ŞEHRİVAN HABER: ŞABAN BEYAZSAÇ- FATMANUR POLATCAN
Deprem riski yüksek ve sık sık akademik çalışmalara konu olan Van kenti için deprem uzmanları, yer bilimciler ve bilim insanları deprem olasılığının yüksek olduğu vurgusu yaparken, kentteki mühendisler de hasar yapılar için ardı ardına uyarılarda bulunuyor. Depremlerin konuşulduğu bu süreçte İnşaat Mühendisi Faruk Görünüş de Şehrivan aracılığıyla önemli tespitler paylaşarak, sağlam yapıyla ilgili olması gerekeni sıraladı. Van’da yapılması gerekenleri tek tek anlatan Görünüş, öncelikle Van’daki tüm eski yapıların acilen yıkılması gerektiğini söyledi. Kentte ciddi bir denetim yapılması gerektiğini söyleyen Görünüş, beton santralleri, laboratuvarları ve yapı denetim firmaları ile ilgili de ciddi bir çalışma yapılması gerektiğine dikkat çekti. “Van halkının yüzde 99,99'u şu an evlerine güvenmiyor” diyen Görünüş, Hatay’daki incelemeleri neticesindeki tecrübeleri ile birleştirerek önemli uyarılar yaptı.
GÖRÜNÜŞ, DEPREM İÇİN VAN’DA YAPILMASI GEREKENLERİ ANLATTI
Van'da olası bir depremde kimsenin burnunun dahi kanamasına müsaade edilmemesi gerektiğini belirten Görünüş, en sert önlemlerin alınması gerektiğine vurgu yaparak, denetim konusunda bir kez daha uyardı. Görünüş, “Yapı denetim veya laboratuvarlarda görev yapan denetçilerin ikamet durumları sıklıkla denetlenmelidir. Denetim yapanların Van’da ikamet edip etmedikleri sürekli kontrol edilmelidir. İnşaatlarda beton dökümü esnasında alınan beton numune test sonuçlarının düşük çıkması durumunda, 28 gün sonra alınacak karot (Beton delme işlemine verilen ad) numuneleri hiçbir suretle ıslak numunesini almış özel laboratuvarlarca alınmamalı, resmi kurum veya üniversite laboratuvarları tarafından alınarak teste tabi tutulmalıdır. Kurum hak edişleri ve yapı denetim hak edişlerinde sadece ıslak beton numune sonuçlarına göre ödeme yapılmamalı, hak edişler için 28 gün beklenmeli, ilgili yapılardan yine resmi kurum veya üniversite laboratuvarları tarafından karot alınmalı ve ancak çıkacak sonuçlara göre ödeme yapılmalıdır.”
“HİÇ VAKİT KAYBETMEDEN DENETİME ÇIKILMALI”
Önlemin, detaylı denetimle sağlandığına dikkat çeken Görünüş, şunları kaydetti: “Hatay'da yıkılan binaları yerinde incelediğimde, birkaç yıllık ve yerle bir olmuş bazı binaların betonlarını gördüm. İnsanlara hayat üçgeni sağlamayacak kadar kalitesiz ve toza dönüşmüştü. O halde Van’ın durumuna da el atmak lazım. Van’da bulunan tüm hazır beton santralleri, ürettikleri betonların standartlara uygun olduğunu iddia ediyor. Bu beton santrallerinin tamamı otomasyon sistemine sahiptir/olmak zorundadır. Otomatik veya manuel girilen tüm veriler sistemde kayıt altına alınır/alınmak zorundadır. O halde çevre şehircilik il müdürlüğü veya belediyeler tarafından hiç vakit kaybedilmeden santral denetimlerine çıkılmalı ve bu verilerin kayıt altına alındığı bilgisayarlar incelemeye alınmalıdır.”
