Kentlerin değerlerini tescilleyip sahiplendiği, yöresel ürünlerini coğrafi işaretleri ile illerle resmileştirdiği bir dönemde Van’da patent yarışında yerini aldı. Gastronomi turizminin ülkenin önemli değeri olduğu bir süreçte Van yöresel ürünleri ile bir bir marka olma yolunda emin adımlarla ilerliyor. Van TSO lokomotif olmaya devam ederken kentin değerleri tescilleniyor.
Türkiye’de gastronomi alanında ülkenin dört bir yanındaki markalar ve illere özel ürünler için tescil rekabeti hız kesmeden devam ediyor. Gazintep, Kayseri gibi illerin önemli gastronomi kentleri olarak ön plana çıktığı bir süreçte Van’da değerlerini bir bir sahiplenip tescilletmeye devam ediyor. Van TSO’nun sahiplendiği tesil sürecinde Van Kahvaltısı, Murtuğa, Keledoş’tan sonra bu kez de Savatlı Gümüş İşlemeciliği tescillenerek, resmi olarak Van ile özdeşleştirilen ürünler arasında yerini almış oldu. Tescil ile birlikte Coğrafi İşaretli Yöresel ürünlerin de gündemden düşmediği bir süreçte kentin tescil bekleyen bir çok ürünü için de seferberlik başlarken, Van TSO Başkanı Takva süreci değerlendirdi. Takva: “Van Ticaret ve Sanayi Odası olarak son bir yıldır yaptığımız başvuruların sonuçlarını yavaş yavaş alamaya başladık. Başta ‘Murtuğa’ ve yöresel yemeğimiz ‘Keledoş’ olmak üzere birkaç gün içerisinde de ‘Van Savatlı Gümüş İşlemeciliği’ sanatının tescillenmesi konusunda Türk Patent Enstitüsünce bir süreç yaşadık” dedi.
MARKALAŞMA SÜRECİ BAŞLADI
Marka şehirler için büyük önem taşıyan tescil belgesi, Van’da son zamanlarda sayısı arttı. Daha önce Van Kahvaltısı için başlatılan tescil çalışması daha sonra kahvaltı ürünlerinin tek tek tescillenmesi ile devam etti. Sürecin devam ettiği şu sıralarda Van’a özgü, “Van Savatlı Gümüş İşlemeciliği” de tescillendi. Tarihte yaklaşık 2 bin 800 yıllık geçmişi olan Savatlı Gümüş İşlemeciliği Van’ın tanıtımı, Van’a turist çekmek için önem taşıyor. Tescil ile ilgili konuşan Van TSO Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, “Yaklaşık 4 yıldır özellikle ilimizin ve bölgemiz değerlerinin kayıt altına alınarak tescillenmesi konusunda yoğun bir çaba içerisinde çalışmalarımızı yürütüyoruz. Van Ticaret ve Sanayi Odası olarak son bir yıldır yaptığımız başvuruların sonuçlarını yavaş yavaş alamaya başladık.” Dedi.
ÖNCE KAHVALTI TESCİLLENDİ
Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO), kent ile özdeşleşen kahvaltının tescillenmesi ve standardının belirlenmesi amacıyla müracaat ettiği Türk Patent Enstitüsü'nden (TPE) "Van Kahvaltısı Marka Tescil Belgesi" alındı. Oda tescil belgesine ilk olarak Van kahvaltısı ile başladı. Bölgede yetişen kokulu bitkilerin karışımıyla yapılan "otlu peynir", un, tereyağı ve yumurtanın karışımıyla oluşan "murtuğa" ve tereyağında kavrulan öğütülmüş buğdayla elde edilen "kavut" gibi 20 çeşit ürünün yer aldığı Van kahvaltısı, TPE'nin verdiği belgeyle kentin marka değeri oldu.
KAHVALTI TEK TEK TESCİLLENECEK
Van Kahvaltısının tescillenmesinin ardından kahvaltıda bulunan ve Van’a özgü olan ürünlerin tek tek tescillenmesi kararı alındı. Bu kapsamda yapılan çalışmalar ile birlikte ilk olarak un, tereyağı ve yumurtanın karışımından yapılan murtuğanın tescillenmesi kararı alındı. Yapılan çalışmalar sonucunda murtuğa da tescillenerek kayıt altına alındı.
KELEDOŞ SADECE VAN’A AİT
Van mutfağının lezzetli yemeklerinden Keledoş’ta yapılan çalımalar kapsamında resmi olarak koruma altına alındı. Van Ticaret ve Sanayi Odası'nın Keledoş yemeği için 15 Ağustos 2017 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu'na yaptığı başvuruyu değerlendiren Coğrafi İşaretler Dairesi Başkanlığı 229 sayı ile Keledoş yemeğinin Van'a ait olduğunu resmen tescilledi. Türk Patent ve Marka Kurumu 8 Kasım 2017 tarihli "Van Keledoşu" Coğrafi İşaret Tescil Belgesi'ni resmi yazıyla Van TSO'ya gönderdi.
TÜRK PATENTİ TESCİLLEDİ
Van’a gelen ziyaretçilerin en beğendikleri hediyelik eşyalar arasında olan “Savatlı Gümüş İşlemeciliği” Türk Patent ve Marka Kurumunca onaylanarak koruma altına alındı. Osmanlı Devleti zamanında 150 yıl kadar altın çağını yaşayan savatlı gümüş işlemeciliği, Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) tarafından yapılan coğrafi işaret tescil belgesi başvurusu ile Türk Patent ve Marka Kurumunca onaylandı.
