Van’ın en büyük sorunları tartışılırken her seferinde gündemin son maddesi olarak tartışmaya konu olan Van’ın su ve atık su sıkıntısı bu kez de Kent Konseyi’nin gündem maddesiydi. Atık ve içme suyunun masaya yatırıldığı Kent Konseyi’nin aylık toplantısında Van’ın suyunun suyu çıktığı bir kez daha anlaşılmış oldu.
Van Kent Konseyi, Van’ın atık ve içme sularının durumunu görüştü. Kent Konseyi toplantı salonunda yapılan toplantıda Van’ın atık ve içme sularının durumu masaya yatırılarak, sorunların çözümü için görüş ve öneriler alındı. Toplantıda konuşan Van Halk Sağlığı İl Müdürlüğü’nden Çevre Mühendisi Rıdvan Çiftçi, kentin birçok noktasında sondaj sularının olduğunu dile getirerek, sularda yüksek oranda arsenik olduğunu ifade etti. Arsenik yönetmeliklerine aykırı değerlerle karşı karşıya kaldıklarını söyleyen Çiftçi, “Yönetmeliğe göre 10’un üzerinde olmaması gereken değerler burada 40 ve 50’ın üzerinde. Arıtımda dönem dönem problemler yaşanıyor. İlaçlar olmadığı için problem daha da artıyor.” Dedi.
Kent her ay yaptığı toplantılarda önemli kararlar alarak çözüm önerilerinde bulunuyor. Konsey Başkanı Ümit Keser’in başkanlık yaptığı toplantıya Van Su ve Kanalizasyon İdaresi’nden içme Suları Daire Başkanı Murat Acar, Atık Suları Daire Başkanı Murat Aslan, Halk Sağlığı İl Müdürlüğünden Çevre Mühendisi Rıdvan Çifti ve Van Büyükşehir Kent Konseyi Yürütme Kurulu üyeleri katıldı. Toplantıda ilk olarak konuşan Van Büyükşehir Kent Konseyi Başkanı Ümit Keser, Van Gölü’nün yüksek oranda kirlendiğine dair haberlerin geldiğini belirterek, içme ve atık sularının durumunu görüşmek için belediye ve kamu kurumlarından bilgi almak için toplandıklarını dile getirdi.
KESER: ELDE SADECE VAN GÖLÜ’NÜN KİRLENMESİ KALDI
Keser, “Sorunların çözümü için ne yapılabilir, çözümler nelerdir gibi konularında kamuoyu oluşturarak, bir kentte halkın sağlık sorunlarının yaşandığı konuyu çözmekte çok önemli bir konu, önemli bir başlık. Bu anlamda içme ve atık sularının durumunu görüşmek üzere VASKİ genel müdürlüğünden içme sularını görüşmek üzere Murat Acar aramızda. Bizler her zaman her yerde ve her toplantıda ‘Ya bu gölün durumu ne olacak’ diye başlıyoruz. Bundan 10 yıl öncede gölün kirliliği ile ilgili yapılan en büyük çalışma arıtma tesisinin iyileştirilmesine dönük çalışmalardı. Ne hikmetse hiçbir sonuca ulaşılmadı. Sonuç da elde sadece Van Gölü’nün kirlenmesi kaldı. Sorunu tamamen çözmek için bu konuda asıl aktörlerin çalışma yürütüp sonuç elde etmesi gerekiyor. Ancak her zaman en son planda kalan suların sorunu oluyor.” Dedi.
ÇİFTÇİ: SONDAJLAR VAN’IN BAŞINA BELA OLDU
Toplantıda içme sularının yarattığı sorunları anlatan Van Halk Sağlığı İl Müdürlüğü’nden Çevre Mühendisi Rıdvan Çiftçi, “Arkadaşlar sularla ilgili bazı şeyler sordu. Halk sağlığı, merkez 3 ilçemizde düzenli olarak denetimler yapılıyor ve normal rutin işlemler gerçekleştiriyor. Halk Sağlığı Müdürlüğü’nün bunun için bir internet sitesi de var. Bu internet sitesi sayesinde kentin bir bölgesinde sularda bir sorun olduğu zaman kırmızı alarm oluyor ve bizde bu şekilde hemen o alana müdahale ediyoruz. Bunu Halk Sağlığı Müdürlüğü’nün sitesinden çok rahat takip edilebilirsiniz. Hangi bölgede salgın olduğu hakkında hemen elimize bilgiler geliyor ve müdahale ediliyor. Halkta bu sorunları site üzerinden takip edebiliyor. Sular çamurlu akması konusu ise kesinlikle doğrudur ve bu sondaj sularıdır. Arkadaşımızın bahsettiği bölge yani Musa Anter Parkı’nın orada bulunan sondaj çok fazla çalıştığı zaman altta ki çamuru da kaldırır ve getirir. Biz yıllardır sondajların Van’ın başına bela olduğunu ve kapatılması gerektiğini söylüyoruz. Belediye bununla ilgili çalışmalar yaptı. Yeni bir su isale hattı getirdi. Bu su ne zaman tam anlamıyla kentte dağıtılırsa bu şikâyetler daha da azalacak. Şebeke hatlarında da bildiğiniz gibi sorunlar var. Özellikle klor konusunda sorunlar yaşanıyor. Biz yeni irsale hattımızı tam anlamıyla oturttuğumuz zaman bu klor sorunu da çözülecektir. Şu anda sularda gördüğümüz 0,6 ve 0,7 civarındaki klor 0,1’e indirilecek.” Şeklinde konuştu.
