Son dönemlerde ekonomik verilerde Türkiye’nin en son sıralarda yer almaya başlayan ve birçok sıralamada sonlarda yer alan Van olumsuz sıralamalarla gündeme gelmeye devam ediyor. En yoksul, en düşük gelirli, yaşam koşullarının en zor, birçok alanda fiyatların en yüksek olduğu iller arasında yer alan Van’ın bu sıkıntıları yaşamla ilgili önemli bir alana daha yansıdı. Apartman, site, rezidans gibi yaşam alanlarının yöneticilerine dijital asistanlık yapan yönetim yazılımı Apsiyon tarafından yayımlanan verilere göre Van, yüzde 98,72 ile Türkiye’de aidat tahsilat skorunun en yüksek olduğu şehir oldu. Konut fiyatlarında ve kiralarda Türkiye’nin mega kentleri ile yarışan Van’ın aylık apartman/site gideri ödemede sıkıntı yaşayan iller sıralamasında 1. sırada yer aldı.
KONUT SAHİBİ OLMANIN ZORLUĞU, KİRANIN YÜKSEKLİĞİ DERKEN ÜLKENİN YENİ SORUNU AİDAT OLDU
İki yıldan bu yana yaşamı olumsuz etkileyen enflasyon ve yükselen maliyetler konut sektöründe yalnızca konut fiyatlarını ve kiraları değil, aidatları da etkiledi. Aralarında Van’ın da yer aldığı onlarca ilde konut almak, kiralık ev bulmak adeta imkânsız hale geldi. Kiralık evde oturmanın bile lüks haline geldiği bu süreçte Türkiye genelindeki tüm kentlerde apartman, site, rezidans gibi yaşam alanlarının yöneticilerine dijital asistanlık yapan, yönetim yazılımı Apsiyon tarafından yayınlanan veriler sürecin geldiği noktayı bir kez daha gözler önüne serdi. Isıtma, soğutma ve demirbaş gibi kalemlerin dahil edildiği durumda apartman ve site aidatlarının 2022’de, bir önceki yıla kıyasla yüzde 97 oranında arttığını gösteren çalışmada Türkiye’nin en çok aidat ödeyen illeri de belli oldu.
VAN AİDATINI ÖDEYEMİYOR!
Ülke genelinde 22 binden fazla apartman ve site, 1.5 milyonun üzerinde konut ve 3,5 milyondan fazla kişi tarafından kullanılan araştırmaya göre; daire başı aidat ortalaması en yüksek il, 2 bin 607 TL ile Muğla oldu. Muğla’yı; 2 bin 483 TL ile İstanbul, bin 743 TL ile Ankara, bin 512 TL ile İzmir ve bin 456 TL ile Gaziantep izledi. Daire başına en düşük aidat ortalamasına sahip il ise 228 TL ile Kırklareli oldu. Onu; 309 TL ile Düzce, 316 TL ile Aksaray, 354 TL ile Uşak ve 375 TL ile Kayseri takip etti. Öte yandan bu çalışmada Van ise çok çarpıcı bir alanda yer aldı. Apsiyon’un bir yıllık verilerden oluşturduğu rapor, konut piyasasının yönetim boyutuna ışık tuttu. Verilere göre, Türkiye’de aidat tahsilat skoru en yüksek 5 şehir; yüzde 98,72 ile Van, yüzde 97,96 ile Kırşehir, yüzde 97,92 ile Kastamonu, yüzde 97,74 ile Giresun ve yüzde 97,58 ile Çanakkale oldu. Yani Van, aidatı gecikmeye düşen, ödeme sıkıntısı çeken illerin başını çekti.
PROFESYONEL YÖNETİM FİRMASI AÇIKLADI: VAN NEDEN SONLARDA?
Bu istatistikler Van ile ilgili yeni bir tartışma yaşatırken Şehrivan’ın görüşlerine başvurduğu, Van’ın en önemli profesyonel yönetim firmalardan birisi olan Meda Profesyonel Site/Apartman Yöneticiliğiadlı firma yetkilileri bu sıralama ile ilgili konuştu. Şehrivan’ın soruları cevaplayan yetkili isimler kentteki bu durumu profesyonel yönetimlerin olmadığı geleneksel ödeme sistemine dayanan sistemlere bağladı. Uzmanlar konuyla ilgili olarak; “Van’da aidatların ödenmemesinin en büyük sebebi insanların bu anlamda doğru bir tutum sergilemeyeşi ve yönetim sisteminin hala büyük oranda geleneksel yöntemlerle yapılıyor olmasıdır. Van’da yüzde 70-80’i şahıslar tarafından yönetiliyor. Binalar şirketler tarafından yönetilmiyor. En basitinden yönetim işinin temelini oluşturan aidat toplama işi zor oluyor. Zorluk çektiği noktada tıkanan yöneticiler de harcama yapamıyor. Yöneticiler de komşusu, eşi dostu olunca ödeme yapmayanları icraya veremiyor, yasaş işlem yapamıyor. Böyle olunca da sorun oluyor.”
