ŞEHRİVAN HABER: FATMA NUR POLATCAN-NECMETTİN DURSUN
Dünyada büyük bir sorun olan çevre kirliliği, özellikle son yıllarda kendisini daha şiddetli şekilde hissettiriyor. Her ne kadar bu sorulara bağlı olarak çözüm bulma çabası artsa da çevre sorunları çözülmek bir yana katlanarak artıyor. Çevre sorunlarının artmasında düzensiz kentleşme ve nüfus artışı da önemli rol oynarken, Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük illerinden biri olan Van’da da çevre sorunları giderek büyüyor. Kentin sanayileşmesi ve hızlı şehirleşme çevre kirliliğini arttırırken Van, Eşitsizlik Bülteni’nin son sayısında incelediği çevre kategorisinde de sınıfta kaldı. Özellikle son yıllarda çevre sorunları büyüyen Van; hava kirliliği, sahip olunan orman alanı, atık hizmeti verilen nüfus oranı ve gürültü kirliliğinde hak ettiği sonuçlara elde edemedi. İncelemeye göre, Eşitsizlik Bölgesi’nde bulunan Van halkı daha kirli bir havayı soluyor, daha az ormana sahip, kamu hizmetlerinden daha az faydalanabiliyor.
EŞİTSİZLİK BÜLTENİ ‘ÇEVRE’ KATEGORİSİNİ İNCELEDİ!
TÜİK’in geçtiğimiz yıllarda paylaştığı veriler ve bir dizi parametrelerin de dahil edilerek hazırlanan Eşitsizlik Bülteni, birçok farklı kurumdan aldığı güncel veriler ışığında Türkiye’deki bölgesel eşitsizliği inceledi. Eşitsizliği gözleyebilmek adına ağırlıklı olarak TÜİK’in düzenlediği “İllerde Yaşam Endeksi” çalışmasında kullandığı göstergelere odaklanan araştırma Van ve bölge illerinin içinde bulunduğu durumu net bir şekilde fotoğraflayan veriler ve göstergeler paylaştı.
EŞİTSİZLİK BÖLGESİ’NDE VAN DA BULUNUYOR…
Bu göstergeler; konut, çalışma hayatı, gelir ve servet, sağlık, eğitim, çevre, güvenlik, sivil katılım, altyapı hizmetlerine erişim, sosyal yaşam ve yaşam memnuniyeti olarak listelendi. Bültende TÜİK verilerinin yanı sıra hem Türkiye’de hem de dünyada resmi ve bağımsız veri kuruluşları tarafından üretilmiş verilerden de faydalanıyor. Eşitsizlik Bülteni’ndeki Eşitsizlik Bölgesi’nde 16 il yer alıyor ve bu iller arasında Van’da bulunuyor.
EŞİTSİZLİK BÖLGESİ’NİN ‘ÇEVRE’Sİ ARAŞTIRILDI!
Eşitsizlik Bülteni’nin son sayısında Çevre kategorisinde Türkiye’deki bölgesel eşitsizliği inceledi. Eşitsizlik Bülteni’ndeki ‘Çevre’ araştırmasında ‘hava kirliliği’, ‘kilometrekareye düşen orman alanı’, ‘atık hizmeti verilen nüfusun oranı’, ‘sokaktan gelen gürültü problemi yaşayanların oranı’ esas alındı.
VAN’DA HAVA KİRLİLİĞİ ÖZELLİKLE SON YILLARDA FAZLACA HİSSEDİLİYOR…
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), hava kirliliğinin halk sağlığı açısından en büyük çevresel risk olduğunu belirtirken, Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük kentlerinden biri olan Van’da da hava kirliliği özellikle son yıllarda fazlaca hissediliyor. Özellikle kış mevsiminin gelmesiyle bu sorun kendini iyiden iyiye hissettirirken, kış mevsiminde kullanılan kalitesiz kömürden dolayı temiz hava almak adeta imkansız hale geliyor.
SON 7 YILDA VAN’DA HAVA KİRLİLİĞİ HİÇ DEĞİŞMEDİ!
