Mukus Vadisi, Gevaş ve Pervari ilçeleri arasında kuzey-güney doğrultusunda uzanan bir bölgedir. Van Gölü'nün güneyinde yer alan vadi, Mukus ve Botan çaylarının bir kısmını kapsıyor. Yüksek dağlarla çevrili olan bu alan, 11'i Türkiye'ye özgü 12 bitki türüne ev sahipliği yapıyor.
Biyoçeşitlilik açısından diğer önemli unsurlar ise yırtıcı kuşlar ve Anadolu dağalası balığıdır. Küçük akbaba türü, alanın ÖDA (Önemli Doğa Alanı) statüsü almasını sağlayan kuş türlerinden biri. Tehdit altındaki Anadolu dağalası da, Mukus Çayı'nda varlığını sürdürüyor.
Ne yazık ki, Mukus Vadisi'ndeki doğal alanlar ağır otlatma baskısı ve yakacak odun toplama faaliyetleri nedeniyle ciddi tehdit altında. Bu insan kaynaklı baskılar, alandaki ağaç topluluklarının giderek azalmasına ve erozyonun artmasına neden oluyor.
Koruma çabaları kapsamında, ÇEKÜL Vakfı'nın 2003-2006 yılları arasında yürüttüğü "Bahçesaray Geofitlerini Koruma ve Çoğaltma Projesi" önemli bir girişimdir. Proje, tehlike altındaki soğanlı bitkilerin korunmasına ve farkındalık oluşturulmasına katkı sağlamıştır. Ayrıca, Van Tarım İl Müdürlüğü'nün alabalık yetiştiriciliği çalışmaları da doğal balık popülasyonlarının korunmasına yardımcı oluyor.
Mukus Vadisi, Van Gölü Havzası'nın önemli bir parçasıdır. Bölgedeki biyolojik çeşitliliğin korunması için yerel kurumlar, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları işbirliği içinde çalışmalarını sürdürüyor.
