Dünya Bankası, Ortadoğu'daki gerilimin ciddi bir şekilde tırmanmasının petrolün varil fiyatını 100 doların üzerine çıkaracağını ve küresel enflasyonda son dönemde görülen düşüşü tersine çevireceğini açıkladı. ABD başkenti Washington merkezli Dünya Bankası, son emtia piyasaları raporunu yayınladı. Raporda emtia fiyatlarındaki son düşüşün İran ve İsrail'in son füze saldırılarından sonra durduğunu ve bunun da merkez bankaları için faiz oranı kararlarını zorlaştırdığını açıkladı.
Ancak kurum, bu yıl ham petrol fiyatlarının varil başına ortalama 84 dolar olacağı yönündeki tahmininin Ortadoğu’daki krizin kötüleşmesi durumunda fazla iyimser kalacağını da raporuna ekledi. Ortadoğu'da geniş çaplı bir savaş korkusu, şimdiden petrol fiyatlarının yükselmesine ve sürücülerin yakıt maliyetlerinin artmasına neden oldu. Brent tipi ham petrolün varili 87 dolardan (2 bin 824 TL) işlem görürken İngiltere'de kurşunsuz benzinin litresi 1.50 sterlinden satılıyor. Türkiye'de ise ortalama 45 liradan satılıyor. Öte yandan en son motorinin litresine 25 Nisan 1,17 lira indirim geldi. İndirim pompa fiyatlarına yansıdı. Benzin fiyatlarında ise herhangi bir değişiklik olmadı.
Dünya Bankası'nın son emtia piyasaları raporunda şu ifadeler kullanıldı:
"Çatışmayla bağlantılı ılımlı bir arz kesintisi bu yıl ortalama Brent petrol fiyatını varil başına 92 dolara (2 bin 986 TL) yükseltebilir. Daha ciddi bir kesinti ise petrol fiyatlarının varil başına 100 doları (3 bin 250 TL) aşmasına ve 2024 yılında küresel enflasyonun yaklaşık yüzde bir puan artmasına neden olabilir." 2022 ortası ile 2023 ortası arasında küresel emtia fiyatları yaklaşık yüzde 40 oranında düşmüş ve bu, bu dönemde küresel enflasyondaki yüzde iki düşüşün arkasındaki itici güç olmuştu. Dünya Bankası, 2023 ortasından bu yana emtia fiyatlarının aslında değişmediğini kaydetti. Finansal piyasalar, beklenenden daha yüksek seyreden enflasyon karşısında bu yılki faiz indirimlerinin ölçeğine ilişkin beklentilerini şimdiden azalttı.
”BÜYÜK BİR ENERJİ ŞOKU KAPIDA…”
Dünya Bankası baş ekonomisti Indermit Gill şu sözlerle uyarılarda bulundu: "Küresel enflasyon yenilmezliğini sürdürüyor. Dezenflasyon için kilit bir güç olan düşen emtia fiyatları bir duvara çarptı. Bu da faiz oranlarının bu yıl ve önümüzdeki yıl beklenenden daha yüksek kalacağı anlamına geliyor. Dünya hassas bir dönemden geçiyor. Büyük bir enerji şoku kapıda, bu durum son iki yılda enflasyonun düşürülmesinde kaydedilen ilerlemeyi baltalayabilir."
DOĞALGAZ, GÜBRE VE GIDA FİYATLARI DA ARTABİLİR
Dünya Bankası, Ortadoğu'daki çatışmaların tırmanmasının doğalgaz, gübre ve gıda fiyatlarını artırabileceğini söyledi. Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatının beşte biri Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor ve arzın kesintiye uğraması halinde, üretimi LNG'ye dayanan gübre fiyatları önemli ölçüde artacağı için gıda fiyatlarını artırıcı etkisi olacaktır.
KRİZ DERİNLEŞMEZSE FİYATLAR DÜŞÜŞ SEYRİNDE
Krizin derinleşmeyeceği varsayımıyla, Banka'nın temel tahmini, gıda fiyatlarının 2024 yılında yüzde 6, 2025 yılında ise yüzde 4 oranında düşeceği yönünde oldu. Gübre fiyatlarının ise 2024 yılında yüzde 22, 2025 yılında ise yüzde 6 oranında düşmesi bekleniyor.
METAL FİYATLARI ARTIŞTA
Dünya Bankası, yeşil teknolojilere yapılan yatırımlardaki artışın, küresel temiz enerji geçişi için kritik olan kilit metallerin fiyatlarını yükselttiğini söyledi. Elektrik şebekesi altyapısı ve elektrikli araçlar için gerekli olan bakır fiyatları nisan ayında son iki yılın en yüksek seviyesine çıktı ve 2025 yılında istikrar kazanmadan önce 2024 yılında yüzde 5 artması bekleniyor.
Alüminyum fiyatlarının 2024 yılında yüzde 2, 2025 yılında ise yüzde 4 oranında artması ve özellikle elektrikli araçlar, güneş panelleri ve diğer yenilenebilir enerji altyapısı üretimiyle desteklenmesi öngörülüyor.
