Anadolu’nun kadîm ve serhat şehri olan Van Kalesi'nin güneyinde birçok medeniyete ev sahipliği yapan "Eski Van Şehri" 1915 Ermeni isyanı ve Rus işgali sırasında yıkılmış ve harabe halinde günümüze kadar ulaştı. Eski Van Şehri Osmanlı ve Urartu devletine ait birçok tarihi yapıyı da içinde barındırıyor.
ESKİ VAN ŞEHRİ, VAN GÖLÜ’NÜN DOĞU SAHİLİ KENARINDA KURULDU
Van Kalesi güneyinde yer alan, 1915 Ermeni isyanı ve Rus işgali sırasında yakılıp yıkılan günümüzde harabe halinde duran eski Van şehri, Van Gölü’nün doğu sahili kenarında kurulmuştur. Şehrin doğusu, kuzey-doğusu ve güneyi dağlarla çevrili olup kurulu olduğu alan büyük bir ovadır. Bu ova zaman zaman göl seviyesinden 200 metreye kadar yükselir. Bu yerleşim alanı, kuzeyde Akköprü Düzü, güneyde Şamranaltı Düzü, Kuzey-doğuda ise Sıhke Düzü diye birkaç kısma ayrılmaktadır.
VAN KALESİ
Van şehri, gölden yüksekliği 80 metre olan sarp kayalıklar üzerinde kurulmuş kalenin, güney yüzünde olup, iç içe iki dış surla çevrilmiştir. Bu dış surların çeşitli cephelerde kapısı ve üzerinde kuleleri bulunmaktaydı. Kalenin kuzey cephesinde iskân bulunmamaktadır. Kalenin göle bakan yamaçlarının altında Horhor Bahçeleri ve bu bahçelerin içinde şehrin büyük ölçüde su ihtiyacını karşılayan kaynaklar mevcuttu.
8.800 HÜCRE
Evliya Çelebi, Aşağı Kalede yani şehrin bulunduğu kısımda, 8.800 hücre bulunduğunu, bütün evlerinin kireç ve cibis ile sıvalı, ikişer kat, kârgir ve düzgün yapılı; bütün caddelerinin ise temiz, geniş ve kaldırımlı olduğunu beyan etmektedir.
OSMANLININ DOĞU’YA AÇILAN KAPISI
Van şehri Osmanlı Devleti’nin doğuya açılan kapısı hüviyetinde olup özellikle dış ticaret konusunda önemli bir merkezdi. İran-Van-Diyarbekir-Halep ve Batum-Erzurum-Van-Tebriz yollarının üzerinde bulunması, önemini bir kat daha artıyordu. 1664 yılında Van’ı ziyaret eden Jean-Babtiste Tavernier, Van’ın önemli bir alış-veriş merkezi ve ticaretin buradaki halk için bir gelenek olduğunu kaydetmektedir.
Eski Van şehri tarihi yapıları, görkemli Van Kalesi ve yakında hizmete açılacak olan 12 Km'lik Van Sahil Yolu, parkları, dinlenme eğlenme ve sosyal alanları ile cazibe merkezi olacak.