TAKVA: YOĞUN ÇABA İÇİNDEYİZ
Van Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, son bir yıldır coğrafi işaret tescil belgesi başvurularının sonuçlarını almaya başladıklarını belirtti. Van’ın meşhur lezzetlerinden olan ‘Murtuğa’ ve ‘Keledoş’tan sonra savatlı gümüş işlemeciliğinin de tescillendiğini ifade eden Başkan Takva, “Yaklaşık 4 yıldır özellikle ilimizin ve bölgemiz değerlerinin kayıt altına alınarak tescillenmesi konusunda yoğun bir çaba içerisinde çalışmalarımızı yürütüyoruz. Van Ticaret ve Sanayi Odası olarak son bir yıldır yaptığımız başvuruların sonuçlarını yavaş yavaş alamaya başladık. Başta ‘Murtuğa’ ve yöresel yemeğimiz ‘Keledoş’ olmak üzere birkaç gün içerisinde de ‘Van Savatlı Gümüş İşlemeciliği’ sanatının tescillenmesi konusunda Türk Patent Enstitüsünce bir süreç yaşadık” dedi.
“SORUMLULUK BİLİNCİYLE GERÇEKLEŞTİRDİK”
Kendileri için oldukça keyifli ve mutluluk verici bir süreç olduğunu ifade eden Takva, “Van savatlı gümüş işlemeciliği binlerce yıldır ilimizde ve bölgemizde yoğun bir şekilde kullanılan bir sanat ve meslek dalı olarak ön plana çıkıyordu. Bunu tescillemek ve kayıt altına alarak gerekli denetim süreçlerini kontrol altında tutmak için meslek odalarının böyle bir sorumluluğu olduğu bilinciyle bu süreci gerçekleştirdik” diye konuştu.
TAKVA: ÖNEMLİ BİR İŞ YAPTIK
Van TSO’nun hem kendi kültürel değerlerine hem de yöresel ürünlerine sahip çıkma konusunda örnek bir başarıya imza attığının altını çizen Takva, sözlerini şöyle sürdürdü: “Dünyanın en kalabalık kahvaltı sofrası denemesiyle Guinness Rekorlar Kitabına girmeyi başarmış bir meslek odasıyız. Yaklaşık 10’na yakın ürünümüzü tescillemek üzere Türk Patent Enstitüsüne başvurmuş bulunuyoruz. Bunların 3 tanesi sonuçlandı. 7 tanesi ise şu an ilan aşamasında ve araştırma süreçleri devam ediyor. 2016 yılında da diğer ürünlerimiz olan savatlı gümüş, murtuğa, keledoş, kavut, sengeser, ayran aşı, otlu peynir, Kürt köftesi, tuzlu balık ile ilgili çalışmalar yapıldı. Şu an bunların bir kısmı ilan aşamasında, bir kısmı ise başvuru aşamasındadır. Süreç devam ediyor. Oldukça önemli bir iş yaptığımızı düşünüyoruz.”
BİNİCİ: URARTU MOTİFİ KULLANIYORUZ
İkinci kuşak baba mesleğini icra eden savat ustası Erdal Binici ise, savatın kurşun, gümüş, bakır ve kükürt madenlerinin bir araya getirilmesiyle oluşan siyah renkli bir karışım olduğunu söyledi. Binici, “Savat; üç metal, bir ametalden oluşan bir alaşımla elde edilen bir karışımdır. Savat, gümüşe dünya üzerinde en güzel süsü veren bir işçiliktir. Burada savat için genellikle Urartu motiflerini kullanıyoruz. Aynı zamanda eski Van, Selçuklu ve Osmanlı motiflerini de kullanıyoruz. Savat atölyelerine bakıldığı zaman, bunu Van’da yapanlar vardır. Ancak bizim kapasitemizde dünyanın hiçbir yerinde yoktur ve bu konuda da iddialıyız. Bunu Van’da yapanlar da genellikle döküm yapar, el işçiliğini fazla yapan kimse yoktur. Hele ki kalem atmak sıradan bir iş değildir” şeklinde konuştu.
“TÜM DÜNYAYA TANITMAMIZ GEREKİYOR”
Savat sanatını tüm dünyaya tanıtmak gerektiğini sözlerine ekleyen Binici, şunları kaydetti: “Savatlı gümüş işlemeciliğinin tescil edilmesi süper bir şey oldu. Bunun daha önceden olması gerekiyordu ve bugüne kadar olmaması yanlıştı. Bizim bunu burada bırakmamamız gerekiyor. Bu sadece Van ile sınırlı tutulmamalı, tüm dünyaya tanıtılmalıdır. Savatı tüm dünyaya tanıtmamız gerekiyor ki Van’a ait olduğunu tüm dünya bilsin. O durumda hem Van’ın ekonomisine katkı sağlanmış olacak hem de iş gücü artacaktır.”
SAVAT NEDİR?
Savat; kurşun, gümüş, bakır ve kükürt madenlerinin bir araya getirilmesiyle oluşan siyah renkli bir karışım olup, Arapça “kara” anlamına gelen “esvad” kelimesinden gelmektedir. Kelimenin asıl adı “sevad” olup, zamanla “savat” olarak değişmiştir. Savatlı gümüş işlemeciliği ise savat adı verilen bu karışımın gümüş üzerine sürüldüğü, bir diğer ifadeyle sıvandığı ve bir dizi işlemin gerçekleştirildiği bir el sanatıdır. Savat işlemeciliği, sigara ağızlıklarında, tütün tabakalarında, at eyerlerinde, tespihlerde ve takılarda kullanılmıştır. (İHA - ŞEHRİVAN)
