ŞEHRİVAN HABER: FATMA NUR POLATCAN-ŞABAN BEYAZSAÇ
Van’ın en işlek noktalarından biri olan İpekyolu ilçesindeki Cumhuriyet Caddesi 2022 yılında bir tez olarak çalışıldı. Van YYÜ Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Araştırma Görevlisi Asude Bolat tarafından yazılan ve caddeyi kamusal alan olarak ele alan tez geçtiğimiz günlerde İlhan Tekeli Şehircilik Kültürü Vakfı tarafından Yüksek Lisans Tez Teşvik Ödülüne layık görüldü. Ödüllü bir tez olarak dikkatleri çeken o tez hafta boyunca en çok konuşulan konulardan birisi olurken o tezin yazarı olan Bolat, tezi ve teze konu olan Cumhuriyet Caddesi’nin durumunu Şehrivan aracılığı ile paylaştı. Bolat ayrıca cadde ile ilgili önerilerini de paylaştı. Öte yandan tez ve yapılan değerlendirmelerle birlikte Van’ın uzun yıllardır yaşadığı kimlik sorunun kentin önemli kamusal alanlarında da hissedildiği gerçeği bir kez daha teyit edilmiş oldu
CUMHURİYET CADDESİ’Nİ KONU EDİP ÖDÜL ALAN O TEZİN MİMARI ŞEHRİVAN’A KONUŞTU
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Araştırma Görevlisi Asude Bolat, öğrencisi olduğu İstanbul Teknik Üniversitesi’nde 2022 yılında tamamladığı ‘Kentsel Açık Mekân Olarak Caddelerin Kalite Kriterleri Bağlamında Değerlendirilmesi ve Kavramsal Bir Model Önerisi: Van Cumhuriyet Caddesi’ adlı yüksek lisans tezi ile Prof. Dr. İlhan Tekeli Şehircilik Kültürü Vakfı tarafından Yüksek Lisans Tez Teşvik Ödülüne layık görüldü. Başvuran 78 tez içerisinden yüksek lisans kategorisinde teşvik ödülüne layık görülen tezde, cadde bir kentsel açık mekân olarak mimarlık ve kentsel tasarım disiplinleri kapsamında ‘mekânsal kalite kriterleri’ açısından değerlendirildi. Van’da taşıt sirkülasyonun yoğun şekilde hissedildiği Cumhuriyet Caddesi’nde ulaşımın rahatlaması amacıyla tezde çözüm önerilerine yer verilirken, Araştırma Görevlisi Asude Bolat tez konusu ile ilgili Şehrivan’a konuştu.
BOLAT ÇALIŞMASINDA KENTİ FARKLI YÖNLERİYLE ANALİZ ETTİ
Bolat, çalışmanın içeriğine değinerek, “Cumhuriyet sonrası Modern Van Kenti’nin ilk ve hâlâ kent merkezi olan Cumhuriyet Caddesi’nin Beşyol kavşağı ile Kazım Karabekir Bulvarı arasındaki 560 metrekarelik kısmı ve yakın çevresi çalışıldı. Yapılan tez çalışmasında, cadde bir kentsel açık mekân olarak mimarlık ve kentsel tasarım disiplinleri kapsamında ‘mekânsal kalite kriterleri’ açısından değerlendirildi. Cadde, 3 ana mekânsal kalite kriteri olan ‘mekân konforu, mekân kimliği ve mekânsal çekicilik’ kriterleri çerçevesinde 108 ayrı parametre ve 26 analiz ile detaylı bir şekilde analiz edildi” dedi.
İŞTE VARILAN O SONUÇLAR!
Caddenin kimlik kriterinin kötü olduğunun tespit edildiğini dile getiren Bolat, “Yapılan analizler sonucunda, caddenin konfor kriteri açısından kalite düzeyi kötü, çekicilik kriteri açısından çok kötü ve kimlik kriteri açısından çok kötü olduğu tespit edildi. Yapılan değerlendirmeler sonucunda caddenin konfor kriteri açısından kalite düzeyini düşüren en büyük niteliksel eksikliğin erişilebilirlik ve kentsel açık mekân elemanlarının eksikliği olduğu tespit edilmişken; caddenin çekicilik kriteri açısından kalite düzeyini düşüren en büyük niteliksel eksiklik ise algılanabilir ve biçimsel açıdan estetik olmaması gerek mekânsal gerekse işlevsel çeşitlilik sunmaması olduğu tespit edilmiştir” ifadelerini kullandı.
VAN’IN GERÇEKLİĞİ BİR KEZ DAHA BU ÇALIŞMA İLE ORTAYA ÇIKTI: CUMHURİYET CADDESİ’NİN KİMLİĞİ YOK!
Bolat, caddenin kimliksiz olduğunu belirterek, “Caddenin çekiciliğini düşüren bir diğer problem farklı davranış ve aktivitelere imkân verecek mekânsal biçimlenişlere sahip olmamasıdır. Caddenin kimlik kriteri açısından kalite düzeyini düşüren niteliksel eksiklikler ise yere özgü mimari ya da doğal değerlere sahip olmayışıdır. Bununla birlikte cadde, diğer caddelerden ya da kentin diğer kısımlarından ayrıştırılabilecek özgün bir forma sahip değildir. Gerek renk gerek malzeme, gerek biçim ve boyutta gerekse sahip olduğu mekân elemanlarında bir konsept ve kompozisyon bulunmamaktadır. Değerlendirmeler sonucunda Cumhuriyet Caddesi’nin, ne yazık ki diğer herhangi bir caddeden ayrıştırılamayacak kadar kimliksiz olduğu sonucu çıkarılmıştır” diye aktardı.