TÜİK’in “İllerde Yaşam Endeksi” çalışmasındaki göstergelerden biri partikül madde kirleticisi (PM10) değeri oldu. 2022 yılı için partikül madde kirleticisi değerlerinin Türkiye ortalaması yaklaşık 47,2’dir. Bu değer Van’ın da içerisinde bulunduğu Eşitsizlik Bölgesi için 62 iken, diğer 65 il için 46,2’dir. Hava kirliliği oranı en yüksek olan 10 ilin 5’i Eşitsizlik Bölgesi’nde yer alıyor. Dahası, Türkiye’de yaklaşık 340 hava izleme istasyonunun sadece 20’si, yani yüzde 6’dan azı Eşitsizlik Bölgesi’ndeki 16 şehirde. Bu noktada dikkat çekici bir veri de geçen 7 yıl içinde Türkiye’deki hava kirliliği azalırken Van’ın da içerisinde bulunduğu Eşitsizlik Bölgesi’nde neredeyse durumun hiç değişmemesi. Türkiye’de hava kirliliği PM10 cinsinden son 7 yılda yüzde 15 azalırken Eşitsizlik Bölgesi’nde sadece yüzde 3’lük bir iyileşme olduğu anlaşılıyor.
VAN’IN YEŞİLİ AZ, BETONU ÇOK!
İklim değişikliği, ağaç kesimleri, doğal afetler, kuraklık sebebiyle her yıl binlerce hektarlık ormanlık alan yok oluyor. Türkiye’nin orman yokluğu çeken illerinden biri olan Van’da bu sorun her geçen yıl katlanarak artıyor. Van’ın orman alanının yüzde 2 olurken, yeşil alan sorunu kendini hissettirmeye devam ediyor.
VAN’IN ORMAN ALANI ORTALAMASI DİĞER İLLERE GÖRE ÇOK DÜŞÜK!
Kilometrekareye düşen orman alanı en az olan 10 ilden 6’sı eşitsizlik bölgesinde yer alıyor. Türkiye ortalamasında kilometreye düşen orman alanı ortalama 30,7 iken bu veri Van’ın da içerisinde bulunduğu Eşitsizlik Bölgesi’nde ortalama 16,0, diğer 65 ilde ise 34,6. Van’ın da içinde yer aldığı Eşitsizlik Bölgesi illerindeki orman alanı ortalamasının, diğer 65 ildeki ortalamanın yarısından daha düşük olduğu görülüyor.
VAN’DA AZ KİŞİYE ATIK HİZMETİ VERİLİYOR!
2015 yılında TÜİK tarafından yapılan “İllerde Yaşam Endeksi” çalışmasındaki bir başka gösterge ‘atık hizmeti verilen nüfusun oranı.’ Bu oranın Türkiye ortalaması yüzde 78,7. Van’ın da içerisinde bulunduğu Eşitsizlik Bölgesi’ndeki illerde atık hizmeti verilen nüfus oranı ortalama olarak yüzde 67,5 iken, bu oran diğer kalan illerde yüzde 81,7. Atık hizmeti verilen nüfusun oranı büyükten küçüğe sıralandığında en düşük 10 il içerisinde 7 il eşitsizlik bölgesinde yer alıyor.
VAN’DA GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİNDEN SORUN YAŞAYANLAR DA ÇOK!
Hayatın her alanında karşılaşılan bir çevre kirliliği olan gürültü, Van’da da bireyler üzerinde olumsuz etkiye neden oluyor. Yapılan bu çalışmada Van’ın da içerisinde bulunduğu illerdeki vatandaşların diğer 65 ile göre, gürültüden dolayı daha çok sorun yaşadıkları ortaya çıkıyor. Sokaktan gelen gürültüden sorun yaşayanların oranı Türkiye’de ortalama yüzde 15,7 olarak ölçülmüş. Van’ın da içinde bulunduğu Eşitsizlik Bölgesi’ndeki illerde sokaktan gelen gürültüden sorun yaşayanların oranı yüzde 16,4 iken kalan 65 il için bu oran ortalama olarak yüzde 15,5.