ÇİFTÇİ: SULARDA YÜKSEK DERECEDE ARSENİK VAR
Van’da daha birçok noktada sondaj sularının olduğunu dile getiren Çiftçi, “Bu anlamda çok yüksek derecede arsenik sular var. Eskiye oranla elbette ki çok yüksek değil. Eskiden yüzde 30 oranında olan arsenik oranı biraz azalsa da sonuç itibariyle arsenik yönetmeliklere aykırı değerlerle karşımıza çıkıyor. Normal şartlarda ve insani yönetmeliğe göre 10’un üzerinde olmaması gereken oranlar burada 50 ve 40’ın üzerinde olan sondajlarımız var. Arıtımda dönem dönem problemler yaşanıyor. Arıtım tesislerinde sorunlar yaşandığında ve ilaçlar olmadığında bu problem daha da çok artıyor. Arsenik ağır metaldir, insan sağlığına zararlı bir maddedir ve suda kesinlikle olmaması gereken bir maddedir. Böyle sorunlarımız var. Biz VASKİ ile son dönemlerde ilişkilerimiz oldu ve devam ediyor. Bu sorunların çözülmesi için kendilerine de bilgiler verdik. Bu yönde çalışmalar var. Bejingir suyu çok iyi bir sudur. Yapılan çalışmalar neticesinde bu su kentte getirildiğinde kentteki su sorunu çözülecek. Bizde Bejigir suyunu epeyce inceledik ve numuneler aldık. Bu su çok iyi ve değerleri yönetmeliğe çok uygundur. Bu suyun tüm kentte verilmesi için çalışmalarımız ve belediyemizle yazışmalarımız var.” İfadelerini kullandı.
‘SONDAJLI BÖLGELERDE KİRLİLİK VAR’
Van’ın en kirli bölgelerinin sondajların kullanıldığı bölgeler olduğunu ifade eden Çiftçi, “7 Nolu sağlık ocağından, Karşıyaka, Bostaniçi bölgesine kadar kirli bölgedir. Dönem dönem değerler yüksek çıkar. Biz kirliliği sadece mikrobiksel anlamda söylemiyoruz. Hem arsenik hem de diğer anlamda suyun kirli olduğunu söylüyoruz. İnsan sağlığına zararlı olan bölge işte bu bölgedir ve bu bölgelerde sondaj olan bölgelerdir. Belediyenin sondajlarının olduğu alanlar da kirlilik sorunu var. Sonuç itibariyle Van’da yıllarıdır bir su sorunu var. Her gelen belediye yeni sondajlar ekledi. Ancak son gelen belediye bu sondajların birçoğunu kapattı. Özellikle arseniğin yüksek olduğu sondajlar kapatıldı. Bu belediye döneminde 20 yakın sondaj kapatıldı. İmkânla çok el verişli değil. Ancak tüm imkânların iyice zorlanması ve belediyenin VASKİ ile birlikte bu sorunu çözmesi gerekiyor.” Dedi.
ACAR: DSİ PROJENİN BİR AYAĞINI EKSİK BIRAKTI
Çiftçi’nin ardından bir konuşma yapan VASKİ İçme Suları Daire Başkanı Murat Acar, kaynak su hattının Şabaniye Mahallesi’ndeki 1 nolu su deposuna kadar geldiğini belirtti. Acar, Devlet Su İşleri’nin projenin ikinci aşamasında yapması gereken 30 binlik depolarını gerçekleştirmediğine işaret ederek, “Suyu getirdiler ama bizim mevcut depomuzda Van’daki yerleşim birimlerinin tümüne suyu dağıtacak kadar suyumuz yok. DSİ ikinci aşamanın da ihalesini yaptı. Nisan ya da Mayıs gibi 30 binlik depoların çalışmalarına başlayacak büyük ihtimal. Yani projenin bir ayağını eksik bıraktı yapmadı. Bu iki aşamalı projenin birincisi irsale hattıydı, ikincisi ise ilçelere ve Van civarındaki yerlere içme suyu getirme ve depo yapmaydı. Bu projeler bir yıl içerisinde yapılacak ve halkın hizmetine sunulacak.” Dedi.