“İLGİLİ BETON SANTRALİ CEZALANDIRILMALI”
“Bilgisayardan beton dökümü yapılmış önceki kayıtlar incelendiğinde, herhangi bir şantiye için verilen beton sınıfı reçetesi, talep edilen o günkü üretimde her taransmikser çıkışı için kontrol edilmelidir. Kontrollerde aynı üretimin herhangi bir periyodunda, çimento miktarında bir eksiltme tespit edilmesi, üretim sırasında mukavemet kaybı yaşanmaması için düşük çimento kullanılarak agrega miktarının düşürülmesi veya bilgisayar verilerinin silindiğinin tespiti halinde hiçbir gerekçe kabul edilmemeli, ilgili beton santrali cezalandırılmalı ve bir daha açılmamak üzere derhal kapatılmalıdır.” Hatay'da yapı denetim kontrollü yapılmış bir binayı incelediğini belirten Görünüş, binanın tuzla buz olduğunu ifade ederek, şunları söyledi: “Yetkili laboratuvar betona onay vermemiş olsaydı, o inşaat asla devam ettirilemezdi. Peki, Van'da yetkisini kötüye kullanan beton laboratuvarı var mı? Sadece rapor çıktılarının bilgisayardaki sonuçlarla kıyaslanması, kür havuzu sıcaklığının kontrolü, laboratuvarda kırım günü gelmiş numunelerin pres makinasında kırılmasıyla sağlıklı bir denetim gerçekleşmiş olmaz. Yapılacak inceleme en az 5 yılı kapsamalı ve daha önce verilmiş bir raporun isim ve tarihlerinin değiştirilerek başka bir raporda kullanılıp kullanılmadığının tespiti için tüm raporlar birbirleriyle kıyaslanmalıdır.”
KAROT TESTİ ŞART!
Van başta olmak üzere tüm ülkede karot testinin yapılması gerektiğini vurgulayan Görünüş, karot testinde olması gerekenleri anlattı. Görünüş, cümlelerini şöyle sürdürdü: “Öncelik, içerisine çip konulamayan, uzaktan takibi mümkün olmayan ve kötü niyetli olanların üzerinde birçok değişiklik yapabilecekleri "beton karot raporları olmalıdır. Bir laboratuvar aldığı ıslak numuneleri özel havuzlarda koruma altına alıyorsa, o numuneleri gözü gibi koruyorsa ve 28 gün sonra bu numune değerleri düşük çıkıyor ve aynı laboratuvar veya komşu laboratuvar gidip karot alıyorsa, sonuçta karot test sonuçları yüksek çıkıyorsa eğer, orada bir sorun var demektir. Ya bu laboratuvar ıslak numuneleri yanlış almıştır, ya da karot değerleri yükseltilmiş, geçmiş tarihli değeri yüksek karot raporlarında isimler değiştirilmiş veya bu karot numuneleri sağlam olan başka bir şantiyeden alınmıştır.”
“ŞAHİT BETON KAROT NUMUNESİ ALINMALI”
Görünüş, “İncelenecek en az son beş yıllık raporlarda ıslak numunesi düşük çıkmış ve karot değerleri yüksek çıkmış tüm inşaatlardan mutlak suretle ve ivedi bir şekilde üniversite veya resmi kurum laboratuvarlarınca şahit beton karot numunesi alınmalı ve teste tabi tutulmalıdır. Şayet şantiyeden alınan karot değerleri düşük çıkarsa, laboratuvar bilerek suç işlemiştir demektir. En az son beş yıllık rapor çıktıları incelendiğinde, düşük bir ihtimalle iki farklı zamanda alınmış iki numunenin küsuratlarına kadar rakamsal değerleri aynı olsa dahil, grafik çizgilerinin aynı olması mümkün değildi. Çünkü grafik çizgileri insan parmak izi gibidir. Bu çizgilerin birebir aynı çıkması mümkün değildir.” şeklinde konuştu.
“GÖREVİ KÖTÜYE KULLANAN FİRMALAR DERHAL KAPATILMALIDIR”
Görünüş, “Tüm raporlar incelenmeli, rakamsal sonuçları birebir aynı olan raporların grafik çizgilerine bakılmalı, çizgiler de aynıysa bu değeri düşük çıkan karot numunesi, değeri yüksek çıkmış ve çok önceden alınmış bir karot numunesiyle değiştirilmiş demektir. Bazı program ara yüzleri isim değişikliğine müsaade etmeyebilir, bu durumda kötü niyeti olanlar ilgili sonucun datasını ‘not defteri’ olarak açabilir. İsimleri değiştirip kaydedebilir ve programla bu dosya tekrar açtırılıp çıktı alınabilir. Yapılacak denetimlerde devletin verdiği yetkinin kötüye kullanıldığının tespit edilmesi durumunda koşulsuz şartsız o betonu veren hazır beton santral, deneyleri yapan laboratuvar ve bu raporları kullanan yapı denetim firmaları derhal kapatılmalıdır” ifadelerini kullandı.
