Ermeniler havari Barholomeus’un M. S. 1. Yüzyılda hıristiyanlık dinini Albanopolis’te yani bugünkü adıyla Van Başkale’deki Albayrak köyünde yaymaya başladığına inanırlar ve iddiaya göre Bartholomeus yine bu köyde öldürülür.
Hz. İsa’nın on iki havarisinden biri olan Bartholomeus Hz. İsa gök yüzüne yükseldikten sonra diğer havariler gibi hıristiyanlığı yaymak için yola koyulur. Anadolu’ya, Kafkasya’ya ve Hindistan’a doğru yolculuklar yapar.
M.S 70 yıllarında öldürülür. Bartholomeus’un ölümüyle ilgili çok fazla bilgi mevcut değildir ancak Hristiyanlar onun başı aşağıda ters bir şekilde çarmıha gerildiği zamana kadar Hz. İsa’ya sadık kaldığına inanmaktadır.
Başka bir rivayete göre de paganistler tarafından derisi yüzülür ve ardından başı kesilir. Ölüm sebebi ise Polymius adında bir Ermeni kralını hıristiyan yapması olarak gösterilir. Bölgede yaşayan halk Roma İmparatorluğu’nun öfkesinden korktuğu için krallarını hıristiyan yapan bu adamı ağır bir şekilde cezalandırarak öldürür. Ölüm emrini veren ise kralın kardeşi Astyages’tir.
Bu hadiseden sonra 3. Yüzyılda Albayrak köyünde yaşayan Ermeniler havarinin katledildiği yere küçük bir kilise inşa ederler. Hatta Ermenilerin iddiasına göre Bartholomeus Albayrak’taki bu kilisenin altında meftundur. Ayrıca burası Ermeni cemaati için bir hac merkezidir.
13. Yüzyılda kilisenin yerine bir manastır inşa edilir. 18. Yüzyılda depremden dolayı hasar görür ve tekrar restore edilir.Bartholomeus’un defnedildiği kuzey taraftaki kutsal odanın kubbesinde ise yapıldığı dönemde “Burası Ermenilerin ilk Aydınlatıcısı olan aziz havari Bartholomeus’un istirahatgâhıdır” yazılıydı.
Kilisenin giriş bölümünde ise bir ejderhayı öldürdüğü söylenen Bartholomeus’un bu efsanesinin işlendiği kabartmalar mevcuttur. Bu kabartmayı halâ görmek mümkündür.
Üstteki alınlıkta ise, Hz. İsa ve melekler tasvir edilmiştir. Hz. İsa, altı meleğin taşıdığı bir tahtta oturur vaziyette verilmiştir. Bu sahne Hz. İsa’nın gökyüzüne yükseldiği hadiseyi anlatır. Ayrıca Hz. İsa’nın omuzlarında kutsal ruhu temsil eden güvercinler ve ayaklarının altında ise gücün sembolü olan aslan figürleri bulunmaktadır.
Yolunuz Başkale’ye düşerse eğer mutlaka Albayrak Köyü’ne uğrayıp bu tarihe tanıklık edin…
Esen kalın…