kötü stres yaşadığımızı tam anlamıyla söylemek zor olabilir, ancak vücudumuzun çok fazla stresle mücadele ettiğimizi bilmesinin önemli yolları vardır. Aşağıdaki aşırı stres durumlarına dikkat ederek bunu görebiliriz:
• Konsantrasyon gerektiren işlerde uzun süre odaklanamama ya da bu işleri tamamlayamama
• Soğuk algınlığı gibi rahatsızlıkları daha sık yaşama
•Vücutta oluşan kas ve kemik ağrıları
• Bağışıklık sisteminin zayıflamasına bağlı hastalıkların artması
• Baş ağrısı
• Asabiyet ve sürekli öfke durumları
• Uykuya dalmada güçlük çekme ve uyku bozuklukları
• İştahta oluşan değişiklikler
• Normalden daha endişeli veya kaygılı olma.
Aşırı stres durumlarını yaşayan kişilerin stresle başa çıkma yollarını geliştirmeleri uzmanlar tarafından önerilir. Bu noktada bireysel olarak yapılabilecek nefes egzersizleri, kendine zaman ayırma, zaman yönetimi ve farkındalık çalışmalarına kadar birçok yönteme ulaşılabilir.