“TAKİP GÜVENE ENGEL DEĞİLDİR"
Yaptığı çalışmanın sonucundan söz eden Görünüş, “Yapı denetim firmalarında çalışan ve Van’da ikamet etmek zorunda olan proje ve uygulama denetçilerinden, yapılması gereken detaylı araştırmadan son bir tanesi bile Van’da ikamet etmeyen, sadece diploması kiralanmak suretiyle denetçi çalıştıran tüm yapı denetim firmaları tespit edilmeli ve derhal kapatılmalıdır. Beton laboratuvarı firmalarında Van’da ikamet etmek zorunda ola laboratuvar denetçilerinin, detaylı araştırmadan sonra denetçisinin Van’da ikamet etmediği tespit edilen tüm beton laboratuvarları derhal kapatılmalıdır. Van’da bulunan tüm hazır beton firmalarının üretim santrali bilgisayarlar inceleme altına alınmalıdır.”
“HER TRANSMİKSER REÇETE KAYDA TEK TEK İNCELENMELİ”
“Geçmiş tarihli tüm günlük üretimler müşteri bazında incelenmeli ve reçete kayıtlarına bakılmalıdır. Öncelikle gün içerisinde en fazla döküm metrajına sahip müşteri kayıtlarına bakılmalıdır. Her transmikser reçete kayda tek tek incelenmeli ve üretim esnasında ilk birkaç mikserden sonra manuel veya otomatik olarak sistemde çimento eksiltmesi yapılmış mı yapılmamış mı bakılmalıdır. Bu veriler her hazır beton santralinde kayıt altına almak zorundadır. Çimento eksilmesi yapan, 1000 dm3 hacmi azaltacak agrega eksiltmesi yapan veya geçmiş tarihli bilgisayar kayıtlarını silen tüm hazır beton santralleri derhal kapatılmalıdır. Van’da bulunan tüm beton test laboratuvarları detaylı incelemeye alınmalıdır.”
VANLILAR EVLERİNE GÜVENMİYOR
Van’daki yapılara dikkat çeken Görünüş, “Van'da geçen yıl yarım kalmış neredeyse tüm inşaatların kolon demirleri paslanmasın diye naylonla sarılmış. Tümü yanlış uygulanmış! Bu şekilde içeride korkunç nem oluşur ve demirler süratle paslanır. Yaşanan depremde yıkılan yeni binaları gören Van halkının yüzde 99,99'u şu an evlerine güvenmiyor. 3 milyona daire satana bu ev depreme dayanıklı mı diye soruyorsun, onlar ise ‘garantisi biziz’ cevabını veriyor. Deprem bölgelerinde yapı denetim kontrollü bazı binaların da yıkılması hepimizi dehşete düşürmüştür. Hiç kimse Van firmalarını zan altında bırakamaz. Fakat herkesin içinin rahat etmesi için bazı yöntemlerle denetimler acilen başlamalıdır.” Diye konuştu.
“VAN’DA BULUNAN TÜM ESKİ YAPILAR YIKTIRILMALI”
“Van’da bulunan tüm eski yapılar yıktırılmalı, bu binaların güçlendirilmesine asla müsaade edilmemeli ve yeni yapılacak binalar ise kentsel dönüşüm kapsamına alınmalıdır. 2011 tarihinden sonra tamamlanmış veya yapımı devam eden yapı denetim kontrollü tüm binalardan üniversite veya resmi kurum laboratuvarlarınca beton karot numunesi alınmalıdır. Daha sonra çıkacak test sonuçları projesiyle kıyaslanmalı, olumsuz bir durumda onay veren tüm yapı denetim ve laboratuvarların lisansları ile bu yapıların ruhsat veya yapı kullanım izin belgeleri iptal edilmeli ve ilgili binaya beton veren santraller kapatılmalıdır. Deprem performans analizlerinde üniversite onayı zorunluluğu getirilmelidir. Üniversite onayı olmayan hiçbir rapor kabul edilmemeli ve işleme alınmamalıdır.” İfadelerini kullandı.