CADDENİN SIKIŞIKLIĞI DA ÇALIŞMAYA KONU OLDU!
Cumhuriyet Caddesi’nde tespit edilen problemleri aktaran Bolat, “Cumhuriyet Caddesi ile ilgili bu bahsettiğimiz analizleri yaptık ve problemleri analiz ettik. Bunlardan birincisi ulaşım problemi. Ulaşım problemi sadece motorlu taşıta yönelik problemler değil aynı zamanda yayaların erişebilirliği ile ilgili de problemler var. Özellikle Beşyol Kavşağı ve Cumhuriyet Caddesi çok ciddi sıkışıklığın olmasına sebep olan bir aks. Bunun sebebi oranın eski kent merkezi olması, orayı besleyen aksların olmaması. Bu da orada trafik sıkışıklığının olmasına neden oluyor. Orada ciddi şekilde bir erişebilirlik sorunu da var. Süreklilik yok. Yaya aksı yok. Buna yönelik de çalışmada çeşitli önerilerde bulunduk. Bunlardan birincisi Cumhuriyet Caddesi’nin kısmi yayalaştırılmasıydı. Daha önce yayalaştırılmak suretiyle trafiğe kapatılmış fakat bu çok işlememiş. Kısmi yayalaştırma caddenin tamamen ulaşıma kapatılmasındansa farklı ulaşım modları ile desteklenmesini içeriyor. Bunlardan bir tanesi hafif raylı sistem. Bir tanesi toplu taşıma aksı, bir tanesi bisikletle ulaşım ve yaya ulaşımı” dedi.
CADDE BU HALDEN NASIL KURTULUR?
Tezde yer alan çözüm önerilerini dile getiren Bolat, “Cumhuriyet Caddesi hâlihazırda bir kent merkezi olduğu için kentin kalbi olarak nitelendiriliyor. Doğal olarak insanların orayı sadece bir yerden bir yere gitmek için kullandığı bir aks değil insanların orada var olmasını istiyoruz. Fakat motorlu taşıtlar oraya girdiğinde insanlar o mekânı sadece yol olarak görüyor. Beşyol Kavşağı’nın altında bir yer altı otoparkı önerdik. Bu öneriler hem çevreci hem ekonomik. Böyle olduğu için de yapılabilir testleri daha fazla. Biz oranın motorlu taşıttan arındırılmasını istiyoruz. Van ovası topoğrafik olarak hem bisikletli ulaşım için hem de hafif raylı sistem için oldukça uygun. Van’da bisiklet kullanan çok insan var. Biz de bu yüzden Cumhuriyet Caddesi’ne bisiklet aksı önerdik. Bu bisiklet raksının bir rota tanımlaması gerekiyor. Bu yüzden İkinisan Caddesi’nden Cumhuriyet Caddesi’ne, Cumhuriyet Caddesi’nden Akköprü Deresi kenarından Van Gölü’ne uzanan bir bisiklet rotası önerdik. Yine hafif raylı sistemi Akköprü’den İkinisan Kavşağı’na kadar olan kısımda önerdik. Hafif raylı sistem tek yönlü olarak gel-git yapacak. Bu önerdiğimiz ulaşım modlarının tamamı 24 metre genişliğindeki Cumhuriyet Caddesi’nde rahatlıkla yapıyoruz” diye konuştu.
TEZ KENT İÇİN BİR MEYDAN DA ÖNERİYOR
Bolat, Beşyol’daki trafik için çözüm önerilerini de aktararak, “Beşyol Kavşağı’nın yayalaştırılmasını önerdik. Cumhuriyet Caddesi’nin çalıştığımız kısmı modern Van kentinin ilk kent merkezi. Doğal olarak tarihi bir belleğe sahip burası. Van için bir marka değeri taşıyan bir yer bulunmuyor. Beşyol Kavşağı bir meydan oluşturulabilecek nitelikte bir alan. Dolayısıyla Beşyol Kavşağı’nın tamamen yayalaştırılarak bir meydana çevrilmesini önerdik. Beşyol’da çok ciddi bir trafik sıkıntısı var. Hz. Ömer Camisi ve yanındaki parkı da barındıran büyük bir meydan projesi önerdik. Oradaki yolları da yerin altına almak istiyoruz. Oradaki taşıt sirkülasyonunu ancak yerin altına alarak çözebiliriz. Bu şekilde insanlar orayı daha aktif şekilde kullanabilirler. Meydan bir kimlik olacak” dedi.
“CUMHURİYET CADDESİ HERKESİN KULLANDIĞI BİR MEKÂN OLACAK”
Bolat, önerilerle Cumhuriyet Caddesi’ni daha canlı bir yer haline getirmeyi planladıklarını belirterek, “Yaptığımız çalışma sadece ulaşıma özgü değil fakat orası netice olarak ulaşım aksı olarak kullanılıyor. Bizim ulaşım işlevini tamamen bitirmiyoruz. Sadece dönüştürüyoruz. Orası için önerdiğimiz ulaşım modları ile engelliler, yaşlılar da oraya gelebilir. Önerilerimizle burayı daha canlı bir yer haline getirmeyi planlıyoruz. Orası daha aktif bir mekân olacak. Herkesin kullandığı bir mekân olacak. Bunların yapılabilmesi için mevcut durumun tamamen değiştirilmesi gerekiyor” dedi.