ACAR: VAN’IN TAMAMINA ŞEBEKE SUYU VERME PROJEMİZ VAR
Bir diğer sorunun çamurlu akan sular sorununun birçoğunu çözdüklerini kaydeden Acar, Hacıbekir Mahallesinde bulunan Dumlupınar İ.Ö.O’nun yanındaki su deposunun son bir aydır kapalı olduğu bilgisini vererek, “Mahalleye sondajlı su vermiyoruz. Son bir aydır orada çamurlu su sorunu yok. Sondajı da tamamen kapatacağız. Ve son bir aydır oraya şebeke suyu veriyoruz. Özellikle arsenik oranı yüksek olan sondajları kapatıp şebekeden besleme çabamız var. Yani yeni deponun yapımıyla şebekemiz biraz daha rahatlar. Kültürün olduğu taraftaki sondajları kapatıp, orayı bir türlü şebekeden besleyemedik. Özellikle arsenik oranı yüksek olan sondajları kapatıp Van’ın tamamına şebeke suyu verme projemiz var. DSİ’nin 30 binlik su depolarını tamamlamasıyla birlikte bizimde şebeke sularının halka dağıtılması konusunda çalışmalarımız olacak. Şuanda merkezde arsenik oranı yüksek olan 40’ın üzerinden depoyu kapatmayı planlıyoruz. Bunların hepsini bir yıl içerisinde tamamlayamayız tabi ki de. Ama önümüzdeki yıl içerisinde tamamını tamamlamayı planlıyoruz.” İfadelerini kullandı. Acar, özellikle hastanelerin suların kirli olduğu konusunda kendilerine yazı yazmalarını ilettikleri halde hiçbir şekilde cevap alamadıklarının altını çizdi. Acar, Van’ın şebeke suyunun kesinlikle temiz olduğunu ancak depo suları temiz olmadığını belirtti. Çiftçi ise sondaj sularının sağlıksız olduğunu ve biran önce çözüm bulunması gerektiğine dikkat çekti. Van’ın Tabanlı Köyü’nde yıllardır bir sonun olduğunu ve bu sorunun kanser hastalığına kadar gittiğine dikkat çeken Çiftçi, “Uzun zamandır defalarca Tabanlı da yapılan su deposunun sorununu yazıyoruz. Bu suyun biran önce halka verilmesinin engellenmesi gerekiyor” dedi.
ASLAN: ARTIMA YETERİNCE ARITMIYOR
Toplantının ikinci gündem maddesi olan Van’ın atık sularının sorunu görüşüldü. Atık sularının sorununu değerlendiren VASKİ Atık Sular Daire Başkanı Murat Aslan, İskele Arıtma Tesisine gelen suyun debisinin bin 700 litre civarında olduğunu belirterek, iller bankasının verilerine göre tesisin 2030 yılına kadar çalışabileceğini aktardı. Aslan, ancak tesisin yeterince suyu arıtamadığını ve Van Gölü’nün kirlenmensin önüne geçilmediğini kaydederek, “Arıtma tesisinin kapasitesi gelen suyu karşılamıyor. Çok fazla tüketim var. Bin 200 litre kapasiteli makinelerden yüzde yüz verim alınamaz. Dolayısıyla tesislerde arıtabildiğimiz maksimum su kapasitesi 800 litre civarındadır. Biz saniyede 600 litre suyu tesiste işleyip göle deşarj ediyoruz. Şu anda tesisimiz çalışıyor” ifadelerini kullandı.
ASLAN: YENİ ARTIMALAR YAPILACAK
2011 yılında 1 buçuk milyonluk gibi bir para ile tesisi iyileştirdiklerini dile getiren Aslan, “2013 yılında İLPA’ya başvurduk. Van Gölü’nü koruma anlamında 30 ila 40 milyon civarında bir tesis yapılması ön görülüyor. Ama İLPA sorunlu bir yer olduğundan kaynaklı bu proje ne zaman hayata geçer bilinmez. Edremit TOKİ’nin arıtma tesisi konusunda çalışmalarımız devam ediyor. Onun dışında Kevenli, Bostaniçi, Kalecik, Özalp yolu üzerindeki TOKİ’lerde sisteme bağlı olarak arıtma yapılıyor” şeklinde konuştu.
GEVAŞ ARITMA TESİSİ HAZIR
Aslan son olarak, Gevaş’taki atık su tesisinin tamamlanma aşamasında olduğunu ancak karayollarının geçişinde bir sıkıntı yaşandığından ve sorunun çözülmesiyle Gevaş’ta göle akan atık suyun kalmayacağını dile getirerek, “Başkale’de bir tane atık su tesisimiz var. Erciş’te yenilenmesi gereken bir tane tesisimiz var. Çelebibağ’da bir tane arıtma tesisimiz var. Özalp’te, Saray’da, Muradiye’de, Gürpınar’da atık su tesisi yapma projelerimiz var. En kısa zamanda bunları hayata geçirmeyi düşünüyoruz. Kısacası yapacağımız tüm çalışmalar eş başkanlarımızın yapacağı yıllık faaliyet raporlarının açıklanmasıyla basınla ve halkla paylaşılacak” diye konuştu. Konuşmaların ardından toplantı soru cevaplarla son buldu.