“PROFESYONEL YÖNETİMLERİN OLMAYIŞI AİDAT ÖDEME SORUNUNU ARTIYOR”
“Profesyonel bina yönetim şirketlerini var olduğunu yeni yeni öğrenen vatandaşlarımız artık bu anlamda bir yönetim tercih ediyor. Aidatı vermeme gibi bir kabiliyet var maalesef kentimizde. Bu henüz yeni yeni bir alışkanlığa dönüşmeye başladı. Yani yönetim profesyonel olmayınca aidat, personel SGK primi, tazminatı gibi hususlara ciddiyet ve özen göstermiyor. Bu da aidatın toplanma oranını çok düşük olmasına neden oluyor. Elbette ki bilinçli insanlar da var. 100-150 dairede profesyonel firmalarla yönetilince ödemeyen insan sayısı bir elin parmakları geçmiyor. Ama geleneksel yöntemlerle olunca bu noktada sıkıntılar yaşanıyor. Profesyonel şirketlerde hukuki yöntemler var, işler profesyonel yürüyor ve bu nedenle de sıkıntı yaşanıyor. Yavaş yavaş şirketlerle çalışma süreci başlayınca da bu sorunlar düşüyor ve ödeme sorunları minimuma iniyor. Biz daha önce geleneksel yöntemlerle yönetilen bir sitede kısa süre önce bir yönetim devraldık. Aidatlar yüksek olmasına rağmen bu işi toparlayıp 8 ayda sıkıntıları bitirdik. Aidat ödemeyen isimler ise kısa sürede aidat ödemeye başladı.”
“YÜKSELİŞİN SEBEBİ YÖNETİMLER DEĞİL”
Öte yandan yönetim giderlerindeki yükseliş ile ilgili de konuşan MEDA Bina Yöneticiliği yetkilis konuyla ilgili olarak; “Yükselişler ile ilgili de şunu söylemek gerekiyor. Aidatlardaki temel giderlerden birisi çalışanlar. Burada da asgari maaş ve asgari ödemeler yapılıyor. Bu ücrete gelen zamlar bile başlı başına bir artış yaşatıyor. Bu süreçte zaten asgari ücret altında çalıştırmak da mümkün değil. Bir de şu var, eskiden kapıcı olarak çalışmaya büyük rağbet varken artık insanlar bu işi yapmıyor. Kimse asgari ücret ile bu işi bile yapmıyor. Bunun dışında asansör giderleri, temizlik malzeme giderleri gibi ortak giderler bile büyük bir artış yaşanmasına sebep oluyor. Sadece bu temel giderler bile aidatların ciddi seviyelere çıkmasına sebep oluyor. Daha kısa süre önce bile sadece asansör bakımlarına bile en az yüzde 100-110 zam geldi. Bu artışlardaki sebepler siteleri yönetenler ya da firmalar değil. Tüm kalemlerdeki ürünlerdeki artışlar buna sebep oluyor.”
ÖZDEK: VAN’DAKİ BU DURUMU PLANSIZLIK VE ORANTISIZLIĞA BAĞLADI
Özdek, Van’ın Türkiye’de aidat tahsilat skorunun en yüksek olduğu il olmasını değerlendirerek, “Van, yüzde 98,72 ile aidat tahsilat skorunun en yüksek olduğu il oldu. Van’ın aidat tahsilat skorunun bu kadar yüksek oluşu bizi çok üzmüştür. Gelir dağılımına baktığımızda Van Türkiye’de en sonda yer almaktadır. Van bu raporda da bir fiyaskoyu yaşamıştır. Van kan kaybeden bir şehir haline gelmiştir. Van her anlamda yükselmesi gereken bir ilken maalesef son yıllarda her anlamda gerilemiştir. Van’da geçen sene aidat giderlerinin bu kadar yüksek olması, hatta Türkiye genelinde aidat tahsilat skorunun en yüksek olmasının nedeni burada orantısız ve plansız bir mekanizmanın olmasından kaynaklanmaktadır” ifadelerini kullandı.
“HER ALANDAKİ YÜKSELİŞLER AİDATLARA DA YANSIDI”
Özdek, aidat tahsilatlarındaki durum ile ilgili olarak ayrıca, “Toplu yaşamlarda her zaman aidat ve giderler söz konusudur. Aidatların yüksek olmasının nedeni son zamanlarda asgari ücretin artması. Asgari ücretin artmasıyla birlikte aidat giderleri de maalesef yükseldi. Toplu yaşamlarda genelde bu aidat giderleri yıl yıl ve mesken olarak değişmektedir. Aidat giderlerinin tamamı bir plan çerçevesinde meydana gelmektedir. Bizim bölgemizde plansız bir aidat gideri ile karşı karşıya kalmaktayız” dedi. Özdek ayrıca, “Van’da plansız bir işleyiş var. Plansız işlerde de aksi durumla karşı karşıya kalırsınız. Dolayısıyla Van gelir-gider düzensizliği yaşamaktadır. Van’da aidat tahsilat skorunun bu kadar yüksek olmasının bir nedeni de plansız eylemler, plansız harcamalardır.” diye aktardı